Willkommen im Christlichen Glossar!

Bonvenon en la Kristana Glosaro!

Am Glossar wird immer wieder gearbeitet. Letzte Übertragung der Korrekturen:

13. September 2024

La glosaro estas daŭre prilaborata. La aŭtoro ĝojas pri informoj kaj korektoj.

Der Verfasser freut sich über Korrekturen und Ergänzungen.

Adresse / adreso: Kontakt@BernhardEichkorn.de.

Das Glossar finden Sie im Internet unter / vi trovas la glosaron sub bernhardeichkorn.de

Sie dürfen Begriffe des Glossars frei verwenden / vi rajtas libere utiligi ion el la glosaro.

DE) a-cappella-Chor 1 • Chor ohne Begleitung von Instrumenten. Vgl. Chor.

EO) seninstrumenta koruso / seninstrumenta ĥoro • Koruso / ĥoro kantanta sen instrumenta akompano <VWDE>.

* de] “Der Chor singt a cappella” = eo] “la koruso kantas seninstrumente” <be>.

DE) a-cappella-Chor 2; Gesangstück a-capella • Gesangstück ohne Begleitung von Instrumenten. Vgl. ĥoro.

EO) seninstrumenta kanto • Kanto de koruso / ĥoro sen instrumenta akompanado. <be>.

DE) a posteriori {lateinisch: vom Späteren her}; aposteriori • Aus der Erfahrung gewonnen <DGW> <be>. << a priori.

EO) aposteriore <PIV2002> • El pli posta vidpunkto; laŭ percepto kaj sperto <be laŭ DGW> << apriore.

* de] das Aposteriori = eo] la aposterioro <be>.

* de] aposteriorisch = eo] erfahrungsgemäß <DR1996-aposteriori> <be>.

* de] Aposteriorität = eo] aposterioreco <GWDE> <be>.

DE) a priori {lateinisch: vom Früheren her} • Unabhängig von Wahrnehmung und Erfahrung aus der Vernunft abgeleitet. << a posteriori.

EO) apriore <PIV2005> • El pli frua vidpunkto; laŭ racio sendepende de percepto kaj sperto <be>. << aposteriore.

* de] apriorisch= eo] apriora <PIV2002> <be>.

* de] das Apriori = eo] la aprioro <be>.

* de] die Apriorität = eo] la aprioreco <xy>.

DE) Ab • 11. Monat des am Mond orientierten jüdischen Kalenders (Juli/August) <be nach EÜ2016-Anhang IV.1.>. Vgl. Ijar; Nisan; Siwan; Tammuz; Elul; Tischri; (Mar)-Chewan Bul; Kislew; Tebet; Schebat; Adar.

EO) abo {nov} <be> • Dekunua monato de la juda kalendaro orientita je la luno (julio/aŭgusto) <be laŭ EÜ2016-Anhang IV.1.>.

DE) abartig • eigentlich nicht zur Art gehörend <be>.

EO) degenera <be> • logike ne apartenanta al la sama naturo <be>.

DE) Abba {hebräisch: Vater} <be nach LThK>; Papa <be> • 1. Altes Testament: Im familiären Bereich gebraucht. Neues Testament: besonders innige Anrede Gottes des Vaters <LThK> im Judentum und Christentum <EÜ2016>. 2. {ort} Alte Anrede von Geistlichen <DGW-2>. Vgl. Vater.

EO) Aba <BIB Mar 14,36>; Abba <xy> {aramee, poste ankaŭ hebree: patro} <be laŭ LThK>; paĉjo <EK 2008/4-6, p.58> • 1. Malnova Testamento: vorto uzata en familioj. Nova Testamento: intima alparolo al Dio la Patro <be laŭ LThK> en judismo kaj kristanismo. 2. {ort} Malnova alparolo al kleriko <be laŭ DGW-2>; {itale: padre} <LID p.312> <be>.

* de] “[Jesus] sprach: Abba, Vater” <EÜ1978 Mk 14,36> = eo] “[Jesuo] diris: Aba, Patro” <BIB Mar 14,36>.

DE) abberufen • 1. Zum Zweck der Amtsenthebung oder Versetzung von seinem Posten zurückrufen <DGW>. 2. Gott hat den Verstorbenen [aus diesem Leben, in die Ewigkeit] abberufen <duden.de 2016-10-23>. Vgl. Versetzung.

EO) forvoki; revoki <be laŭ GWDE> • 1. Forvoki iun de sia posteno pro eksoficigo aŭ translokigo. 2. Dio forvokis mortinton [el ties vivo; en la eternecon] <be laŭ duden.de 2016-10-23>.

* de] “jemand von seinem Posten abberufen” = eo] “forvoki iun de sia posteno” <be>.

* de] Abberufung = eo] forvoko <GWDE> <be>.

DE) Abbild; Kopie; Spiegelung • Gegenstand: Genaue Wiedergabe eines Urbildes; eines Menschen, eine einem Gegenstand gleichende Bilderscheinung. <be nach DGW>. Vgl. Kopie.

EO) kopio; kopiaĵo; respegulo; respegulaĵo; reflekto <VWDE>; reproduktado; reproduktaĵo; refaraĵo; portreto; bildigo • Preciza refaraĵo de pramodelo; bild-aperaĵo preskaŭ sama kiel originalo <be laŭ DGW>.

* de] Sie ist das Abbild ihrer Mutter = eo] Ŝi estas la [kvazaŭa] portreto de sia patrino. <GWDE> <be>.

* de] abbilden = eo] bildigi, kopii, portreti <GWDE> <be>.

* de] Abbildung (Resultat); Zeichnung; Diagramm = eo] ilustraĵo; {umg} bildo; desegnaĵo; diagramo <GWDE> <be>.

* de] Abbildung (Vorgang); das Abbilden = eo] ilustrado; figurado <GWDE>; bildigo <xy> <be>.

* de] der Mensch ist ein Abbild Gottes = eo] La homo estas bildo de Dio <be>.

* de] genaue Wiedergabe = eo] preciza reproduktado / reproduktaĵo / refarado / refaraĵo <be>.

* de] getreues Bild = eo] fidela bildo <be>.

* de] kopieren = eo] kopii <GWDE> <be>.

* de] porträtieren = eo] portretigi <GWDE> <be>.

* de] Spiegelbild = eo] spegula bildo <VWDE>; respegulaĵo <be>.

* de] Spiegelung = eo] reflekto; speguliĝo; respeguliĝo <VWDE>; respegulo; respegulaĵo <be>.

DE) Abbitte leisten; Abbitte tun; abbitten • Jemand für ein zugefügtes Unrecht um Verzeihung bitten <DGW>. Vgl. verzeihen.

EO) pardonpeti <GWDE> • Peti pardonon de iu pro maljustaĵo farita al li <be laŭ DGW>.

* de] Abbitte; Bitte um Verzeihung = eo] pardonpeto <be>.

* de] bei jemand Abbitte tun wegen; bei jemand Abbitte leisten wegen = eo] pardonpeti iun pro <VWDE-Abbitte> <be>.

* de] entschuldigen = eo] ekskuzi <GWDE> <be>.

* de] Nachsicht = eo] indulgo <GWDE> <be>.

DE) Abbreviator {lateinisch abbreviator}; Minuant {rk} {hist} • Einst Beamter der päpstlichen Kanzlei <be nach LThK>.

EO) abreviatoro {nov} <be> {latine abbreviator; hispane abreviadores; angle abbreviator; itale abbreviatore; pole abbrewiator} <Wiki 2015-08-23>; minuanto {nov} <be> {rk} {hist} • Iam oficisto de la papa kancelario <be laŭ LThK>.

DE) Abbruch • Etwas wird beseitigt <be>. Vgl. Beendigung. Abtreibung.

EO) rompo • Io estas forigata <be>.

* de] abbrechen = eo] rompi <be>.

* de] das Abbrechen, das Abreißen = eo] la rompado <be>.

* de] Abbruch machen = eo] fari rompon <be>.

* de] Abbruch tun an Speis und Trank = eo] fasti; redukti manĝadon kaj trinkadon <be>.

* de] abgebrochenes Stück = eo] rompaĵo <be>.

* de] das Zerlegen in einzelne Teile = eo] la disrompado <be>.

DE) ABC-Waffen <LThK>; ABC-Kampfmittel • Atomare, Biologische und Chemische Massenvernichtungsmittel <be nach LThK>.

EO) nbk-armiloj; armiloj de amasa detruo aad <kr> • Nukleaj, biologiaj kaj kemiaj amasmortigiloj <be laŭ LThK>.

DE) Abdankung; Abdikation; Rücktritt vom Amt <be>; Amtsniederlegung; Amtsverzicht; Verzicht auf sein Amt; Resignation (1); Renuntiation; Amtsaufgabe • 1. Rücktritt allgemein <be nach DGW>. 2. Der durch ausdrückliche Willenserklärung kundgegebene Verzicht eines Amtsträgers auf sein Amt <LThK>. Vgl. Amtsenthebung.

EO) abdiko; demisio <GWDE-zurücktreten-b>; rezigno <PIV2002>; [libervola] eksiĝo • 1. Demisio ĝenerale <be laŭ DGW>. 2. La eksiĝo de oficulo el sia ofico per sia rekta voloesprimo <be laŭ LThK>.

* de] “das Pfarrgemeinderatsmitglied ist von seinem Amt zurückgetreten” = eo] “la paroĥa konsilanto rezignis pri / demisiis de / abdikis de sia ofico.” <be>.

* de] “der Vorsitzende hat sein Amt niedergelegt” = eo] “la prezidanto demisiis” <be>.

* de] abdanken; zurücktreten; demissionieren = eo] demisii <PIV2002, GWDE>; fordanki <PIV2002-2>; abdiki; [libervole] eksiĝi; demeti sian oficon; rezigni <be>.

DE) Abendgebet • Gebet am Abend. Vgl. Morgengebet; Brevier; Komplet.

EO) vesperpreĝo <GWDE> • Vespera preĝo; vesperpreĝo <be>.

* de] zu Abend beten; das Abendgebet verrichten = eo] vesperpreĝi; preĝi vespere <be>.

* de] zu Abendgebet läuten = eo] sonori al vespera preĝo <be>.

DE) Abendland; Okzident, westliche Welt; der Westen • 1. Auf der Basis von Antike, Judentum und Christentum gewachsene Kultur der europäischen Völker <DGW> <siehe auch: Buch von Paul Badde: Abendland: fe-Medienverlag, Kißleg, 2022; 464 Seiten>. 2. Literarischer, soziologischer und politischer Begriff für Europa <be>. << Orient. Vgl. Israel (1); Römisches Rechtsdenken; Hellenismus; Europa.

EO) okcidento <VWDE> ; la okcidenta mondo • 1. Kulturo de la eŭropaj popoloj kreskinta sur la fundamento de antikvo, judismo kaj kristanismo <be laŭ DGW>. 2. Literatura, socia kaj politika nocio por Eŭropo <be>.

* de] “Die Kultur Europas ist aus der Begegnung von Jerusalem, Athen und Rom - aus der Begegnung zwischen dem Gottglauben Israels, der philosophischen Vernunft der Griechen und dem Rechtsdenken Roms entstanden” <Rede von Papst Benedikt XVI vor dem Deutschen Bundestag 22. September 2011>. = eo] “La kulturo de Eŭropo estiĝis el la renkontoj de Jerusalemo, Ateno kaj Romo - el la renkontoj inter la Diokredo de Izraelo, la filozofia racio de la grekoj kaj la juropensado de la romianoj” <be laŭ la parolado de papo Benedikto la 16a antaŭ la Germana Parlamento je la 22a de Septembro 2011>.

* de] Alte Welt <Duden> = eo] Malnova Mondo <be>.

* de] Christliches Abendland; das Christliche Abendland = eo] la Kristana Okcidento <be>.

* de] Christlich/jüdisch-abendländische Kultur = eo] la Kristana/judaokcidenta kulturo <be>.

* de] christliches Menschenbild = eo] kristana homobildo <be>.

* de] Der Untergang des Abendlandes = eo] la dekadenco de la Okcidento <xy>.

* de] ein Okzidentaler = eo] okcidentano <be>.

* de] im Westen = eo] en okcidento <GWDE> <be>.

* de] okzidental; okzidentalisch; westlich; abendländisch; westeuropäisch = eo] okcidenta; okcidenteŭropa <be>.

DE) Abendländisches Schisma • Kirchenspaltung des Abendlandes 1378 - 1417 mit zwei, zeitweilig drei gleichzeitigen Päpsten, beendet durch das Konzil von Konstanz (1414 - 1418).

EO) okcidenta skismo • Skismo de la Okcidenta Eklezio 1378 - 1417 kun du, kelktempe tri samtempaj papoj, finita per la Koncilio de Konstanco (1414 - 1418) <be laŭ LThK>.

DE) Abendmahl, letztes (1); Herrenmahl • 1. Das Abschiedsmahl Jesu mit seinen Jüngern in der Pas’chanacht <DGW-2> nach 1 Kor 11,20. 2. {ev-ref} Feier in Erinnerung an das Abendmahl Christus. Vgl. Quartodezimanische Praxis; Berakha; Hl. Messe; Eucharistie.

EO) lasta vespermanĝo <CHR1923> • 1. La adiaŭa manĝo de Jesuo kun siaj disĉiploj en la nokto antaŭ sia morto laŭ 1 Kor 11,20 <WF>. 2. Solenaĵo memore al la lasta vespermanĝo <be>.

* de] “Desselbigengleichen [nahm der Herr] auch den Kelch nach dem Abendmahl und sprach …” <LUT-1 Kor 11,25>. “Ebenso nahm er nach dem Mahl den Kelch und sprach …” <EÜ1978 1 Kor 11,25> = eo] “Tiel same [la Sinjoro Jesuo prenis] ankaŭ la kalikon post la vespermanĝo, dirante …” <BIB 1 Kor 11,25>.

* de] “Ebenso nahm er nach dem Mahl den Kelch und sprach” <EÜ1978 1 Kor 11,25> = eo] “Tiel same [la Sinjoro Jesuo prenis] ankaŭ la kalikon post la vespermanĝo, dirante“ <BIB 1 Kor 11,25>.

* de] “Während er mit seinen Aposteln das Letzte Abendmahl feierte …” <KOMK, 272> = eo] “Dum li celebris la Lastan Vespermanĝon kun siaj apostoloj …” <kr laŭ KOMK, 272> <kr>.

* de] Abendmahlselemente = eo] elementoj / substancoj de la vespermanĝo <be>.

* de] Abendmahl für einen Sterbenden; hl. Wegzehrung = eo] viatiko <be>.

* de] Abendmahlskelch = eo] vespermanĝa kaliko; kaliko por la Sankta Manĝo <VWDE> <be>.

* de] Abendmesse = eo] vespera meso; meso vespere celebrata <VWDE> <be>.

* de] Abschiedsmahl = eo] adiaŭa manĝo <be>.

* de] das Abendmahl in der Kirche {ev} = eo] la sankta manĝo en la preĝejo <be>.

* de] das Abendmahl reichen {ev}; Kommunion austeilen {rk} = eo] komunii <CHR1923> <be>. Vgl. * de] Kommunion austeilen.

* de] das (heilige) Abendmahl empfangen = eo] ricevi la komunion; komuniiĝi <VWDE-Abendmahl-a)> <be>.

* de] das letzte Abendmahl Jesu = eo] la lasta manĝo de Jesuo <be>.

* de] Heiliges Abendmahl {ev} = eo] sankta vespermanĝo <kr, BE1926 Abend-Abendmahl>; komunio; eŭkaristio <BE1926>; sankta manĝo <be>.

* de] Himmelsspeise <ML-S.69> = eo] ĉiela manĝo <be>. Vgl. Manna.

* de] kapharnaistisches Abendmahlsverständnis <ML-S.55> = eo] kompreno de la vespermanĝo laŭ la Kafarnauma panoparolado de Jesuo <be laŭ ML-S.54>.

DE) Abendmahl (2) • Siehe: Messe (1).

EO) meso • <be>.

DE) Abendmahlsbulle {rk} • Lateinischer Titel “bulla in coena Domini“, Sammlung von päpstlichen Urteilssprüchen 1229 - 1869, wurde von den Päpsten jeweils am Gründonnerstag feierlich verlesen <be nach LThK>.

EO) Sanktĵaŭda Buleo {rk} • Latina titolo: “bulla in coena Domini“, kolekto de papaj verdiktoj 1229 - 1869, solena voĉlegaĵo proklamita de la papoj en ĉiuj Sanktaj Ĵaŭdoj <be laŭ LThK>.

DE) Abendmahlsgemeinschaft (1) {ev} • Gruppe, die miteinander das Abendmahl feiert.

EO) vespermanĝa komunumo {ev} • Grupo, kiu kune celebras la sanktan manĝon <be>.

* de] Eucharistiegemeinschaft {rk}(Gruppe) = eo] eŭkaristia komunumo <be>.

DE) Abendmahlsgemeinschaft (2) {ev} • Ökumenische Übereinkunft mit einer anderen christlichen Gemeinschaft, auf Grund derer man gemeinsam Abendmahl feiern kann.

EO) vespermanĝa komuneco {ev} • Ekumena komuneco kun alia kristana grupo, kun kiu pro tio oni povas komune celebri la sanktan manĝon <be>.

* de] Abendmahlsgemeinschaft haben {ev} = eo] esti en vespermanĝa komuneco {ev} <be>.

* de] Eucharistiegemeinschaft {rk} (Zustand) = eo] eŭkaristia komuneco {rk} <be>.

* de] Eucharistiegemeinschaft haben {rk} = eo] esti en eŭkaristia komuneco {rk} <be>.

DE) Abendmahlslehre; Abendmahlstheologie {ev} • Theologische Lehre über das Abendmahl <be>.

EO) doktrino pri la sankta manĝo; teologio de la sankta manĝo; doktrino pri la eŭkaristio; teologio de la eŭkaristio; eŭkaristia teologio • Teologia doktrino pri la vespermanĝo <xy>.

* de] Eucharistielehre; Eucharistietheologie {rk} = eo] doktrino pri la eŭkaristio; teologio de la eŭkaristio; eŭkaristia teologio <xy>.

DE) Abendmahlsstreit • Theologischer Disput über die kirchliche Abendmahlslehre, z. B. die großen Auseinandersetzungen zwischen Martin Luther (1483 - 1546) und Huldrych Zwingli (1484 - 1531) <LR>.

EO) disputo pri la vespermanĝo • Disputado pri la eŭkaristia teologio, ekz. la grandaj disputoj inter Marteno Lutero (1483 - 1546) kaj Ulriko Zvinglo (1484 - 1531) <LR> <be>.

* de] innerreformatorischer Abendmalsstreit = eo] interna refomacia eŭkaristia disputo <xy>.

DE) Abendmahlsvermahnung {ev} • Ermahnung, dass das Abendmahl nur empfangen soll, wer sich dazu würdig fühlt <KLW>. Vgl. Beichte.

EO) vespermanĝa admono {ev} • Admono, ke nur tiu akceptu la sanktan manĝon, kiu sin sentas digna <be laŭ KLW>.

DE) Abendmahlszeit {ev}; Messzeit; Messezeit; Gottesdienstzeit {rk} • Anfangszeit der Abendmahlsfeier bzw. der Heiligen Messe.

EO) vespermanĝa tempo; mestempo; Diserva tempo • Komencotempo de la Diservo <be>.

DE) Abendmahls…; … Abendmahl (Abendmahlskelch, Abendmahlstisch, letztes Abendmahl; usw.).

EO) vespermanĝa …; … vespermanĝo (vespermanĝa kaliko; vespermanĝa tablo; Lasta Vespermanĝo; ktp.) <be>.

DE) Abendmesse {rk} • Abendliche Messfeier <be>. Vgl. Vorabendmesse.

EO) vespera meso <PIV2002-meso, WF> • Meso vespere celebrata <VWDE> <be>.

DE) Abendopfer • Im Alten Testament: Opfer im Tempel am Abend. Vgl. Morgenopfer.

EO) vesper-ofero; vespera oferdono • En la Malnova Testamento: vespera ofero en la templo <be>.

* de] “Als Abendopfer gelte vor dir, wenn ich meine Hände erhebe” <EÜ1978 Ps 141,2> = eo] “la levo de miaj manoj [valoru antaŭ Vi] kiel vespera oferdono” <BIB Psa 141,2> <be>.

* de] “Bis zum Abendopfer saß ich erschüttert da” <EÜ1978 Esra 9,4> = eo] “kaj mi sidis konsternite ĝis la vesper-ofero” <BIB Esr 9,4> <be>.

DE) Abend… (Abendglocke; Abendandacht; Abendlied; usw.).

EO) vespera …, vesper-… (vespera sonorilo; vespera preĝkunveno / vespera Diservo / vespera preĝado; vesperkanto; ktp.) <be>.

DE) Aberglaube • 1. Fehlformen des Glaubens und der religiösen Praxis wie Astrologie, Hellseherei, (Toten)Beschwörung, Schicksalsdeutung und Zeichendeutung, Wahrsagerei und Zauberei. Irrglaube an nichtbiblische, magische Kräfte. 2. Falsche, trügerische Vorstellung, Einbildung, Vorurteil. <1+2 be nach DGW>. Vgl. Mystizismus; Wahn; Wunder / de] Wunderglauben; Wahrsagen.

EO) superstiĉo <WF, PIV2002> • 1. Misformoj de la kredo kaj de religia praktiko kiel astrologio, ekstersensora perceptado, vokado (de mortintoj), sorto- kaj signo-divenado, aŭgurado kaj magiado. Miskredo je nebibliaj, magiaj fortoj <be laŭ DGW-1>. 2. Falsaj, trompaj imagoj kaj antaŭjuĝoj <xy>.

* de] abergläubig; abergläubisch <DGW> = eo] superstiĉa <VWDE> <be>.

* de] Medium (Geisterbeschwörer) = eo] mediumo <GWDE> <be>. Vgl. Exorzist.

* de] geisterhaft = eo] fantoma <GWDE> <be>.

* de] Gespensterfurcht = eo] fantomotimo <be>.

* de] Gespensterglaube = eo] fantomokredo <be>.

* de] Kartenlegerin = eo] kart-aŭguristino <GWDE> <be>.

* de] Wahnvorstellungen = eo] halucinoj <GWDE> <be>.

DE) Aberkennung • Annullierung von Rechten, Titeln und dergleichen <GWDE>. Vgl. absprechen.

EO) nuligo <GWDE> • Malvalidigo de rajtoj, titoloj kaj similaĵoj <be laŭ GWDE>.

* de] aberkennen (1); für ungültig erklären; annullieren; entziehen = eo] deklari malvalida; nuligi <GWDE> <be>.

* de] verweigern = eo] rifuzi <GWDE> <be>.

* de] vorenthalten = eo] [maljuste] reteni oder deteni; [kontraŭleĝe] rifuzi, doni <GWDE> <be>.

DE) Abgabe (1); Beitrag • Geregelte Leistung <be nach LThK>. Vgl. Beitrag; Spenden.

EO) kontribuo; kontribuaĵo <GWDE> • Libervola kontribuo <be laŭ LThK>.

* de] Übergabe = eo] transdono <GWDE> <be>.

* de] Rückgabe = eo] redono <GWDE> <be>.

* de] Spende = eo] mon-donaco <GWDE> <be>. Vgl. Almosen.

* de] Unterstützung = eo] subteno <GWDE> <be>.

* de] Weggabe = eo] fordono <GWDE> <be>.

DE) Abgabe (2) • Geld- oder sachwerte Leistung an die Kirche <be/kr nach LThK>.

EO) dekonaĵo; dismo <PIV2002> • Mona aŭ objekta kontribuo por la eklezio <xy laŭ LThK>.

* de] abgabepflichtig; steuerpflichtig = eo] impostodeva <GWDE>; dismodeva <be>.

* de] Steuer; Zehnt = eo] imposto; dismo <GWDE> <be>.

* de] Tribut = eo] tributo <GWDE> <be>.

DE) Abgott {veraltet} • 1. Götze: Falscher, heidnischer Gott <DGW 1>. 2. Idol: Vergöttertes Wesen; etwas leidenschaftlich Verehrtes; Schwarm; Halbgott <DGW 2>. Vgl. Fetisch.

EO) idolo • 1. Statuo, prezentanta plimalpli krude homofiguran diaĵon private aŭ publike kultata <xy laŭ PIV2002-1>. 2. Persono aŭ afero, al kiu oni fervore servas, kvazaŭ per kulto <PIV2002-2> <be>.

* de] “jemand abgöttisch lieben” = eo] “ami iun kvazaŭ idolon” <GWDE>; “idole ami iun” <be>.

* de] Abgötterei = eo] idolokulto <WF>; idoloservo <PIV2002> <be>.

* de] Abgötterei treiben = eo] kulti falsajn Diojn <WPT> <be>; idoloservi <xy>.

* de] abgöttisch; {veraltend} heidnisch; götzendienerisch = eo] idola <be>.

* de] einer, der Furore macht= eo] furorulo <GWDE> <be>.

* de] Götzenbild = eo] idolaĵo <be>.

* de] Held; Heros = eo] heroo <GWDE> <be>.

* de] mutiger Mensch = eo] kuraĝa homo; kuraĝulo <GWDE> <be>.

* de] Star = eo] stelulo; primadono <GWDE> <be>.

* de] Starallüren = eo] kapricoj de stelul[in]o / primadono <GWDE> <be>.

DE) Abguss; gegossener Gegenstand • Bildende Kunst: Eine durch Gießen hergestellte Nachbildung <duden.de 2018-05-31>.

EO) muldaĵo <GWDE>; gisitaĵo <be laŭ PIV2005-gisi> • Objekto farita per muldado aŭ gisado <be>.

* de] “die Wachsfiguren sind Abgüsse von einem Original” = eo] “la vaksaj figuroj estas muldaĵoj de originalo” <be>.

* de] “eine in Bronze gegossene Heiligenfigur” = eo] “en bronzo gisita sanktulofiguro” <be>.

* de] “einem Verstorbenen die Totenmaske abnehmen” = eo] “muldi per gipso la vizaĝon de mortinto” <GWED-muldi> <be>.

* de] das Formen; das Modellieren = eo] muldado <GWED-muldi> <be>.

* de] gießen = eo] gisi <PIV2005> <be>.

* de] modellieren; abformen; abgießen = eo] muldi <PIV2005> <be>.

DE) abhängig • 1. Durch etwas bedingt, bestimmt, von etwas entschieden beeinflusst. 2. Auf jemanden oder etwas angewiesen, an jemanden oder etwas gebunden. 3. Krankhaft auf etwas angewiesen <be nach DGW>. 4. unselbstständig. Vgl. Bestimmung.

EO) dependa • 1. Fiksita al io; destinita, influita de io. 2. Nepre bezonanta iun aŭ ion. 3. Malsanece dependanta de io <be laŭ DGW>. 4. nememstara, dependa de alia <duden.de 2016-11-01>.

* de] abhängen = eo] dependi <GWDE> <be>.

* de] abhängig sein von Drogen; süchtig sein = eo] dependi de drogoj <be>.

* de] abhängiger Staat = eo] neaŭtonoma ŝtato <GWDE> <be>.

* de] Abhängiger (z.B. von einem Grundherrn); Leibeigener = eo] servutulo <GWDE> <be>.

* de] Abhängigkeit = eo] dependo; dependeco <be>.

* de] Abhängigkeitsgefühl = eo] sento de [daŭra] dependeco <GWDE> <be>.

* de] Abhängigkeitsverhältnis = eo] [rilato de] interdependeco / reciproka dependeco <GWDE> <be>.

* de] Drogenabhängiger; Abhängiger; Süchtiger = eo] drogulo <xy>; toksikodependulo; toksikomaniulo

<GWDE> <be>.

* de] er ist abhängig (von Rauschmitteln); er ist süchtig = eo] li dependas (de toksikaĵoj); li estas dependa (de narkotaĵoj) <be>.

* de] Frondienst = eo] servuto <GWDE> <be>.

* de] leibeigen = eo] servuta <GWDE> <be>.

* de] Leibeigenschaft; Knechtschaft = eo] servuteco; sklaveco <GWDE> <be>.

* de] unselbständig = eo] nememstara <GWDE> <be>.

* de] Untertan = eo] subulo / regato <GWDE> <be>.

* de] untertänig = eo] servuta; servila; humila <GWDE> <be>.

* de] von anderen abhängig = eo] dependa de aliaj <GWDE> <be>.

DE) Abkehr • Abwendung von etwas <be>.

EO) deturno <GWDE> • Deturno de io <be>.

* de] abkehren (1) = eo] forbalai; purigi per balailo <be>.

* de] abkehren, sich (2) = eo] sin deturni <GWDE> <be>.

* de] [völlig] verzichten = eo] plene rezigni <be>.

* de] [völliger] Verzicht = eo] plena rezigno <GWDE> <be>.

DE) Abkündigung; Vermeldung; Ansage; {umg} Verkündigung (3) • Bekanntgabe im Gottesdienst <WDK>. Vgl. Verkündigung (1+2).

EO) informo; sciigo; anonco; komuniko <GWDE-Ansage> en Diservo; diskonigo; publikigo <be> • Informo okaze de la Diservo <be>.

* de] abkündigen; ansagen; verkündigen; vermelden; bekannt geben = eo] informi; sciigi; anonci; komuniki [en la Diservo]; diskonigi; publikigi <be>.

* de] Ansager; Verkündiger = eo] informanto (ktp. vidu supre EO) informo, sciigo, ktp.) <be>.

DE) Ablass {rk} • Genau umschriebenes Gebet oder gutes Werk zu bestimmten Anlässen, das einen Nachlass von zeitlichen Sündenstrafen nach sakramentaler Sündenvergebung vermittelt <be>. Vgl. Ablassbrief; Ablasskrämer; Ablasswesen.

EO) indulgenco {rk} <WF, Z> • Precize preskribita preĝo aŭ bona ago ĉe certaj okazoj, nuliganta post sakramenta pekopardono tempajn peko-punojn <be>.

* de] Ablassbrief = eo] letero de indulgenco <WF> <be>.

* de] Ablasslehre = eo] doktrino pri indulgencoj <be>.

* de] Ablasspraxis = eo] praktiko pri indulgencoj <be>.

* de] Ablassprediger = eo] indulgencopredikanto <be>.

* de] einen Ablass gewinnen = eo] akiri indulgencon <WF>.

* de] jemandem einen Ablass gewähren = eo] indulgenci iun <GWDE> <be>.

* de] unvollkommener Ablass = eo] neplena indulgenco <WF> <be>.

* de] vollkommener Ablass = eo] plena indulgenco <WF> <be>.

DE) Ablassbrief; Indulgenz; Ablassbulle; Indulgenzbrief • Urkunde über einen erteilten Ablass <be>. Vgl. Ablasszettel.

EO) indulgenco-dokumento <be>; letero de indulgenco <VWDE> • Skribaĵo pri donita indulgenco <be>.

DE) Ablasskrämer • Geschichte: Händler, der Ablassbriefe verkaufte.

EO) vendisto de indulgencoj • Historio: Vendisto de indulgencodokumentoj. <be>.

DE) Ablasswesen • Alles, was mit der Gewährung von Ablässen zusammenhängt.

EO) indulgenco-praktikado • Ĉio, kio rilatas al indulgencoj <be>.

DE) Ablasszettel; Ablassblatt • Umgangsprachlicher Name eines Ablassbriefes.

EO) indulgenco-papero • Populara nomo por indulgencodokumento <be>.

DE) Ablass… (Ablassbilder; Ablasshandel; Ablassstreit; usw.).

EO) indulgenc[o]… (indulgencobildoj; indulgencokomerco; indulgencodisputo; ktp.) <be>.

DE) Ablegat {lateinisch ablegatus der Fortgesandte} {rk} • 1. Ursprünglich: allgemein ein vom Papst bestimmter Sonderbeauftragter. 2. Später: Überbringer des Birrets (als Zeichen der päpslichen Ernennung) an einen kreierten, aber nicht in Rom anwesenden Kardinal. <Kathped 2011-04-15>. Vgl. Delegat.

EO) ablegato {nov} <NV> • 1. Origine papa delegito kun speciala tasko. 2. Poste: alportanto de la bireto (kiel signo de la papa nomumado) al kreita, sed en Romo ne ĉeestanta kardinalo <be laŭ Kathped 2011-04-15>.

DE) Ablution {rk} {arĥ} • Reinigung der Hände und des Munde;, auch Reinigung von Geräten, die mit Konsekriertem in Berührung gekommen waren <LThK>.

EO) purigado <GWDE> • Purigado de liturgiaj iloj, de manoj kaj buŝo; ankaŭ des aĵoj, kiuj antaŭe kontaktiĝis kun konsekritaĵoj <be laŭ LThK>.

DE) Abordnung; Delegation • Gruppe von bevollmächtigten Personen <DGW>.

EO) delegacio; delegitaro <GWDE> • Grupo de rajtigitaj personoj <be laŭ DGW>.

* de] delegieren; abordnen = eo] delegi <GWDE> <be>.

DE) Abort (1) {lateinisch abortus}; Fehlgeburt (1) • Zu früh geborenes, noch nicht lebensfähiges Kind. Vgl. Frühchen; Abtreibung; Abort (2).

EO) abortito; (abortitaĵo <PIV2002> {evit} ĉar temas pri homo, ne pri aĵo <be>); mortenaskito <be> • Tro frue, nevivipove naskita infano <be>.

* de] Das Fehlgeborene = eo] (la abortaĵo <WF> {evit} ĉar temas pri homo, ne pri aĵo <be>); la abortito <PIV2002> <be>.

DE) Abort (2); abortus arteficialis {Fachsprache lateinisch: künstlich [eingeleitete] Fehlgeburt}; Fehlgeburt (2); Kindermord • Eine künstlich zu früh eingeleitete Geburt mit Tötung des Kindes; eine Abtreibung. Vgl. Abtreibung; Frühchen.

EO) aborto <PIV2002> • Antaŭtempa nasko kun mortigo de la infano <be>.

* de] eine Frühgeburt haben = eo] aborti <PIV2002> <be>.

* de] einzeitiger Abort; vollständiger Abort = eo] aborto kompleta <GWDE> <be>.

* de] septischer (mit Keimen behafteter <DR1996>) Abort = eo] sepsa aborto <GWDE> <be>.

* de] zweizeitiger Abort; unvollständiger Abort = eo] nekompleta aborto <GWDE> <be>.

DE) Abraham • Stammvater Israels <be>.

EO) Abraham; Abrahamo <PIV2002>; {akuzativo: Abrahamon} <BIB Gen 17,5> • Patriarko, komuna praavo de la hebreoj kaj araboj <PIV2002> <be>.

* de] Abram (Jugendname von Abraham) = eo] Abramo <BIB Gen 17> <be>.

* de] “Abram fiel auf sein Gesicht nieder; Gott redete mit ihm und sprach: Das ist mein Bund mit dir: … Man wird dich nicht mehr Abram nennen. Abraham (Vater der Menge) wirst du heißen” <EÜ1978 Gen 17,3-5> = eo] “Kaj Abram ĵetis sin vizaĝ-altere, kaj Dio parolis al li, dirante: jen estas Mia interligo kun vi: … kaj via nomo ne estos plu Abram, sed via nomo estos Abraham, ĉar Mi faris vin patro de multe da popoloj” <BIB Gen 17,3-5> <be>.

* de] in Abrahams Schoß = eo] ĉe la brusto de Abraham <Z>; sur la sino de Abraham <be>.

DE) Abrahamiten; böhmische Deisten • Deistische schwärmerische Sondergemeinschaft in Böhmen im 18. Jahrhundert <be nach LThK>.

EO) abrahamanoj; bohemaj deistoj • Deisma fantaziema aparta komunumo en Bohemujo en la 18a jarcento. <be laŭ LThK>.

DE) Abrahamtestament; Testament Abrahams; Testament des Abrahams {lateinisch: testamentum Abrahae} • Apokryphe Schrift <LThK>.

EO) Abrahama Testamento; Testamento de Abrahamo • Apokrifa skribaĵo <be laŭ LThK>.

DE) Abraxas; Abrasax • 1. Mystischer Name, gebildet aus der Zahl 365, in der Gnosis und auf Amuletten. 2. Gnostische Gottheit <be nach LThK>. Vgl. Gnosis.

EO) Abrakso {nov} <NV> • 1. Mistika nomo formita el la nombro 365 en la gnostiko kaj sur amuletoj. 2. Gnostika diaĵo <be laŭ LThK>.

DE) Abrogation {lateinisch: abrogare abschaffen} • Kirchenrecht: Aufhebung eines Gesetzes durch den Gesetzgeber <be nach LThK>.

EO) abrogacio <GWDE> • Eklezia juro: nuligo de leĝo fare de la leĝdonanto <be laŭ LThK>.

DE) Abrüstung • Reduzierung von Waffen oder Soldaten <DGW>.

EO) malarmado <GWDE> • Malpliigo de armiloj aŭ soldatoj <be laŭ DGW>.

* de] abrüsten = eo] malarmi <GWDE> <be>.

DE) abschaffen • Für ungültig und nichtig erklären.

EO) forigi, nuligi, ĉesigi, malvalidigi <GWDE> • Deklari malvalida, ne plu valida <be laŭ GWDE>.

* de] außer Kraft setzen (eines Gesetzes) = eo] abrogacii, eksvalidigi <GWDE> <be>.

DE) Abschiedsreden • Biblische literarische Gattung <be nach LThK>.

EO) adiaŭaj paroloj <xy> • Biblia literatura ĝenro <be laŭ LThK>.

DE) abschließender Lobpreis; feierlicher Lobpreis Gottes • Letztes Gebet des Kanons der Hl. Messe vor dem Vaterunser <be>.

EO) fina laŭdo <be> <PIV2002, ADORU-51>; solena laŭdo de Dio • Lasta preĝo de la kanono de la meso antaŭ la patronia <be>.

* de] Doxologie = eo] doksologio <PIV2002, ADORU-51> <be>.

DE) Abschwörung • 1. Bei der Taufe: Absage des Taufbewerbers wider den Satan. 2. Nach Häresie, Schisma und Apostasie: Voraussetzung für die Rekonziliation <be nach LThK>. 3. Gesetzliche Absage unter Eid <be>.

EO) ĵura malagnosko; abĵuro <GWDE-abschwören> • 1. Okaze de bapto: la baptonpetanto abĵuras satanon <xy>. 2. Post herezo, skismo kaj apostateco: kondiĉo por la repacigo <be laŭ LThK>. 3. Leĝa neado sub ĵuro <be>.

* de] abschwören = eo] ĵure malagnoski; abĵuri <GWDE>; ĵure sin deturni; forĵuri <WF>.

DE) Absenz; Abwesenheit • 1. Abwesenheit des Amtsinhabers von seinem Kirchenamt. 2. Ausbleiben einer Partei bei einem kanonischen Prozess <LThK>.

EO) foresto • 1. neĉeesto de oficulo en sia eklezia posteno, 2. neĉeesto de partio ĉe kanona proceso <be laŭ LThK>.

* de] unrechtmäßige Abwesenheit des Amtsinhabers = eo] nelaŭjura foresto de la oficulo <be>.

DE) Absicht, Vorhaben, Vorsatz • Was man mit einer Handlung zu erreichen beabsichtigt.

EO) intenco; firma intenco • Kion oni intencas atingi per agado <be>.

DE) absolut <LThK> • 1. Allein herrschend; souverän; unbeschränkt. 2. Unbedingt; uneingeschränkt; unangefochten; völlig <DGW-1+2>; unanfechtbar <js>. 3. Vollkommen; in höchster Weise ideal; ungetrübt; ungestört. 4. Nicht mehr steigerbar; unüberbietbar; äußerst …; höchst …; letzt… 5. Völlig; ganz; gänzlich;

vollständig; hundertprozentig; total. 6. Meist Philosophie: rein; beziehungslos; für sich betrachtet <DGW-3-6>. Einer der wichtigsten Begriffe der philosophischen Tradition <LThK>.

EO) absoluta <GWDE> • 1. Sole reganta; suverena; senlima. 2. Nepra; mallimigita; nekontestata; ĉioma <be laŭ DGW-1+2>; nekontestebla <js>; plej …. 3. Perfekta; plej ideala; neĝenata. 4. Ne plu plialtigebla; ne plu superebla; ne plu…; plej alt-…; last-… 5. Plena; tuta; kompleta; centprocenta; totala. 6. Pleje en filozofio: pura; senrilata; por si mem rigardata <be laŭ DGW-3-6>; unu el la plej gravaj nocioj de la filozofia tradicio <be laŭ LThK>.

* de] das Absolute = eo] la absoluto <GWDE> <be>.

* de] die Absolutheit = eo] la absoluteco <GWDE> <be>.

* de] der Absolutimus = eo] la absolutismo <GWDE> <be>.

DE) Absolutheitsanspruch des Christentums • Anspruch auf Einzigartigkeit und Unableitbarkeit, Universalität [Katholizität] und Letztgültigkeit <be nach LThK>.

EO) absolutecpretendo de la kristanismo • Pretendo pri unikeco kaj nededuktebleco, universaleco [katolikeco] kaj absoluta valideco <be laŭ LThK>.

DE) absolutio complicis {lateinisch: Absolution des Komplizen} • Absolution eines Mitschuldigen, z. B. bei gemeinsamem sexuellem Vergehen (can. 977 CIC).

EO) absolvo de komplico • Absolvo de komplico, ekz. okaze de komuna seksa delikto (can. 977 CIC) <be>.

DE) Absolution • {rk} Lossprechung von Sünden im Bußsakrament. Vgl. Generalabsolution.

EO) absolvo <WF> • {rk} Liberigo de pekoj en la sakramento de pentofaro <be>.

* de] absolvieren; lossprechen = eo] absolvi <PIV2002> <be>.

* de] bedingungsweise Absolution = eo] kondiĉa absolvo <WF>. <be>.

* de] Lossprechungswort = eo] absolva vorto <be>.

* de] “Soll ich dir darauf die Absolution geben?” = eo] “Ĉu mi absolvu vin de tio?” <xy>.

* de] “So spreche ich dich los von deinen Sünden” = eo] “Do mi absolvas vin de viaj pekoj” <ADORU 104.10> <kr>.

DE) Abspaltung; Sezession; Loslösung; Trennung • Abtrennung von einer Gruppe, zu der man nicht mehr gehören will <be nach PIV2002>.

EO) secesio; apartiĝo <PIV2002>; disapartiĝo <js>; skismiĝo; separiĝo <xy> • Foriĝo de grupo, al kiu oni ne plu volas aparteni <be laŭ PIV2002>.

* de] abspalten; spalten = eo] secesiigi <be laŭ PIV2002>; skismigi; separigi <be laŭ xy>.

* de] sich abspalten; sich abtrennen; sich spalten; sich trennen = eo] secesii <PIV2002>; disapartiĝi <js>; skismiĝi; separiĝi <be laŭ xy>.

DE) absprechen; abstreiten; bestreiten • Erklären, dass jemand nicht berechtigt zu etwas ist <be nach GWDE>.

EO) kontesti • Deklari, ke iu ne rajtas ion diri aŭ fari <be laŭ GWDE>.

DE) Abstammung (Menschen und Tiere); Herkunft • Die biologische Herkunft (Menschen und Tier) <be nach LThK>. Vgl. Geburt.

EO) deveno (homoj kaj faŭno) • Biologia deveno (homo kaj besto) <be>.

* de] abstammen = eo] deveni <be>.

* de] Abstammungslehre; Abstammungstheorie = eo] teorio pri deveno de la specioj <GWDE> <be>. Vgl. Darwinismus.

DE) Abstellaltar; Ruhealtar • Altaraufbau, auf dem bei einer Prozession unterwegs das Allerheiligste eine Weile zur Anbetung abgestellt wird <be nach PIV2002>.

EO) deponaltaro <xy> • Altarsimila konstruaĵo, sur kiu okaze de procesio survoje la monstranco estas deponata mallongtempe por adorado <be laŭ PIV2002>.

DE) Abstinenz; Enthaltsamkeit • 1. Enthaltsamkeit meist in Bezug auf alkoholische Getränke oder sexuelle Handlungen <DGW>. 2. {rk} Abstinenzgebot: Verzicht auf Fleischspeisen (oder ein anderes sinnvolles Opfer) besonders am Freitag, dem Todestag Jesu. Vgl. Enthaltsamkeit; abtöten; entsagen; Selbstlosigkeit; Kasteiung; fasten.

EO) abstino <PIV2005, GWDE, WF>; abstinado; abstemio <Z, PIV2002, GWDE>; sindeten[ad]o; abstinenco <Z, PIV2002, EW1923> • 1. Sin detenadi, pro principo, de la uzado de io, kio facile gvidas al troigo aŭ al malsana uzo (alkoholaĵoj, tabako, seksumado, viandomanĝo) <BE laŭ PIV2005-abstini-1>. 2. {rk} Abstinoordono: ne manĝi viandon aŭ oferi ion alian, prefere vendrede, je la mortotago de Jesuo Kristo <be laŭ PIV2005-abstini-2>.

* de] abstinent; enhaltsam = eo] abstinenca; abstinencema <EW1923 laŭ Z, PIV2002>; sindetena; abstina <be>.

* de] Abstinenz halten; Abstinenz üben; abstinent leben = eo] abstini <WF>; abstinenci <EW1923 laŭ Z, PIV2002>.

* de] Abstinenzler <GWDE>; [völlig] Enthaltsamer; Nichttrinker = eo] abstinulo <GWDE> <js>; abstinenculo <EW1923 laŭ Z, PIV2002> <be>.

* de] Abstinenztag = eo] fastotago <xy>; abstina tago <WF>.

* de] Alkoholgegner; Antialkoholiker <EW1923> = eo] kontraŭalkoholulo <GWDE> <be>.

* de] der Abstinent <WF>; Abstinenzler <GWDE>; [völlig] Enthaltsamer; Nichttrinker; Alkoholgegner; Antialkoholiker <EW1923> = eo] abstinanto <WF>; abstinulo <GWDE>, <js>; abstinenculo <EW1923 laŭ Z, PIV2002>; kontraŭalkoholulo <GWDE> <be>.

DE) abstrakt • Vom Gegenständlichen absehend, losgelöst und daher unanschaulich, unwirklich; begrifflich, nur gedacht <DGW>. << konkret.

EO) abstrakta • Pritraktanta nur purajn ideojn, ne realaĵojn <PIV2002-abstrakta 1> <be>.

* de] “der Abstraktions-Begriff des Thomas von Aquin (1225 - 1274)” <LThK> = eo] “la ideo de la abstrakto ĉe Tomaso el Akvino (1225 - 1274)” <be>.

* de] abstrahieren = eo] abstrakti <PIV2002, GWDE>; abstrahi <xy> <be>.

* de] Abstraktion = eo] abstraktado; abstrakt[aĵ]o <GWDE> <be>.

* de] das Abstrakte = eo] la abstraktaĵo <be>.

* de] die Abstraktheit = eo] la abstrakteco <PIV2002, GWDE> <be>.

DE) absurd • Unsinnig, widersinnig, ungereimt, sinnlos, abwegig <DGW>.

EO) absurda • Sensenca, nereala, ege stranga <GWDE> <be>.

* de] Absurdität = eo] absurdeco <be>.

DE) Abt; {hist} Abbas {lateinisch: Klostervorsteher}; {Byzanz} Hegumnene • Oberer (Vorsteher) eines selbständigen Klosters von Mönchen oder Regularkanonikern. Vgl. Äbtissin; Regularkleriker.

EO) abato • Superulo de aŭtonoma komunejo de monaĥoj aŭ regularkanonikoj <be laŭ LThK>.

* de] Abtschaft; Abtswürde = eo] abateco <GWDE> <be>.

* de] Abtsweihe = eo] abata konsekro <be>.

* de] Abtpräses (Leiter einer Kongregation) <BAD-73> = eo] ĉefo de kongregacio, ekz. de la Beurona kongregacio<be>.

* de] Erzabt (Abt der Beuroner Kongregation) = eo] ĉef-abato de la Beurona kongregacio <BAD-73> <be>.

* de] Fürstabt = eo] princ-abato <be>.

DE) Abtei • Kloster, dem ein Abt bzw. eine Äbtissin vorsteht <DGW>, auch Bezeichnung für deren Wohnbereich <BAD-73>.

EO) abatejo <PIV2002> • Monaĥ[in]ejo estrata de abato respektive abatino, ankaŭ markado por ties loĝregiono <be>.

* de] Abteikirche = eo] abateja preĝejo <be>.

* de] Abteilikör = eo] abateja likvoro <be>.

DE) Äbtissin • {rk} Oberin (Vorsteherin) eines selbstständigen Klosters von Nonnen. Vgl. Abt.

EO) abatino <PIV2002> • {rk} Superulino de aŭtonoma monaĥinejo <be laŭ LThK>.

* de] Äbtissinnenweihe = eo] abatina konsekro <be>.

DE) abtöten • Askese: Durch Gebet und asketische Übungen seine Schwäche bekämpfen <be>. Vgl. entsagen; Selbstlosigkeit; Enthaltsamkeit; kasteien; Abstinenz.

EO) pent-abstemii <Z laŭ PIV2002, CHR1923>; ekstermi <GWDE>; pereigi <CHR1923>; mortigi en si; asketi <BE1926>; mortigi <GWDE> • Asketismo: per preĝado kaj asketaj ekzercoj batali kontraŭ sia malforteco <be>.

* de] Abtötung {lateinisch castigatio} <xy> = eo] pent-abstemio <Z, CHR1923> <be>.

* de] Askese = eo] asketismo <PIV2005> <be>.

DE) Abtpräses • Oberer (Vorsteher) einer Kongregation (Gruppe von Klöstern) der Benediktiner oder Zisterzienser. 2024 war der Erzabt von Beuron Vorsteher von 21 Benediktinerklöster.

EO) prezidanta abato; ĉef-abato • Superulo de kongregacio (grupo de monaĥejoj) de la benediktanoj aŭ cistercianoj <be laŭ LThK>. Je 2024 la ĉefabato de Beuron estis prezidanto de 21 benediktanaj monaĥejoj ybe laŭ <be laŭ BAD>.

DE) Abtprimas • Repräsentant des gesamten Benediktinerordens (KBD-73) und der Augustiner-Chorherren seit 1955 <be laŭ LThK>.

EO) abatprimaso • Reprezentanto de ĉiuj benediktanoj (KBD-73) kaj de la aŭgusten-kanonikoj ekde 1955 <be laŭ LThK>.

DE) Abtreibung; Schwangerschaftsabbruch (kurz: Abbuch); (Schwangerschaftsunterbrechung {evit} Sprachliche Verharmlosung der Tatsache, dass die Schwangerschaft nicht nur unterbrochen, sondern beendet wird und dass dabei ein Mensch getötet wird <be>) • Vorsätzliche Herbeiführung einer Fehlgeburt <DGW>. Vgl. Abort; Totgeburt; Post-Abortion-Syndrom.

EO) abortigo <WF, VWDE>; ĉesigo de gravedeco <GWDE-Schwangerschaftsabbruch>; (interrompo de gravedeco <GWDE-Schwangerschaftsunterbrechung> {evit} ĉar la gravedeco ne estas nur interrompita, sed finiat <be>) • Intenca mortiga forigo de ankoraŭ ne naskita homo el utero <be>.

* de] abortiv; abtreibend; eine Fehlgeburt verursachend = eo] abortiga <GWDE> <be>.

* de] abtreiben; eine Abtreibung vornehmen; eine Schwangerschaft unterbrechen = eo] abortigi; kaŭzi aborton <WF, VWDE-abtreiben a)> <be>.

* de] Abtreibungsgesetz = eo] leĝo pri abortigo <VWDE> <be>.

* de] Abtreibungsmentalität = eo] mentaleco de abortigo <be>.

* de] Abtreibungsmittel; Abortivum; Abortivmittel = eo] abortiga medikamento; abortiga rimedo; abortigilo <be>.

* de] Abtreibungsoperation = eo] abortiga operacio <GWDE> <be>.

* de] Abtreibungswerkzeuge <DGW> = eo] abortigiloj <PIV2002> <be>.

* de] eine Abtreibung vornehmen = eo] estigi aborton <VWDE-Abtreibung>; abortigi <be>.

* de] eine Kind abtreiben lassen = eo] abortigi infanon <VWDE-abtreiben a)>; abortigi infanon <be>.

* de] frühabtreibend; frühabtreibend = eo] fru-abortiga <be>.

* de] Frühabtreibung = eo] fru-abortigo <be>.

* de] Kindermord = eo] infanmurdo <be>.

* de] Lebensrecht = eo] vivorajto <be>.

* de] legale Abtreibung = eo] leĝa abortigo; leĝe permesita abortigo <VWDE-Abtreibung>; leĝe tolerata abortigo <be>.

* de] Operation, um eine Abtreibung vorznehmen = eo] abortiga operacio <VWDE-Abtreibung> <be>.

* de] rechtswidrige, aber straffreie Abtreibung = eo] kontraŭleĝa, sed ne punata abortigo <be>.

DE) accentus {lateinisch}; Akzent • Akzent im Gesang.

EO) akcento • Kanta akcento <be>.

DE) Acedia {lateinisch acedia <KKK 1866>, griechisch akädia}; Geistliche Trägheit; Trägheit des Herzens • “Mittagsdämon“ des Mönchslebens: Erschöpfung; Überdruss; Schwermut; Betrübnis; Hoffnungslosigkeit. Eine der sieben Hauptsünden, deren Gefahr es ist, dass sie schließlich von der intensiven Gottesbeziehung ablenkt <LThK>.

EO) acedio {nov} <be> {latine acedia <KKK 1866>, greke akädia; angle accidie, accedie; france acédie; pole acedia} <Wiki 2015-08-23>; inerteco <GWDE> <be> • “Tagmeza demono“ de la monaĥa vivo: elĉerpiĝo; tedo; langvoro; tristeco; senespero <GWDE>. Unu el la sep ĉefpekoj, kies danĝero estas, ke ĝi finfine delogas de intensa Dirilato <be nach LThK>.

* de] Betrübnis; Traurigkeit = eo] tristeco <GWDE> <be>.

* de] deprimiert sein = eo] esti deprimita <GWDE> <be>.

* de] Faulheit = eo] maldiligenteco <GWDE> <be>.

* de] Langsamkeit = eo] maldiligenteco <GWDE> <be>.

* de] Melancholie = eo] melankolio <GWDE> <be>.

* de] melancholisch = eo] melankolia <GWDE> <be>.

* de] Schwermut = eo] langvoro <PIV2005> <be>.

* de] schwermütig = eo] langvora <GWDE> <be>.

* de] träge; langsam = eo] inerta <GWDE> <be>.

* de] Überdruss erregen, verdrießen; lästig sein; anöden; auf den Wecker fallen = eo] tedi <GWDE> <be>.

* de] Überdruss; Verdruss = eo] tedo <PIV2005> <be>.

* de] überdrüssig sein; sich langweilen; satt haben = eo] esti tedita <GWED> <be>.

* de] überdrüssig; lästig = eo] teda <PIV2005> <be>.

* de] “die ‘acedia’, Genosse des Überdrusses und der Traurigkeit, des Zornes und des Begehrens” <Freddy Derwahl: Johannes XXIII. Pattloch. 2004. S.66> = eo] “la ‘acedio’, la kunulo de tedo kaj tristeco, rankoro kaj sopiro” <F. Derwahl, vidu supre>.

DE) Achskapelle • Zentrale, in der Achse des Bauwerks gelegene Kapelle des Chorumgangs <KAZ>.

EO) aksa kapelo • Centra, en la akso de la konstruaĵo situanta kapelo <be laŭ KAZ>.

DE) Achteck • Zahlensymbolik: Bezug zur Auferstehung Christi am achten Tag (am Tag nach dem Sabbat), auch zu den acht Seligkeiten. Das Achteck hat zentrale Bedeutung als Kuppel bei christliche Bauten, besonders für Baptisterien, auch Taufbecken.

EO) okangulo • Nombrosimbolismo: rilato al la resurekto de Kristo en la 8a tago (la tago post la sabato), ankaŭ rilato al la ok feliĉoanoncoj. La okangulo havas centran signifon por kristanaj konstruaĵoj kiel kupolo, precipe por baptokapeloj, ankaŭ baptopelvoj <be laŭ LThK>.

DE) Acta Apostolicae Sedis {lateinisch: Werke / Protokolle des Apostolischen Stuhles} <aux 2011-03-31>; AAS • Amtsblatt des Apostolischen Stuhles.

EO) Aktoj de la Apostola Seĝo • Oficiala gazeto de la Apostola Seĝo <be laŭ LThK>.

DE) Acta Archelai {lateinisch: Akten des Archelaos} • Um 325/350 entstandene Schrift mit einem Streitgespräch über den Manichäismus <be nach LThK>.

EO) Aktoj de Arĥelao • Ĉ. 325/250 verkita libro kun disputo pri la maniĥeismo <be laŭ LThK>.

DE) Acta RR. Pontificum {lateinisch: Akten der hochwürdigsten Pontifices} • Sammelbegriff für päpstliche Entscheidungen in Glaubensangelegenheiten und auf disziplinarischem Gebiet <LThK>.

EO) Aktoj de la Papoj • Kolektiva esprimo por papaj decidoj rilate al la kredo kaj la disciplino <be laŭ LThK>.

DE) Acta Sanctae Sedis {lateinisch: Akten des Heiligen Stuhles} • Bis 1909: Dokumentenreihe in der Zeit vor den Acta Apostolicae Sedis <LThK>.

EO) Aktoj de la Sankta Seĝo • Ĝis 1909: dokumenta serio antaŭ la Aktoj de la Apostola Seĝo <be laŭ LThK>.

DE) Action 365 • Christliche Aktionsgruppen in Deutschland, gegründet vom Jesuiten Johannes Leppich (1915-1992) <KAZ>.

EO) Agado 365 • Kristanaj agadgrupoj en Germanujo, fondita de la jezuito Johano Leppich (1915-1992) <be laŭ KAZ>.

DE) actuosa participatio {lateinisch: wirksame, lebhafte, tätige, efektvolle <LGLD> Teilnahme; itale partecipazione attiva}; tätige Teilnahme • Seit Pius X. (1903) gebrauchter Begriff, wurde ein Schlüsselbegriff des II. Vatikanischen Konzils, vor allem der Liturgiereform.

EO) efika partoprenado • Esprimo uzata unue de papo Pio la 10a (1903). Ĝi fariĝis ŝlosilvorto de la Dua Vatikana Koncilio, precipe de la liturgia reformo <be>.

DE) actus cum duplici effectu {lateinisch: Akt mit doppelter Wirkung} • Moraltheologie: Eine Handlung, die gleichzeitig Gutes und Böses hervorbringt.

EO) ago kun duobla efiko • Morala teologio: ago kaŭzanta samtempe bonon kaj malbonon <be laŭ LThK>.

DE) actus intrinsece malus {lateinisch: ein in sich schlechter Akt} • Es besteht eine moraltheologische Kontroverse, ob ein Akt in sich total schlecht bleibt, auch wenn er schließlich Gutes hervorbringt <be/kr>.

EO) ago en si mem malbona <be> • Ekzistas moralteologia disputo, ĉu ago restas komplete malbona, kvankam ĝi rezultigas finfine bonon <be/kr>.

DE) actus purus {lateinisch: Reiner Akt} • Philosophie: Reine Aktualität ohne alles Werden, ohne verschiedenen Möglichkeiten. <be nach LThK>.

EO) ago pura <WF> • Filozofio: pura aktualeco, sen iu estiĝo, sen iuj eblecoj <laŭ GWDE> <be>.

DE) actus legitimi {lateinisch} • Legitime Akte, gesetzt im Vollbesitz kirchlicher Vollmacht <be/kr nach LThK>.

EO) agoj legitimaj • Agoj faritaj en plenpovo de ekleziaj potenco <be/kr>.

DE) ADF international (Allgemeiner Deutscher Frauenverein) • Eine Menschenrechts-organisation. Ist präsent an den Vereinten Nationen und dem Europäischen Parlament; veran-staltet Ausbildungsprogramme und ist an nationalen Gerichten aktiv. Setzt sich ein für Religi-onsfreiheit, Ehe und Familie, Recht auf Leben.<nach https://adfinternational.org.de vom 2023 09 16> Bekanntes Mitglied: Sophia KUBY <Die Tagespost, 14. 9. 2023 S.4> <be>.

EO) ADF internacia (Ĝenerala Germana Virin-Unuiĝo) • Organizo pri homaj rajtoj. Prezent-iĝas en la Unuiĝintaj Nacioj kaj en la Eŭropa Parlamento; organizas evoluad-programoj kaj estas aktiva ĉe internaciaj tribunaloj. Subtenas religian liberecon, la geedzecon kaj la familion, la rajton por la vivo. Konata membro: Sophia KUBY <Die Tagespost, 14. 9. 2023 S.4> <be laŭ www.stjosef.at 2011-07-16>.

DE) Ad Gentes {lateinisch: Zur Völkerwelt}; Dekret über die Missionstätigkeit der Kirche • Eines der 16 Dokumente des II. Vatikanischen Konzils <be>.

EO) Ad Gentes {latine: al la Popoloj de la Mondo}; Dekreto pri la misia agado de la eklezio <be laŭ www.stjosef.at 2011-07-16> • Unu el la 16 dokumentoj de la Dua Vatikana Koncilio <be>.

DE) Ad-limina-Besuch; visitatio liminum (Apostolorum); visitatio ad limina Apostolorum {lateinisch: Besuch an den Schwellen der Apostel} • In regelmäßigen (meist fünfjährigen) Abständen stattfindender Besuch der katholischen Ortsoberhirten beim Papst.

EO) Ad-limina-vizito; visitatio liminum (Apostolorum); visitatio ad limina Apostolorum {latine: vizito ĉe la sojloj de la apostoloj} <LThK> • Regule, pleje post kvinjara intertempo, okazanta vizito de la katolikaj episkopoj ĉe la papo <be laŭ LThK>.

DE) Ad maiorem Dei gloriam {lateinisch: zur größeren Ehre Gottes} AMDG • Motto des Jesuitenordens.

EO) Ad maiorem Dei gloriam {latine: por la pli granda honoro de Dio} • Moto de la Jesuita Ordeno <be laŭ KAZ>.

DE) Adam {hebräisch adam}; Mensch; erster Mensch • Im Alten Testament ist adam Bezeichnung für den Menschen und die Menschheit (Gen 1,27; 2,7 hebräischer Text) <LThK> und wird dann zum Namen des ersten Menschen <be>.

EO) Adam <BIB Gen 4,25>; Adamo <BIB Tob 8,6>; adamo; homo; unua homo <be> • En la Malnova Testamento (Gen 1,27; 2,7) adam {hebree} estas nomo por la homo kaj la homaro. Ĝi fariĝis poste la nomo por la unua homo <be>.

DE) Adamiten, Adamianer • Sekte, von der Augustinus (354 - 430) und Johannes von Damaskus (um 650 - vor 754) berichten <be nach LThK>.

EO) adamidoj, adamanoj • Sekto, pri kiu raportas Aŭgusteno (354 - 430) kaj Johano el Damasko (ĉ. 650 - antaŭ 754) <be>.

DE) Adamspforte {hist} • Aus ihr wurden in mittelalterlichem Bußritus die Büßer am Aschermittwoch ausgetrieben, um am Gründonnerstag durch eine Gnadenpforte wieder in die Kirche eingelassen zu werden <be>. << Gnadenpforte.

EO) pordo de Adamo <be> {hist} • Tra ĉi tiu pordo, en mezepoka pentorito, la pentantoj estis elpelitaj en la Cindra Merkredo, por reveni en la Sankta Ĵaŭdo tra gracopordo <xy>. << gracopordo.

DE) Adamstestament • Apokryphe Schrift <LThK>.

EO) Testamento de Adamo • Apokrifa skribaĵo <be laŭ LThK>.

DE) Adaption • Bezeichnet in der Missionswissenchaft die Anpassung an die Situation, die Aufnahmefähigkeit und die Anpassungsfähigkeit der zu missionierenden Gruppen <be nach LThK>.

EO) adapt[ad]o • Signifas en la misiscienco akomodiĝon al la situacio, la akceptokapablon kaj asimiliĝkapablon de la misiata grupo <be laŭ LThK>.

DE) Adäquationstheorie; Adaequatio rei et intellectus {lateinisch: Übereinstimmung von Sache (d. h. Erkenntnisgegenstand) und Verstand (d. h. Erkenntnis)}; Korrespondenztheorie • Die klassische Definition der (Urteils-)Wahrheit in der aristotelisch-scholastischen Philosophie. Diese Adäquations-Theorie wird heute meist als Korrespondenztheorie bezeichnet <be nach LThK>.

EO) adekvatteorio; Adaequatio rei et intellectus {latine: konformeco de la objekto kaj de la racio (t. e. de la ekkono)}; korespondteorio <be> • La klasika difino de la (juĝo-)vero en la aristotela-skolastika filozofio. Tiu adekvatteorio nuntempe estas kutime nomata korespondteorio <be laŭ LThK>.

DE) Adar <BIB Esr 6,15> • 6. Monat des wirtschaftlichen jüdischen Kalenders (Februar/März) <be nach EÜ2016 IV.1.>. Vgl. Ijar; Nisan; Siwan; Ab; Tammuz; Elul; Tischri; Bul; Kislew; Tebet; Schebat.

EO) Adar {nov} <BIB Ezr 6,15> • 6a monato de la ekonomia juda kalendaro. Hodiaŭ: februaro/marto <be laŭ EÜ2016 IV.1>.

DE) Addextraktor • Mittelalter: Begleitender Bewacher hoher Persönlichkeiten; (beim Papst) Tiaraträger, assistierender Kardinal, Begleiter <be nach LThK>.

EO) dekstrestaristo (en la mezepoko) <kr> • Akompana gardanto de eminentaj personoj; (ĉe la papo) tiaroportanto, asista kardinalo, akompananto <be laŭ LThK>.

DE) Adiaphora {von griechisch adiaforon indifferent} • Stoische Ethik: Dinge, die nicht die wesentlichen Glaubensfragen betreffen <LThK>.

EO) adiaphora; indiferentaĵo <be> • Stoika etiko: aĵoj ne rilatantaj la esencan kredobazon <be laŭ LThK>.

DE) Adiaphoristenstreit • Streit um die Bedeutung der Adiaphora (Mitteldinge), die nicht die wesentlichen Glaubensfragen sind <be nach LThK>.

EO) adiaforodisputo • Disputo pri la signifo de la Adiaphora (mezaĵoj), kiuj ne estas esencaj kredodemandoj <be laŭ LThK>.

DE) Ädicula {lateinisch aedicula kleines Haus, Tempelchen} • Antikes Tempelchen; bescheidene Privatkapelle <be nach LThK>.

EO) aedicula {latine: dometo, templeto}; preĝejeto • Antikva templeto; modesta privata kapeleto <be laŭ LThK>.

DE) Adjunkt {arch}; Amtsgehilfe; Hilfspriester • Amtsbezeichnung für Hilfspriester <LThK>.

EO) adjunkto <Z>; helpa oficisto <PIV2002>; helpsacerdoto • Oficotitolo de helpsacerdoto <be laŭ LThK>.

DE) Adler • 1. Sonnensymbol; Feind der Schlange in der Mythologie vieler Kulturen. 2. Im Kaiserkult: Seelengeleiter und damit Sinnbild der Unsterblichkeit <be nach LThK>. 3. In der Bibel: vielfältiges Symbol <BL>. 4. In der patristischen Deutung: Sinnbild für Christus, besonders bezogen auf Auferstehung und Himmelfahrt <be nach LThK>. 5. Christliche Kunst: Symbol für Johannes den Evangelisten <be>.

EO) aglo • 1. Sunosimbolo; malamiko de la serpento en la mitologio de multaj kulturoj. 2. En la imperiestra kulto: akompananto de la animoj kaj simbolo de la senmorteco <be laŭ LThK>. 3. En la biblio: multfaceta simbolo <BL>. 4. En la patristika interpreto: simbolo por Kristo precipe rilate al resurekto kaj ĉieliro <be laŭ LThK>. 5. Kristana arto: simbolo de Johano la Evangeliisto <be>.

DE) Administrator {lateinisch: Verwalter}; Pfarrverweser; Verweser • Vorläufiger Inhaber eines kirchlichen Amtes, z. B. einer Pfarrei <be>. Vgl. Apostolischer Administrator.

EO) administratoro <Z>; paroĥa administranto <be laŭ GWDE> • Provizora ĉefo de eklezia ofico, ekz. de paroĥo <be>.

DE) Admissio {lateinisch: Zulassung} • Die vom Bischof erteilte offizielle Aufnahme unter die Kandidaten für das Weihesakrament <KAZ>.

EO) admisio {latine: allaso}; akcepto • La oficiala akcepto donita de la episkopo por la kandidatoj de la ordina sakramento <be>.

DE) Adonai {hebräisch: mein Herr} • Eine der Umschreibungen des unaussprechlichen Gottesnamens “JHWH“ des Alten Testamentes und des Judentums <be>. Vgl. Pantokrator; JHWH; Jehova; Jahwist.

EO) Adonaj {hebree: mia sinjoro} <PIV2002> • Unu el la parafrazoj de la neeldirebla Dia nomo “JHVH“ de la Malnova Testamento kaj de la juda religio <be>.

DE) Adoptianismus • Formen des Christusverständnisses, die Jesus von Nazareth nicht als Gott, sondern als einen zu Gott erhobenen Menschen sehen <be nach LThK>, der erst durch die Taufe zum wahren Gott geworden sei <PSJC S.244>.

EO) adoptismo <PIV2002> <xy> • Formoj de la Kristo-kompreno, kiuj vidas Jesuon de Nazareto ne kiel Dion, sed kiel diigitan homon <be laŭ LThK>, kiu laŭkrede erst per la bapto fariĝis Dio <be laŭ PSJC S.244>.

DE) Adoption • Gesetzliche Annahme an Kindes statt <be>.

EO) adopto • Adopto de iu per oficiala laŭleĝa ago <PIV2002> <be>.

* de] adoptieren; an Kindes statt annehmen = eo] adopti <PIV2002> <be>.

* de] Adoptiveltern = eo] adoptaj gepatroj; adoptogepatroj <GWDE> <be>.

* de] Adoptivkind = eo] adoptita infano <GWDE>; adoptinfano <be>.

* de] Adoptivsohn = eo] adoptita filo <GWDE>; adoptofilo <be>.

* de] der Adoptierte; die Adoptierte = eo] adoptito <GWDE> <be>.

DE) Adoration (1) {lateinisch adoratio} • Siehe: Anbetung.

EO) adoro; adorado <PIV2002-1> • <be>.

DE) Adoration (2); Huldigung • Huldigung der Kardinäle vor dem neu gewählten Papst <DGW-b>.

EO) honorado; omaĝo; ovacio <GWDE> • Honorado de la kardinaloj antaŭ la novelektita papo <be laŭ DGW-b>.

DE) Adoro te devote {lateinisch: ich bete dich voller Hingabe an <be>} • Reimgebet, häufig Thomas von Aquin (1225 - 1274) zugeschrieben <be nach LThK>.

EO) Adoro te devote {latine: mi adoras vin devote} • Rimpreĝo ofte atribuata al Tomaso el Akvino (1225 - 1274) <be laŭ LThK>.

* de] “Gottheit tief verborgen, betend nah ich dir” <GL1975 546> = eo] “Adoras mi devote, Vin, kaŝita Di’ “ <ADORU 381>.

DE) Adsum {lateinisch: ich bin bereit, hier bin ich} • Antwort des Weihekandidaten als seine Bereitschaft zur Weihe <be nach KLW>.

EO) adsum {latine: mi estas preta, ĉi tie mi estas} • Respondo de ordinokandidato kiel sia preteco al ordiniĝado <be laŭ KLW>.

DE) Advent • Vier Sonntage (im Ambrosianischen Ritus sechs Sonntage) mit den darauffolgenden Wochentagen vor Weihnachten, beginnend mit dem 1. Adventsonntag <be>. Zeit des Kirchenjahres zur Vorbereitung auf Weihnachten, in Erwartung der Wiederkunft des Herrn; Teil des Weihnachtsfestkreises <kr>.

EO) Advento <PIV2002> • Kvar antaŭkristnaskaj dimanĉoj (en la Ambrozia Rito ses dimanĉoj) kun la sekvaj nedimanĉaj tagoj. La adventsemajnoj komenciĝantaj kun la 1a adventa dimanĉo <be>. Parto de la liturgia jaro prepare al Kristnasko, en atendo de la Reveno de la Sinjoro; parto de la kristnaska festociklo <kr>.

* de] Am 1. Adventsonntag beginnt das Kirchenjahr = eo] La 1an adventan dimanĉon komenciĝas la eklezia jaro <be>.

* de] adventlich = eo] adventa <be>.

* de] Adventsstimmung = eo] adventa etoso; adventa animstato <be>.

DE) Adventisten; Sieben-Tags-Adventisten; Siebentagsadventisten • 1843 von den Baptisten abgespaltene Gruppe mit Naherwartung der Wiederkunft Christi. Sie entwickelte sich in Richtung einer Freikirche und ist nicht Mitglied in der Arbeitsgemeinschaft Christlicher Kirchen in Deutschland - ACK <be nach LThK>.

EO) Adventistoj <PIV2002>; adventistoj de la sepa tago <js> • Grupo de komunumoj, kiuj kredas je la baldaŭa reveno de Kristo <PIV2002>. Ĝi evoluis al Sendependa Eklezio kaj ne estas membro de la Labor-Unuiĝo de Kristanaj Eklezioj en Germanujo ACK <be>.

* de] Adventismus (Glaubenslehre der Adventisten) = eo] adventismo <GWDE> <be>.

DE) Adventsgesteck • Aus immergrünen Zweigen zusammengestecktes kleines Arrangement mit meist vier Kerzen gemäß den vier Adventssonntagen. Vgl. Adventskranz <be>.

EO) adventoplektaĵo • Malgranda plektaĵo el ĉiamverdaj branĉetoj ofte kun kvar kandeloj <xy> laŭ la kvar adventaj dimanĉoj <be>.

DE) Adventskalender • Ein Kalender mit Fenstern oder Türchen für die Advents-Tage bis Weihnachten. Wenn man das Fenster bzw das Türchen öffnet, findet man ein Bild, einen Text, eine Süßigkeit oder eine andere kleine Überraschung.

EO) adventa kalendaro <kr> • Kalendaro kun fenestroj aŭ pordetoj por la adventaj tagoj ĝis Kristnasko. Kiam oni malfermas fenestron resp. pordeton, oni trovas bildon, tekston, dolĉaĵon aŭ alian surprizon. <be>.

DE) Adventskranz • Aus Tannenzweigen geflochtener Kranz mit vier Kerzen entsprechend den vier Adventssonntagen. Vgl. Adventsgesteck.

EO) adventokrono <WF>; adventa branĉkrono <QU> • Ringoforma plektaĵo el abiobranĉetoj kun kvar kandeloj <kr> laŭ la kvar adventaj dimanĉoj <be>.

DE) Advents… (Adventsbrauch; Adventskerze; Adventszeit; usw.).

EO) adventa …; advento… (adventa kutimo; adventokandelo; adventa tempo; ktp.) <be>.

DE) Advocatus Dei {lateinisch: Anwalt Gottes} • {umg} Bei einem Selig- bzw. Heiligsprechungsprozess: Bezeichnung des Vertreters des Antragstellers, der für die Kanonizado eintritt. <KAZ>. << advocatus diaboli.

EO) advocatus dei {latine: advokato de Dio} • {vulg} En kanonizado: titolo de la reprezentanto de la proponanto; tiu reprezentanto subtenas la kanonizadon. <be laŭ KAZ>.

DE) Advocatus Diaboli {lateinisch: Anwalt des Teufels} • {umg} Bei einem Selig- bzw. Heiligsprechungsprozess: Die Person, die die Aufgabe hat, die Eigenschaften des Kandidaten der Seligsprechung bzw. Heiligsprechung zu suchen, die gegen eine Kanonisation anzuführen sind <be>. << advocatus Dei.

EO) advocatus diaboli {latine: advokato de la diabolo} • {vulg} En kanonizado: persono komisiita serĉi en la vivo de la kandidato ecojn, kiuj kontraŭas la kanonizadon <be>.

DE) Adyton {griechisch: das Unbetretbare} • Heiliger Ort, zu dem nur eine bestimmte Gruppe Zutritt hat.

EO) nealirebla [sankta] loko; nealireblejo • Sankta loko, kiun nur difinita grupo rajtas eniri <be>.

DE) Aegidianische Konstitution (Constitutiones Sanctae Matris Ecclesiae) {lateinisch: Statuten der Heiligen Mutter Kirche} • 1357 von Kardinal Aegidius Albornoz (um 1298-1367) verkündete Statuten des Kirchenstaates; hatten juristisch bis 1816 Geltung <be nach LThK>.

EO) Egidia Konstitucio; Constitutiones Sanctae Matris Ecclesiae {latine: konstitucio de la Sankta Patrino Eklezia} • En 1357 de kardinalo Aegidius Albornoz (ĉ 1298-1367) proklamita konstitucio de la Papa Ŝtato; jure validis ĝis 1816 <be laŭ LThK>.

DE) aequitas canonica {lateinisch} • Prinzip des römischen Rechtes, das dem salus animarum (lateinisch: dem Seelenheil) als oberstem Gesetz in der Kirche verpflichtet ist <be nach LThK>.

EO) kanona adekvateco <kr> • Juro kanona: principo de la romuja juro devoligita al la animosavo kiel supera leĝo eklezia <xy>.

DE) Affekt (1) • Moral: Heftige Erregung, Emotion; Gemütsbewegung; Zustand außergewöhnlicher seelischer Angespanntheit; Leidenschaften <DGW-1>.

EO) afekcio <GWDE; WF> • Moralo: eksciteco, emocio; stato de eksterordinara anima streĉiteco; pasioj <be laŭ DGW>.

DE) Affekt (2) • Hang, Neigung <DGW-2>.

EO) inklino • Emo al io <be laŭ DGW-2>.

DE) Affekthandlung • Moral: Im Affekt (1) begangene strafbare Handlung <DGW>.

EO) afekciago • Moralo: punenda ago farita en afekcio <be laŭ DGW>.

DE) affektiv; gefühlsbetont • Gefühlsbetont, durch Affekte gekennzeichnet <DGW>.

EO) emocia; afekcia <be> • Mult-emocia <GWDE>, signita per afekcioj <be>.

DE) Affektives Gebet • Strebt nach einem zur Ruhe kommen in Gott. Name stammt von Jakob Álvarez de Paz SJ (1560 - 1620), Spanien <be nach LThK>.

EO) emocia preĝo <be>; afekcia preĝo <WF>; emocia / afekcia preĝado • Strebas al trankvileco en Dio <be>.

DE) Afrikanische Unabhängige Kirchen (AUK) • Freie kirchliche Gruppen südlich der Sahara seit Ende des 19. Jahrhunderts <be nach LThK>.

EO) Afrikaj Sendependaj Eklezioj • neligitaj ekleziaj grupoj sude de Saharo ekde la fino de la 19a jarcento <be laŭ LThK>.

DE) Afro-amerikanische Minderheiten • Nachfahren der schwarzen Sklaven (ab 1619) mit einer angepassten Theologie (2. Hälfte des 20. Jahrhunderts) <be nach LThK>.

EO) Afrikamerika minoritato • Posteuloj de la nigraj sklavoj (ekde 1619) kun adaptita teologio (2a duono de la 20a jarcento) <be laŭ LThK>.

DE) Afro-brasilianische Christen • Synkretistische Bewegung ausgehend von Bruderschaften der Kolonialzeit unter Einfluss der Negersklaven <be nach LThK>.

EO) Afrikajbrazilaj Kristanoj • Sinkretisma movado elirinta de frataroj de la koloniaj tempoj sub influo de negraj sklavoj <be laŭ LThK>.

DE) Agape {griechisch agápe}; Liebe • 1. Selbstlose, nicht-sinnliche Liebe <DGW>. Im Neuen Testament der kennzeichnende Ausdruck für die Liebe Gottes, die Liebe zu Gott, und Liebe zu den Mitmenschen <be laŭ EPKA-3-7>. 2. Mahl der frühchristlichen Gemeinde (mit Speisung der Bedürftigen) <DGW>. Vgl. Caritas-Verband; Liebe.

EO) agapo <-2nov>; amo <PIV2002-4nov> • 1. Altruisma, nelibida amo <be laŭ DGW>. En la Nova Testamento: karakteriza esprimo por amo de Dio, amo al Dio, kaj amo al la homgefratoj <be laŭ LThK> <EPKA-3-7>. 2. Festeno de la frukristana komunumo (kun manĝigo de malriĉuloj) <be laŭ PIV2002, Z>.

DE) Agende (1) {lateinisch agendum das, was zu tun ist}{ev} • 1. Buch, in dem Ritus, Gebete und anderes für den Gottesdienst und gottesdienstliche Handlungen aufgezeichnet sind <DGW-a>. 2. Im Mittelalter: auch liturgische Bücher; Rituale. 3. Bis ins 18. Jahrhundert: vereinzelt römisch-katholische Diözesan-Rituale. 4. {ev} anfangs: Kirchenordnungen. 5. {ev} Ordnung der Gottesdienste und kirchlicher Amtshandlungen <be nach LThK>. Vgl. Agende (2).

EO) ritaro • 1. Libro, en kiu estas kolektitaj ritoj, preĝoj kaj aliaĵoj por la Diservo kaj Diservaj agoj <be laŭ DGW-a>. 2. Mezepoke: ankaŭ liturgiaj libroj (komparu: ritaro). 3. Ĝis la 18a jarcento: kelkfoje romakatolika dioceza ritaro. 4. {ev} Komence: eklezia ordo. 5. {ev} Regularo de la Diservoj kaj ekleziaj agadoj <be laŭ LThK>.

DE) Agende (2) {lateinisch agere handeln} • 1. Vorchristliche Zeit: Kult- und Opferhandlungen. 2. Ab dem 4. Jahrhundert: Liturgische Handlungen <be nach LThK>.

EO) agendo • <PIV2002> 1. Antaŭkristana epoko: kult- kaj ofer-agado. 2. Ekde la 4a jarcento: liturgia agado <be laŭ LThK>.

DE) Agendenstreit • Ablehnung bis hin zur Separation anlässlich einer Agende des reformierten preußischen Königs Friedrich Wilhelm III. (1770 - 1840) <be nach LThK>.

EO) agendodisputo • Disputo ĝis apartiĝo okaze de agendo enkondukita de la prusa reformita reĝo Frederiko Vilhelmo la 3a (1770 - 1840) <be laŭ LThK>.

DE) agennesia {lateinisch} • Das absolute “Unverursachtsein“ Gottes <LThK>.

EO) nekaŭziteco • La absoluta nekaŭziteco de Dio <be>.

DE) Agenzie • Amtliches Vertretungsbüro für den Geschäftsverkehr der Diözesen mit den Dikasterien der römischen Kurie <be nach LThK>.

EO) Kuria Agentejo • Oficiala reprezenta buroo zorganta pri la negocoj de la diocezoj kun la dikasterioj de la Roma Kurio <be laŭ LThK>.

DE) Aggiornamento (pr aĝornamento) {itale giorno der Tag, auf den Tag bringen, in etwa also: Anpassung an heutige Verhältnisse, Erneuerung • Hauptaufgabe des II. Vatikanischen Konzils. Der Begriff wurde von Papst Johannes XXIII. eingeführt <be nach LThK>. Vgl. Modernismus.

EO) aggiornamento; aĝornamento {nov} <be> {itale giorno (pr ĝorno) la tago, adapto al la tago, renovigo; hispane aggiornamento; angle aggiornamento; france aggiornamento; pole aggiornamento} <Wiki 2011-08-22>; ĝisdatigo <xy> • Ĉefa tasko de la Dua Vatikana Koncilio. La nocio estis enkondukita de papo Johano la 23a <be laŭ LThK>.

* de] aggiornieren <Joseph Ratzinger, Salz der Erde, Stuttgart-München, 1996. S.79f.> {itale aggiornare (prononcu aĝornare) auf den heutigen Stand bringen} <LID-aggiornare> = eo] aĝornamenti <be>; ĝisdatigi <xy>.

DE) Aggregation • Angliederung eines Institutes des geweihten Lebens an ein anderes <LThK>.

EO) fuzio • Kunigo de institucio de konsekrita vivo kun alia institucio <be laŭ LThK>.

DE) Aglipayan-Kirche • Unabhängige Philippinische Kirche <LThK>.

EO) Aglipajana Eklezio {nov} <be> • Sendependa Filipina Eklezio <be laŭ LThK>.

* de] aglipayanisch = eo] aglipajana <be>.

* de] Aglipayismus <LThK> = eo] aglipajanismo <be>.

DE) Agnesschwestern • Ordensgemeinschaften unter dem Namen der Heiligen Agnes <LThK>.

EO) Agnes-fratinoj • Ordenaj komunumoj sub la nomo de Sankta Agnesa <be laŭ LThK>.

DE) Agnoëten • Kurzlebige Sekte im 6. Jahrhundert, entstanden aus der theologischen Frage, ob Christus allwissend war oder nicht <be nach LThK>.

EO) Agnoetoj • Mallongviva sekto en la 6a jarcento. Ĝi estiĝis el la teologia demando, ĉu Kristo estis ĉioscia aŭ ne <be laŭ LThK>.

DE) Agnostizismus • Weltanschauung, welche die Möglichkeit metaphysischer Gewissheiten (für den jetzigen Zeitpunkt) bestreitet <be nach LThK>. Der Agnostiker weiß nicht, ob Gott existiert oder nicht <Th. Huxlex (1825 - 1895), siehe Francis S. Collins: Gott und die Gene, Gütersloher Verlagshaus, 2007, S. 12>. Vgl. Metaphysik; * de] Atheist.

EO) agnostikismo <PIV2002>; agnostiko <be> • Doktrino pri la pensado, laŭ kiu metafizikaj fenomenoj (nuntempe) ne estas ekkoneblaj <laŭ PIV2002>. La agnostikulo ne scias, ĉu Dio ekzistas aŭ ne <Th. Huxlex (1825 - 1895), vidu: Francis S. Collins: Gott und die Gene, Gütersloher Verlagshaus, 2007, S. 12> <be/kr>.

* de] Agnostiker = eo] agnostikulo <PIV2002> <be>.

* de] agnostisch (agnostisches betreffend <duden.de>) = eo] agnostika <PIV2002>; agnostikisma (rilatanta la agnostikimon) / agnostikula (rilatanta la agnostikulojn) <be>.

* de] Das Agnostische (das den Agnostizismus und die Agnostiker Betreffende <duden.de>) = eo] la agnostikaĵo <be laŭ PIV2002-agnostika>.

* de] Das Agnostizistische (das den Agnostizismus Betreffende <duden.de>) = eo] la agnostikismaĵo <be laŭ PIV2002-agnostika>.

* de] Das Agnostische (das die Agnostiker Betreffende <duden.de>) = eo] la agnostikulaĵo <be laŭ PIV2002-agnostika>.

* de] agnostizistisch (die Lehre des Agnostizismus vertretend <duden.de>) = eo] agnostikisma <laŭ PIV2002>.

DE) Agnus Dei {lateinisch}; Lamm Gottes • 1. Bezeichnung des sich opfernden Christus. 2. Gebet in der Heiligen Messe beim Brechen des Brotes <be>. 3. Vertonung dieses Gebetes <be>. 4. Konzertmäßig vorgetragener Teil des Ordinariums <kr>. 5. Darstellungen Christi als Gotteslamm <be>.

EO) Agnus Dei {latine}; Ŝafido de Dio • 1. Nomo de la sin oferanta Kristo. 2. Preĝo / kanto en la Sankta Meso dum la rompo de la pano. 3. Muzika komponaĵo de ĉi tiu preĝo. 4. Koncertmaniere prezentita parto de la ordinario. 5. Prezento de Kristo kiel Ŝafido de Dio <be>.

* de] “Seht das Lamm Gottes, das hinweg nimmt die Sünde der Welt” <Joh 1,29> = eo] “Jen la Ŝafido de Dio, kiu forportas la pekon de la mondo” <Joh 1,29>; “Jen la Ŝafido de Dio, jen tiu, kiu forigas la pekojn de la mondo” <Meslibro, ADORU 049.2> <be/kr>.

* de] Osterlamm = eo] paska ŝafido <be>.

DE) Agonie • Todeskampf <be>.

EO) agonio • Lasta batalo de mortanto kontraŭ la morto <be laŭ PIV2002>.

DE) Aggornamento {itale: Verheutigung} • Italienisches Kunstwort, mit dem man (Jophannes XXIII und Johannes-Paul II) versucht, eine Anpassung der katholischen Kirche an das moderne Leben zu umschreiben <be>.

EO) aggornamento • Artefarita vorto klopodanta priskribi adaptiĝon de la katolika eklezio al la moderna vivo <be laŭ PIV2002>

DE) Agraffe • {von france agrafe Haken}. Architektur: Verklammernde Ornamente zwischen Bildern und Decke, besonders im Barok <be>.

EO) agrafo • {von france agrafe Haken}. Arkitekturo: krampaj ornamentoj inter bildoj kaj plafono, precipe en la baroko <be>.

* de] “Große Agraffen verklammern die Malfelder mit der Deckengliederrung” = eo]“Grandaj agrafoj interkrampas la pentrajn areojn kun la plafona subdividado” <be>.

DE) Ägypterevangelium • 1. Verloren gegangene Schrift aus der 1. Hälfte des 2. Jahrhunderts <be nach LThK>. 2. Gnostische Schrift im Codex III von Nag Hammadi, entstanden etwa zur Wende des 2. zum 3. Jahrhundert <be nach LThK>.

EO) Egipta Evangelio • 1. Perdita skribaĵo el la unua duono de la 2a jarcento. 2. Gnostika skribaĵo en la kodekso 3a de Nag Hammadi estiĝinta ĉirkaŭ la fino de la 2a aŭ komence de la 3a jarcento <be laŭ LThK>.

DE) Ahnenforschung; Familienforschung; Genealogie; Geschlechterkunde; Geschlechterforschung; Stammbaumforschung; Familienkunde • 1. Forschungsgebiet, das sich mit der Herkunft und den Verwandtschaftsverhältnissen bestimmter Personen, Familien und Sippen befasst. Vgl. Stammbaum. 2. (Darstellung der) Abstammung einer Person, Geschlechterfolge einer Familie, Geschlechtsregister. Vgl. Sippe; Stammbaum.

EO) genealogio <PIV2002> • 1. Scienco pri la esplorado de la deveno kaj parenceco de familioj aŭ gentoj, homaj kaj bestaj <be>. 2. Tabelo de la personoj devenantaj de unu persono, dinastio <xy>.

* de] Genealoge = eo] genealogo <GWDE> <be>.

* de] genealogisch (Bezug auf einen Genealogen) = eo] genealoga <be>.

* de] genealogisch (Bezug auf die Genealogie) = eo] genealogia <GWDE> <be>.

DE) Ahnenprobe • Mittelalter: Nachweis von je acht adligen Ahnen unter den acht vergangenen väterlichen und mütterlichen Generationen, um in das Domkapitel aufgenommen zu werden <KAZ>.

EO) noblecokonfirmo • Mezepoko: konfirmo pri ok prauloj inter la lastaj ok generacioj de la patro kaj de la patrino por esti akceptata en la katedrala kapitulo <be laŭ KAZ>.

DE) Ahnenverehrung (1); Ahnenkult; Ahnendienst • Kultische Verehrung der vorangegangenen Generationen <be nach DGW>. Vgl. Ahnenverehrung (2).

EO) kulto al la prapatroj <xy>; kulto al la prauloj <GWDE> • Kulta honorado al kaj pri la prauloj <be laŭ DGW>.

DE) Ahnenverehrung (2) • Ehrfurcht vor den Altvorderen <kr>. Vgl. Ahnenverehrung (1).

EO) honorado de la prapatroj <xy> • Honorado de la prauloj <be>.

DE) Ahnen… (Ahnengrab, Ahnentafel, Ahnenbild; usw.).

EO) prapatra … (prapatra tombo, prapatra tabulo, prapatra bildo; ktp.) <xy>.

DE) AIDS, Aids {mallongigo de angla aquired immune deficievy sindrome erworbenes Immundefekt-Syndrom}; HIV-Erkrankung (Humane Immundefizienz-Virus, angle human immunodeficiency virus), HIV • Seuche seit 1981 <DNL>.

EO) aidoso {mallongigo laŭ “akirita imundeficita sindromo“} <PIV2002>; HIV-malsano (angle human immunodeficiency virus) <be> • Epidemio ekde 1981 <be laŭ DNL>.

* de] Aidsinfizierter = eo] aidos-infektito <GWDE> <be>.

* de] Aidskranker; HIV-Erkrankter = eo] aidoso-malsanulo; suferanto de HIV-viruso <GWDE> <be>.

* de] aidskrank; an Aids erkrankt = eo] aidoso-malsana <GWDE>; aidosa-malsana <be>.

* de] Aidstote; Aidsopfer = eo] aidoso-viktimoj <GWDE> <be>.

* de] Aidstest; HIV-Test = eo] aidoso-testo <be>.

* de] Aidsvirus; HIV-Virus = eo] aidoso-viruso <be>; HIV-viruso <GWDE> <be>.

* de] HIV-Infektion = eo] HIV-infektiĝo <GWDE>; aidosa viruso <be> <be>.

DE) Ainu-Mission • Missionierung im Ainu-Volkes in Nordostasien seit 1616 <be nach LThK>.

EO) Ajnu-misio; Aino-misio <be laŭ PIV2002> • Misiado ekde 1616 en la Ajnu-popolo loĝanta en nordaj insuloj de Japanujo <be laŭ LThK>.

DE) Akademie {vom griechisch Akádemos} • 1. Schule Platons. 2. Gründungsbewegung seit der Renaissance von wissenschaftlichen Einrichtungen außerhalb der Universitäten. 3. Heute: Name für verschiedene wissenschaftliche Institutionen; kirchliche Hochschulen, Universitäten, Sprachgesellschaften, Künstlervereinigungen, Konservatorien, usw. <be nach LThK>. Vgl. Universität; Hochschule; Höhere Schule; Student; Dozent; Professor.

EO) akademio <PIV2002> {de la greke akádemos} • 1. Lernejo de Platono. 2. Fondomovado ekde la Renesanco de sciencaj institucioj ekster la universitatoj. 3. Nuntempe: Nomo por diversaj sciencaj institucioj, ekleziaj altlernejoj, universitatoj, lingvosocietoj, artistaj asocioj, konservatorioj, ktp. <be laŭ LThK>. 4. Supera lernejo <PIV2002-2>.

* de] Akademiker; Akademist {arch} <DGW> = eo] ekzamenito / diplomito de universitato / de altlernejo <GWDE>; ekzamenito de akademio <be>.

* de] akademisch = eo] akademia <PIV2002> <be>.

* de] Katholische Akademie = eo] Katolika Akademio <be>.

* de] Mitglied [an] einer Akademie; Akademiemitglied = eo] membro de akademio; akademiano <PIV2002> <be>.

DE) akademische Grade • Diplomtheologe, Doktor, Lizentiat, Magister, usw. sind akademische Grade.

EO) akademiaj gradoj, universitataj rangoj • Diplomita teologo, doktoro, licenciulo, magistro, ktp. estas akademiaj gradoj <be>.

* de] Doktorand = eo] doktoriĝanto <be>. Vgl. Promovend.

* de] graduieren = eo] gradigi <PIV2002-3nov> <GWDE> <be>.

* de] Graduierung = eo] gradigo <PIV2002-2nov> <GWDE> <be>.

* de] Graduiertenstudium = eo] postuniversitata studado <GWDE> <be>.

DE) Akakianisches Schisma • Schismatischer Widerstand des Patriarchen Akakios von Konstantinopel (um 489) gegen die chalkedonische Gesetzgebung. Erstes großes Schisma zwischen der römischen und der griechischen Kirche. 519 beigelegt <be nach LThK>. Vgl. Henotikon.

EO) Akakia Skismo • Skisma opozicio de la patriarko Akakio el Konstantinopolo (ĉ. 489) kontraŭ la ĥalkedona leĝdonado. Unua granda skismo inter la romakatolika kaj la orientkatolika eklezioj. Finita en 519 <be laŭ LThK>.

DE) Akathistos {griechisch} • Byzantinischer Kirchenhymnus: Lobgesang auf die Gottesmutter, heute am 5. Sonntag der Fastenzeit während des Morgenoffiziums gesungen, Text im Triodion.

EO) Akathistos {greke}; akatistoso {nov} <be laŭ LThK> • Bizanca eklezia himno: Laŭdkanto por la Dipatrino, hodiaŭ kantata je la 5a dimanĉo de la karesmo en la matena oficio. Teksto en la triodiono <be laŭ LThK>.

DE) Akanthus {lateinisch acanthus Bärenklau} • Eine Pflanze, deren Abbildung das korinthische Säulenkapitel schmückt. Als Symbol für die Unsterblichkeit häufig auf Grabsteinen <BCS>.

EO) akanto {latine acanthus akanto} <Z, PIV2005> • Planto, kies bildaĵo ornamas la korintajn kapitelojn. Ofte sur tomboŝtonoj kiel simbolo de la senmorteco <be laŭ BCS>.

* de] Akanthusblatt = eo] akanta folio <kr>.

DE) Akatholik {lateinisch acatholicus Nicht-Katholik}; Nichtkatholik • Jemand, der nicht katholisch ist.

EO) nekatoliko • Iu ne katolika <be>.

* de] akatholisch; nichtkatholisch = eo] nekatolika <GWDE> <be>.

DE) Akelei • Die Blume mit ihrer schön geformten Blüte diente im Mittelalter der Darstellung der Geburt Christi. Das dreigliedrige Blatt ist Sinnbild für die Dreifaltigkeit <BCS-S.18>.

EO) akvilegio <GWDE> • La bele formita floro servis en la mezepoko prezentadi la naskon de Jesuo. La triparta folio estas simbolo por la Trinitato <be laŭ BCS-p.18>.

DE) Akklamation; Zuruf der Gemeinde <SMS-Hochgebete> • Kurzer zustimmender Gebetsruf im Gottesdienst <be>. Vgl. Wechselruf, Zustimmung.

EO) aklamo <WF, ADORU-51>; aklama preĝvoko <be> • Mallonga aklama preĝvoko en la Diservo <be>.

* de] akklamieren <WF> = eo] aklami (per favoraj krioj ekcepti kaj saluti <PIV2002) <WF> <be>.

* de] zustimmen <be> = eo]; aprobi (opinii kaj deklari bona kaj akceptinda <PIV2002-1) <be>.

* de] durch Akklamation = eo] aklame <WF>.

DE) Akkomodation; Anpassung; das Anpassen; das Passendmachen • Anpassung des Wortes Gottes an die zeitgeschichtlichen Verstehensbedingungen, im 17./18. Jahrhundert entwickelt <be nach LThK>. Vgl. Aggiornamento.

EO) akomodo; adapto; konformigo; alkonformigo <GWDE>; akordigo; alĝustigo; asimilado • Adaptado de biblia vorto al kondiĉoj de la aŭskultantoj, evoluita en la 17a/18a jarcentoj <be laŭ LThK>.

* de] anpassen = eo] akomodi; konformigi; adapti <GWDE>; asimili <be>.

* de] passen machen; justieren = eo] alĝustigi <GWDE> <be>.

DE) Akkulturation {hispane aculturación; angle acculturation; france acculturation; itale acculturazione; pole akulturacja} • Hineinwachsen einer Person in eine fremde Kultur <Wiki 2017-05-10>, was gleichzeitig eine Entfremdung zur urprünglichen Kultur bedeuten kann (siehe Vikipedio 2017-05-10). Vgl. Inkulturation.

EO) akulturaciono {nov} <be> {de Akkulturation; hispane aculturación; angle acculturation; france acculturation; itale acculturazione; pole akulturacja}; asimiliĝo al kulturo; alkulturiĝo <be> • Enkreskado de persono en fremdan kulturon <Wiki 2017-05-10>, kio samtempe povas esti fremdigo al la origina kulturo (komparu Vikipedio 2017-05-10 senkulturigo / elkulturigo).

DE) Akoimeten {griechisch die Schlaflosen} • Mitglieder einer monastischen Gemeinschaft in der Frühkirche, die in abwechselnden Gruppen ohne Unterlass das Chorgebet sangen <be nach LThK>.

EO) akojmetoj {nov} {greke akojmätaj la nedormantaj; hispane acemetas, acaemetas, acoemetae, acoemeti; angle Acoemetae, Acoemeti; itale acemeti; pole akemeci, akojmeci} <Wiki 2015-08-23> <be> • Membroj de monaĥa komunumo en la frua eklezio, kiuj en alternaj grupoj senĉese kantis horan preĝadon <be laŭ LThK>.

DE) Akolyth; Akoluth{griechisch akolouthos Diener, Schüler}; Ministrant; Altardiener • 1. {arch} Bestellter Helfer in der Liturgie <be nach LThK>. 2. Bis zum 2. Vatikanum: Träger einer der fünf niederen Weihen (Ostiarier, Akolyth, Exorzist, Lektor, Subdiakon <LThK>) <be>. Vgl. Zeremoniar; Ministrant; Mesner; Niedere Weihen.

EO) akolito <Z, PIV2002, WF; BE1926>; ceremoniestro <GWDE-ceremonio>; mesoservanto <GWDE-servo> • 1. Akolito (1): komisiita helpanto en la liturgio <be laŭ LThK>. 2. Akolito (2): ĝis la Dua Vatikana Koncilio: ordinito de unu el la kvin malaltaj ordinoj (pordisto (2); akolito (2), ekzorcisto, lektoro (3), subdiakono <be laŭ LThK>) <be>.

* de] Akolythat = eo] akolita rango <WF> <be>.

DE) Akribia-Prinzip; Akribie-Prinzip • Absolute Treue zur geoffenbarten Wahrheit <Die Tagespost 1.12.2011, S.6>. Vgl. Ökonomie-Prinzip; Akribie.

EO) principo de akribio • Absoluta fideleco en la revelaciita vero <be laŭ Die Tagespost 1.12.2011, S.6>.

DE) Akribie {griechisch akribeia genau, sorgfältig; itale acribia; pole akrybia; schwedisch akribi} • Höchste Sorgsamkeit, höchste Genauigkeit, äußerste Gründlichkeit <Wiktionary 09-06-2014>; Abstrichlose Anwendung einer Norm <be nach LThK>. Vgl. Akribia-Prinzip.

EO) akribio {nov} <NG> {greke akribeia genau, sorgfältig; itale acribia; pole akrybia; schwedisch akribi} • Plej alta zorgemo, ekzakteco kaj solideco; senescepta apliko de normo <be laŭ LThK>.

* de] akribisch; präzise (sehr genau, äußerst sorgfältig) = eo] akribia; preciz[eg]a <be>.

DE) Akronym {Von altgriechisch ákros Spitze, Rand, sowie von ónoma Name} • Ein Sonderfall der Abkürzung. Akronyme entstehen dadurch, dass Wörter oder Wortgruppen auf ihre Anfangsbestandteile gekürzt werden. Vgl. Bakronym; Ichthys; Akribie.

EO) akronimo <PIV2002>; literaro • Akronimo aŭ (malofte kaj neklare) literaro estas vorto aŭ nomo konsistanta el la komencaj literoj de plurvorta nomo (ekz. Pekoteko el Perkomputora Terminokolekto). Kompare al simpla mallongigo: akronimo estas prononcebla kaj kutime prononcata kiel vorto <be>.

DE) Akrostychon; Alphabetisches Lied • 1. Text, meist in Versen, dessen erste Buchstaben eine Aussage ergeben. 2. Gedichte, die nach dem Alphabet unterteilt sind (die Psalmen 9 - 10, 25, 34, 37, 111, 112, 119, 145, außerdem Spr 31, 10 - 31 und Klgl 1 - 4), zu sehen in der Esperanto-Bibelausgabe BIB <be nach LThK>. Vgl. Ichthys.

EO) akrostiko <PIV2002> • 1. Poemo, en kiu la versaj komencoliteroj, sinsekve legitaj, formas eldiron <be laŭ PIV2002-1>. 2. Poemo, en kiu malgrandaj sinsekvaj tekstopartoj komenciĝas ĉiam per sinsekvaj literoj de la alfabeto (komp. Psa 9 - 10, 25, 34, 37, 111, 112, 119, 145, krome SEN 31, 10 - 31 kaj LAM 1 - 4 en BIB) <be laŭ PIV2002-2>.

DE) Akroterion, der Akroter, die Akroterie (Pole Akroteria, Akroterien, Akrotere oder Akroteren) {altgr τὸ ἀκρωτήριον, akrotérion oberste Ecke, Spitze} <Wiki 2017-11-26> • Dekorative Architekturelemente der Antike in Form von Palmetten, Vasen oder Figuren als Krönung des Giebelfirstes <be nach LThK>. Vgl. Palmette.

EO) akrotero • Alte, ekstreme staranta skulptaĵo sur la pinteoj de klasika fronton <PIV2002>.

* de] Eck-Akrotere (Verzierung der Gibelecken) = eo] angul-aktotero <be laŭ PIV2002-akrotero>.

DE) Akt (1); Actus {lateinisch: Akt}; Handlung; Vorgang; Tat • Philosophie / Moraltheologie: Konkrete Handlung, die aus einem inneren Habitus sich ergibt <DGW-1a>.

EO) ago; faro <GWDE> • Filozofio / Moralteologio: ekstera montro de ies forto aŭ kapablo <PIV2002-ago 1> <be>. (inter ago kaj faro ekzistas tiu nuanco, ke per ago oni akcentas la intencitecon aŭ la eksteran aspekton, dum faro altiras la atenton plie al konkreteco <PIV2002-ago Rim.>).

DE) Akt (2); Festakt • Feierlichkeit; Zeremonie, höherstehend als ein gewöhnliches Fest <DGW-1b>. Vgl. Zeremonie.

EO) solenaĵo <be>; soleno <GWDE> • Pli altranga ol normala festo <be>.

* de] feierlich = eo] solena <be>.

DE) Akt (3) • Siehe: Geschlechtsverkehr.

EO) seksa interrilato • <be>.

DE) Aktant {Plur: Aktanten} {france actant handelnd} • 1. Sprachwissenschaft: [Vom Verb] abhängiges Satzglied. 2. Bildungssprachlich, Soziologie: Akteur. 3. Literaturwissenschaft: Person, die in irgendeiner Weise am Literaturbetrieb beteiligt ist, teilnimmt (z. B. Autor, Leser, Kritiker). 4. Literaturwissenschaft: literarische Figur, Gestalt <www.duden.de 2015-04-11>.

EO) aganto <be> • 1. Lingvoscienco: frazoparto dependa [de verbo]. 2. Kleriglingve, sociologe: iu, kiu agas. 3. Literaturscience: persono iel partoprenanta en la literatura vivo (ekz. aŭtoro, leganto, kritikanto). 4. Literaturscience: literatura figuro <be laŭ www.duden.de 2015-04-11>.

* de] Hauptaktant = eo] ĉefaganto <be>.

DE) aktion 365 • Ökumenische Basisgruppen mit täglicher (also jährlich 365-maliger) Schriftlesung, entstanden 1960 - 70 im Anschluss an die Straßenpredigten des Jesuiten Johannes Leppich (1915 - 1992).

EO) agado 365 • Ekumenaj bazaj grupoj uzantaj ĉiutage (do jare 365-oble) legaĵojn de la Sankta Skribo. Ili evoluis en 1960 - 70 el la surstrataj predikoj de la jezuito Johannes Leppich (1915 - 1992) <be laŭ LThK>.

DE) Aktion Sühnezeichen • Evangelische Organisation zur Förderung freiwilliger Sozialdienste und Aufbauarbeit zur Versöhnung der Völker <WDK>.

EO) Agado Repaciĝo-Signo • Evangelia organizaĵo por helpo al libervolaj socialaj servoj kaj al rekonstrulaboro por repaciĝo de la popoloj <be laŭ WDK>.

DE) Aktionsgemeinschaft Dienst am Frieden • Christliche Vereinigung zur Friedensförderung; Zusammenschluss verschiedener Organisationen <WDK>.

EO) Agadkomunumo Servo al Paco • Kristana unuiĝo al pacoinstigo; unuiĝo de diversaj organizaĵoj <be laŭ WDK>.

DE) Aktionsgemeinschaft Solidarische Welt • Evangelischer Verein zur Förderung der Entwicklungshilfe <WDK>.

EO) Agadkomunumo Solidara Mondo • Evangelia societo por helpo de evoluado <be laŭ WDK>.

DE) Akzess; Vorbereitungsgebet • Dem Priester empfohlene Vorbereitungsgebete für die Heilige Messe, in das Missale Romanum 1970 nicht mehr aufgenommen <be nach LThK>.

EO) preparpreĝo • Preĝoj rekomenditaj al la sacerdoto antaŭ la sankta meso, kiuj ekde 1970 ne plu estas en la Roma Misalo <be laŭ LThK>.

DE) Akzessorität {von lateinisch: Abhängigkeit} • Bindung der Kirchensteuersätze an die Sätze der allgemeinen Steuer <WDK>. Vgl. Kirchensteuer.

EO) dependeco • Ligado de la ekleziaj impostotarifoj al la tarifoj de la ĝeneralaj impostoj <WDK>.

DE) Akzidens • Philosophie: das Beiläufige, das nicht wesentlich ist <be>.

EO) akcidenco <PIV2002, GWDE>; (akcidento <WF> {evit} ĉar “akcidento” estas laŭ PIV2002 jam okupita kiel “malfeliĉa okazaĵo kaŭzanta damaĝojn” <be>) • Filozofio: incidento, kiu ne estas esenca <be laŭ GWDE>.

* de] akzidentell = eo] akcidenca <be>; (akcidenta <GWDE> {evit}, siehe oben “akcidento” <WF>) <be>.

DE) Alabastergefäß • Henkelloses Salbgefäß <Mt 26,7 par>.

EO) alabastra vazo • Sentenila kremovazo <Mat 26,7 par> <be laŭ BL>.

DE) Albe {rk und anglikanisch}; Alba {lateinisch alba weiß} • Weißes körperlanges liturgisches Gewand, meist als Untergewand benutzt <be>. Vgl. Sticharion; Rochett; Messgewand; Ornat; Chorhemd.

EO) albo <PIV2002, WF> • Ĝispieda vesto el blanka tolo por Diservoj ofte uzata kiel subvesto <PIV2002> <be>.

DE) Alberti-Tafeln • Volkstümliche Erbauungsbilder mit Neun-Punkte-Lehre gottgefälliger Werke, benannt nach dem hl. Albertus Magnus <LThK>.

EO) Alberti-tabuloj • Popularaj edifobildoj, nomita laŭ la S-ta Alberto la Granda (Albertus Magnus), kun naŭpunkta instruo de Diplaĉaj agoj <be laŭ LThK>.

DE) Albertismus • Eine philosphische Schule des 15. Jahrhunderts, die sich auf Albert den Großen (um 1200 - 1280) berief <be nach LThK>.

EO) Albertismo • Filozofia skolo de la 15a jarcento, kiu propradire devenis de Alberto la Granda (Albertus Magnus, ĉ. 1200 - 1280) <be laŭ LThK>.

DE) Albigenser • 1. Angehörige[r] der Diözese Albi der Katharer in Südfrankreich <be nach LThK>. 2. Eine einflussreiche Irrlehre im 12. Jahrhundert <LP>.

EO) albigenso <WF; GWDE> • 1. Ano de la katara diocezo Albi en Sud-Francujo <be laŭ LThK>. 2. Influriĉa herezo en la 12a jarcento <LP>.

DE) Aleppinische Basilianer BA; Ordo Basilianus Aleppensis Melkitarum {lateinisch: Basilianer-Orden der Aleppensischen Melkiten}; Basilianer von Aleppo • Männerorden der mit Rom unierten Melkitischen Griechisch-Katholischen Kirche. Der Orden ist im byzantinischen Ritus eingebunden und hat seinen Hauptsitz in Jounieh im Libanon. 2011 zählt die Ordensgemeinschaft 24 Priester und 34 Mönche <Wiki 2014-06-03>. Vgl. Basilianer.

EO) Bazilianoj de Aleppo; Ordo Basilianus Aleppensis Melkitarum BA {latine: Ordeno de la Bazilianoj de la Melkitoj de Aleppo} • Vira ordeno de la kun Romo unuiĝinta Melkita Grekkatolika Eklezio. La ordeno praktikas la bizancan riton. Ĉefsidejo estas Jounieh en Libano. En 2011 la ordeno havis 24 sacerdotojn kaj 34 monaĥojn <be laŭ Wiki 2014-06-03>.

DE) Alexandriner; Alexandristen • In der Apostelgeschichte die aus Alexandria stammenden Juden.

EO) aleksandrianoj • En la Agoj de la Apostoloj: la judoj devenantaj el Aleksandrio <be laŭ LThK>.

DE) Alexandrinische Schule • Nach vorchristlichen Schultraditionen erreichte in Origenes (um 185 - 253/254) die Alexandrinische Schule ihren Höhepunkt.

EO) aleksandria skolo • Post antaŭkristanaj tradicioj la Aleksandria Skolo atingis sian kulminon en Origenes (ĉ. 185 - 253/254) <be laŭ LThK>.

* de] Alexandrinische Liturgie = eo] Aleksandria liturgio <be>.

DE) Alexandrismus • Lehrrichtung der Philosophie des Mittelalters (secta Alexandrina der Peripatetiker) mit Höhepunkt bei Pietro Pomponazzi (1462 - 1524) <be nach LThK>.

EO) aleksandriismo • Instrutendenco de la mezepoka filozofio (secta Alexandria de la peripatetikuloj), kies kulmino estis Pietro Pomponazzi (1462 - 1524) <be laŭ LThK>.

DE) Alexianer; Congregatio Fratrum Alexianorum CFA {lateinisch: Kongregation der Alexianerbrüder} <be nach LThK-Abkürzungsverzeichnis VII>; Celliten; Alexianerbrüder; Lollarden {vulg} • Ein Orden, der sich aus den mittelalterlichen Begarden entwickelt hat, bekannt seit 1462, benannt nach dem Heiligen Alexios von Edessa <be nach LThK-Alexianer>. Der Orden zählte 2014 etwa 70 Ordensbrüder in zwei Provinzen sowie zwei Regionen in sieben Ländern (USA, GB, Irland, Deutschland, Belgien, Ungarn, Philippinen). In Deutschland eine Provinz mit etwa 20 Brüder in drei Konventen <be nach Wiki 2014-06-15>. Vgl. Cellit; Lollarden.

EO) Aleksianoj <be>; Congregatio Fratrum Alexianorum CFA {latine: kongregacio de Aleksianaj Fratoj} <LThK-Alexianer 1>; Ĉeluloj; Lolardoj • Vira ordeno evoluinta el la mezepokaj begoj, konata ekde 1462. Nomo laŭ Sankta Aleksios el Edessa <be laŭ LThK-Alexianer>. La ordeno ampleksis en 2014 ĉ. 70 ordenanojn en du provincoj, kaj du regionojn en sep landoj (Usono, Granda Britujo, Irlando, Germanujo, Belgujo, Hungarujo kaj Filipinoj). La germana provinco kun 20 fratoj en tri konventoj <be laŭ Wiki 2014-06-15>.

DE) Allah {ar All~h} • Arabische Bezeichnung für Gott.

EO) Alaho <Z, PIV2005> • Araba esprimo por Dio <be laŭ LThK>.

DE) Allbeseelung; Panpsychismus {griechisch pan alles, und psychä Seele} • Vorstellung von der Beseelung der gesamten Natur, auch der nichtbelebten <LThK>.

EO) ĉioanimiteco <be> • Imago, ke estas animoj en ĉiuj naturaĵoj, ankaŭ en la nevivantaj <be laŭ LThK>.

DE) Allegorese • Eine Methode der Bibelerklärung, die hinter dem Wortlaut einen verborgenen Sinn des Glaubens sucht <laŭ BJN-1 S.420>. Vgl. Schriftsinn.

EO) alegoria klarigo • Metodo, kiu sub la laŭvorteco serĉas kaŝitan kredosencon. <be laŭ PIV2002-alegorio>.

* de] allegorische Deutung = eo] alegoria mesklarigo <be>.

* de] allegorische Messerklärung; Messallegorese = eo] alegoria interpretado <be>.

DE) Allegorie (altgr allegoría andere/verschleierte Sprache) • 1. Darstellung eines abstrakten Begriffs durch ein [personifizierendes] rational fassbares Bild <DGW>. 2. Literarische Gattung für bildsprachliche Texte; Metafer <be nach LThK> (Beispiel für eine Metafer: Das Kamel ist das Schiff der Wüste <PIV2005-metaforo). Vgl. Symbol; Sinnbild; Gleichnis; Bildrede; Metapher.

EO) alegorio <PIV2005> • 1. Metafora parolo, kiu sub la propra senco aludas kaŝitan signifon pli profundan, plej ofte moralan <PIV2002> (ekzemplo por metaforo: la kamelo estas la ŝipo de la dezerto <PIV2005-metaforo). 2. Literatura ĝenro por metaforaj tekstoj.

* de] sinnbildlich; allegorisch = eo] alegoria <GWDE> <be>.

* de] Sinnbildlichkeit = eo] alegorieco <GWDE> <be>. Vgl. Symbol / de] Symbolismus.

DE) Alleluja; Halleluja • Bibel: Österlicher Gebetsruf in der Liturgie.

EO) haleluja <BIB Tob 13,18>; <PIV2002; WF>; (alleluja <WF> {evit} <kr>, ĉar nenecesa duoblaĵo rilate la en BIB kutima haleluja) • Paska preĝvoko en la liturgio <be>.

DE) Allerheiligen • {rk} Sammelfest aller Heiligen am 1. November <be>.

EO) Ĉiuj Sanktuloj <RM>; Soleno de Ĉiuj Sanktuloj <be laŭ WF; GWDE> • {rk} Kolektiva soleno je la 1a de novembro por ĉiuj sanktuloj <be>.

* de] Allerheiligenlitanei (älteste katholische Litanei), Allerheiligen-Litanei <be laŭ GWDE> = eo] litanio de ĉiuj sanktuloj <ADORU-10.7>, la plej antikva katolika litanio <GWDE> <be>.

* de] Allerheiligentag = eo] Tago de Ĉiuj Sanktuloj <be>.

DE) Allerheiligstes (1) • 1. AT: Der durch einen Vorhang vom übrigen Heiligtum (Bundeszelt, Stiftshütte, Tempel) getrennte heiligste Bereich <LThK>. 2. Etwas, das Jahwe geweiht ist (Altar, Opfer) <be nach PIV2002-plejsanktaĵo>. Vgl. Tempel.

EO) plejsanktejo <BIB Eli 26,33, PIV2002-sankta> • 1. Malnova Testamento: la plej sankta parto apartigita per kurteno de la templo (antaŭe de la tabernaklo de la ligotendo) <be laŭ LThK>. 2. Io dediĉita al la Eternulo (altaro, ofero, ks.) <be nach PIV2002-plejsanktaĵo>.

DE) Allerheiligstes (2) • {rk} Sanktissimum {kirchenlat sanctissimum Allerheiligstes}. Das eucharistische Sakrament (Brot und Wein nach der Verwandlung) <be>.

EO) Plej-Sanktaĵo <WF> • {rk} La eŭkaristia sakramento (pano kaj vino post la mesa konsekro).

* de] das allerheiligste Sakrament des Altars; das allerheiligste Altarsakrament = eo] La plej sankta sakramento de la altaro <be>.

DE) Allerseelen; Allerseelentag • {rk} Jährlicher Gedächtnistag aller Verstorbenen am Tag nach Allerheiligen (2. November) <be>.

EO) Tago de Ĉiuj Mortintoj <be>; animtago; memortago de ĉiuj mortintaj fideluloj <WF> {rk} • Ĉiujara memortago pri ĉiuj mortintoj je la 2a de novembro, la tago post Ĉiuj Sanktuloj <be>.

* de] allgemeines Totengedenken = eo] ĝenerala memoro pri la mortintoj <be>.

* de] Totenfest = eo] festo pri mortinto <be>.

DE) Allgegenwart Gottes • Eigenschaft Gottes <be>.

EO) ĉieesto de Dio <WF> • Eco de Dio <be>.

* de] allgegenwärtig = eo] ĉieestanta <be>.

* de] der Allgegenwärtige = eo] la Ĉieestanto <WF> <be>.

DE) Allgemeiner Hannoverscher Klosterfonds AHK; Hannoverscher Klosterfonds • Anfallendes Kirchen- und Klostervermögen wurde nicht säkularisiert, sondern einer Stiftung für Kirche, Schule und “milde Sachen“ zugeführt, die heute 40 Dome und Kirchen sowie 2000 historische Gebäuden verwaltet und einige Pfarrer-Gehälter bezahlt <be nach LThK>.

EO) Hanovra Monaĥejo-Fonduso; Ĝenerala Hanovra Monaĥejo-Fonduso • Ekleziaj kaj monaĥejaj havaĵoj ne estis sekularigitaj, sed donitaj al fondaĵo por preĝejoj, lernejoj kaj socialaj agadoj. Tiu fonduso nuntempe mastrumas 40 preĝejojn kaj 2000 historiajn konstruaĵojn, kaj pagas kelkajn pastrajn salajrojn <be laŭ LThK>.

DE) Allmacht; Omnipotenz • Eigenschaft Gottes <be>.

EO) ĉiopovo <GWDE>; (ĉiopotenco <GWDE> {evit} <xy>) • Eco de Dio <be>.

* de] “… an den einen Gott, den Vater, den Allmächtigen, den Schöpfer des Himmels und der Erde” = eo] “…je unu Dio, la Patro ĉiopova, Kreinto de la ĉielo kaj de la tero” <RM-p.120> <be>.

* de] “Ich glaube an Gott, den Vater, den Allmächtigen” <GL1975 2.5> = eo] “Mi kredas je Dio, la Patro ĉio

pova” <ADORU 1.4>.

* de] Allmacht Gottes = eo] ĉiopovo de Dio <be>.

* de] allmächtig; omnipotent = eo] ĉiopova <PIV2002-Z; WF>; (ĉiopotenca <GWDE> {evit} laŭ <xy>); ĉiopovanta <BIB Ber> <be>.

* de] Allmächtigkeit = eo] ĉiopoveco <be>.

* de] Allmachtsfantasie = eo] fantazio pri ĉiopovo<be>.

* de] Der Allmächtige = eo] la Ĉiopova <xy>; la Ĉiopovulo; la Ĉiopovanto <BIB Ber > <be>.

DE) Allseiendheit Gottes <RGW S.92> • Eigenschaft Gottes <be>.

EO) ĉielesto de Dio <WF, GWDE> • Eco de Dio <be>.

* de] allseiend = eo] ĉielesta <be>.

DE) Allwissenheit Gottes • Eigenschaft Gottes <be>.

EO) ĉioscio de Dio <WF, GWDE> • Eco de Dio <be>.

* de] allwissend = eo] ĉioscia <xy>.

* de] der Allwissende = eo] la Ĉio-Scia <xy>.

* de] allwissender Gott = eo] Ĉioscia Dio <be>. Vgl. Der Allmächtige; Pantokrator.

DE) Alma Redemptoris Mater {lateinisch: Erhabne Mutter des Erlösers} • Marianische Antiphon für die Advents- und Weihnachtszeit, gewöhnlich nach der Komplet gesungen. Vgl. Marianischer Antiphon.

EO) Granda de l’Savant’ Patrino {latine Alma Redemptoris Mater} • Maria-antifono por la tempo de advento kaj kristnasko, kutime kantata post la kompletorio <ADORU 97.15> <kr>.

DE) Almosen • Für Arme bestimmte Gaben. Vgl. Kollekte.

EO) almozo <Z, PIV2002> • Donaco destinita por malriĉuloj <be laŭ LThK>.

* de] Almosenempfänger = eo] almozulo; almozricevanto <be>.

* de] betteln; um ein Almosen bitten = eo] almozpeti <GWDE> <be>.

* de] Bettler = eo] almozpetanto <WF> <be>.

* de] Geldopfer = eo] helpdonaco <WiDE1954> <be>.

* de] Geldspende <be>; Spende = eo] monodonaco <GWDE> <be>.

* de] Geschenk = eo] donaco <GWDE> <be>.

* de] Liebesgabe = eo] amdonaco <BE1926> <be>.

* de] Liebestätigkeit = eo] bonfaraj agoj <be>.

* de] wohltätige Gabe = eo] bonfara donaco <WiDE1954, CHR1923> <be>.

DE) Almosenier; Armenpfleger; Almosenpfleger • Zur Gabe von Almosen Beauftragter <be nach LThK>. Vgl. Almosenpflege.

EO) almozdonisto <WF>; almozdonanto; almozoficisto <be> • Oficisto por administri la almozdonadon <be laŭ LThK>.

DE) Almosenpflege • Amt und Verwaltung von Almosen <DGW>.

EO) almozdonejo; almozoficejo • Oficejo kaj administrado de almozoj <be laŭ DGW>.

DE) Almosen… (Almosenamt; Almosengeld; Almosenstiftung, usw.).

EO) almoza … (almoza oficejo; almoza mono; almoza fondaĵo, ktp.) <be>.

* de] Almosen = eo] almoso <GWDE> <be>.

DE) Almuzia; Almutia, früher Almucia {lateinisch almutia} • {rk} Kopf- und Schulterbedeckung der Chorkleidung der Stiftsherren und Stiftsbenefiziaten <be nach Wiki 2015-08-24, LThK>.

EO) almucio {nov} <be> {latine almutia; angle almuce; france aumusse; itale almuzia} <be laŭ Wiki 2015-08-24> • {rk} Kapokovraĵo kaj ŝultrokovraĵo portata de la klerikoj dum la ĥora preĝado <be laŭ Wiki 2015-08-24, LThK>.

DE) Aloe • Wohlriechende Holzart <BL>.

EO) aloo • Rezindona arbusto <be laŭ PIV2002>.

* de] Aloeharz = eo] aloaĵo <PIV2002> <be>.

* de] Aloebaum = eo] aloarbo <be>.

DE) Alraun; Alraune; Mandragora; Liebesäpfel; Zauberwurzel • Frucht ähnlich einem kleinen Apfel, galt als Mittel zur Förderung der Fruchtbarkeit <be nach BLT-Sach- und Worterklärungen>.

EO) mandragoro <PIV2005> • Frukto simila al malgranda pomo, taksata kiel helpilo por fekundeco <be laŭ BLT-Sach- und Worterklärungen>.

DE) Alpha und Omega; A und O; Anfang und Ende; der Erste und der Letzte Buchstabe des griechischen Alphabeths; Erster und Letzter • Allumfassend <be nach LThK>. Bezeichnung Gottes als Schöpfer und Herr der Geschichte <EÜ2016>.

EO) alfa kaj omega <PIV2002>; la A kaj O • Komenco kaj fino; koncernanta ĉion <be laŭ LThK>.

* de] “Ich bin das Alpha und das Omega, der Anfang und das Ende” <EÜ1978 Off 21,6> = eo] “Mi estas la Alfa kaj la Omega, la komenco kaj la fino” <BIB Apo 21,6)><be>.

DE) Altar; Mensa (1) Domini {lateinisch: Tisch des Herrn}; Tisch des Herrn {im Gegensatz zum “Tisch der Dämonen”} • 1. Tischähnlicher Aufbau für gottesdienstliche Handlungen in christlichen Kirchen als Tisch des Herrenleibes <be nach DGW und ML-IX,1>. 2. Heidnische Brandopferstätte <DGW>, religiöse Schlachtstätte <EÜ2016>. Vgl. Volksaltar.

EO) altaro <PIV2002> • 1. Rita tablo por religiaj aferoj en Diservo <PIV2002>. Tablo por la korpo de la Sinjoro. 2. Pagana ejo por brul-oferoj <be laŭ DGW> <be>.

* de] Altaraufbau = eo] altara konstruaĵo <be>.

* de] Altardiener; Ministrant = eo] akolito <Z>, mesoservanto <PIV2002> <be>.

* de] Altardecke = eo] altartuko <be>.

* de] Altarhörner; Hörner des Altars = eo] altaraj kornoj <be>.

* de] Altarkreuz = eo] altara kruco <be>.

* de] Altarleuchter = eo] kandelingo; altarkandelingo <WF, Z> <be>.

* de] Altarpatron; Altartitel = eo] altartitolo <WF> <be>.

* de] Altarraum = eo] altarejo; sacerdota ĥorejo <WF> <be>.

* de] Altarweihe = eo] altara konsekro <be>.

* de] einen Altar errichten = eo] starigi altaron <GWDE> <be>.

* de] Eucharistischer Tisch = eo] eŭkaristia tablo <WF-Kommunionbank> <be>.

* de] fester Altar = eo] fiksita altaro <WF> <be>.

* de] Flügelaltar; Klappenaltar; Wandelaltar = eo] aloaltaro <be>.

* de] Nebenaltar; Seitenaltar = eo] flanka altaro <be>.

* de] Räucheraltar; Rauchopferaltar = eo] fumaltaro; altaro de incensado <be>.

* de] Tragaltar = eo] portebla altaro <WF>.

* de] Zelebrationsaltar = eo] altaro por celebrado <be>.

DE) Altaraufsatz; Retabel <LThK>; Altarbild • Auf dem Altartisch errichtete, künstlerisch gestaltete Altarrückwand <be nach LThK>.

EO) retablo <WF, PIV2002> • Sur la altaro konstruita, arte dekorita panelo aŭ pentraĵo <be laŭ PIV2002>.

* de] Retabel-Flügelaltar = eo] aloaltaro sur retablo <be>.

DE) Altarbekleidung • Verkleidung des Altarunterbaus.

EO) altarkovraĵo • Kovraĵo de la altara subkonstruejo <be>.

DE) Altarbild; Altarblatt; Altargemälde • Religiöses Gemälde über dem Altar <DGW>. Vgl. Diptychon; Triptychon.

EO) altarpentraĵo <GWDE>; altarbildo • Religia bildo sur la altaro <be>.

DE) Altargesang • Die gregorianisch gesungenen Teile der heiligen Messe <DGW>.

EO) altarkanto • La gregorie ĉantataj partoj de katolika Diservo <be laŭ DGW>.

DE) Altarglocke; {umg} Schelle; Messglöcklein; Altarklingel • In der Liturgie benutzte kleine Schelle Vgl. läuten; Schellen.

EO) tintilo <WF; PIV2002>; altartintilo; altarsonorileto <be laŭ PIV2002> • Malgranda sonorilo uzata en la liturgio <be>.

DE) Altarhimmel • Waagrechter, künstlerisch gestalteter Überbau über manchen Altären.

EO) baldakeno; altarbaldakeno • Horizontala ornamita konstruaĵo super iuj altaroj <be>.

DE) Altarkuss • Zum Beginn und am Ende der Hl. Messe küsst der Priester den Altar als Ort der Vergegenwärtigung des Kreuzestodes Jesu Christi und seiner Auferstehung <be nach KLW>.

EO) altarkiso • Komence kaj fine de la Sankta Meso la sacerdoto kisas la altaron kiel lokon de la prezentado de la surkruca morto de Jesuo Kristo kaj ties reviviĝo <be laŭ KLW>.

DE) Altarleuchter • Kerzenständer auf dem Altar <be>. Vgl. Kandelaber.

EO) altarkandelingoj <PIV2002> • Teniloj por la kandeloj sur la altaro <be>.

* de] mehrarmiger Leuchter = eo] Plurbranĉa kandelingo; kandelabro <be>.

DE) Altarnische • Halbrunde oder mehreckige Nische als Abschluss eines Kirchenraumes, wo sich ein Altar befindet <DGW>. Vgl. Apsis.

EO) altarniĉo • Duonronda aŭ plurangula niĉo kiel fino de preĝeja halo, kie troviĝas altaro <be laŭ DGW>.

DE) Altarprivileg • {rk} Unterschiedliche Privilegien bei der Feier der Eucharistie an bestimmten Altären, inzwischen hinfällig geworden.

EO) altarprivilegio • {rk} Diversaj privilegioj por la celebrado de la Eŭkaristio ĉe iuj altaroj, intertempe ne plu validaj <be laŭ LThK>.

* de] Privilegierter Altar <LThK> = eo] privilegiita altaro <be>.

DE) Altarverkleidung; Altarvorsatz; Altarbekleidung; Antipendium • Umhüllung des Altarunterbaus mit kostbaren Stoffen oder mit einer Vorsatztafel aus Edelmetall <DGW>.

EO) altartegaĵo • Tegaĵo de la suba parto de altaro kun valoraj ŝtofoj aŭ kun tabulo el valora metalo <be>.

DE) Altar… (Altarstein, Altartisch, Altartuch, usw.).

EO) altar… (altarŝtono, altartablo, altartuko, ktp.) <be>.

DE) Alte Kirche; frühe Kirche • Die christliche Kirche der ersten Jahrhunderte <be nach BJN-2-Glossar>.

EO) antikva eklezio • La kristana eklezio de la unuaj jarcentoj <be laŭ BJN-2-Glossar>.

DE) Alte; die Alten • Die alten, erfahrenen Menschen.

EO) prapatroj <EÜ2016>; maljunuloj • La maljunaj, spertaj homoj <be>.

* de] “Alter schützt vor Torheit nicht” = eo] "maljunaj jaroj, sed ne saĝaj faroj" <Z>; "griza barbo saĝon ne atestas" <Z> <GWDE> <be>.

* de] alt = eo] maljuna <EÜ-Gen 18,12> <be>.

* de] alt werden = eo] maljuniĝi <be>.

* de] Altenheim = eo] maljunulejo; hejmo por maljunuloj <GWDE> <be>.

* de] Altenpfleger = eo] flegisto de maljunuloj <GWDE> <be>.

* de] älter als = eo] pli aĝa ol <GWDE> <be>.

* de] altern; alt werden = eo] maljuniĝi <GWDE> <be>.

* de] arbeitsfähiges Alter = eo] laborkapabla aĝo <GWDE> <be>.

* de] das Alter = eo] maljunaĝo <be>.

* de] das Altsein = eo] la maljuneco <GWDE> <be>.

* de] ein Kind im schulpflichtigen Alter = eo] infano en aĝo de lernejano <GWDE> <be>.

* de] hohes Alter = eo] granda aĝo <GWDE>; alta aĝo <be>.

* de] im Alter von 12 Jahren = eo] en la aĝo de dekdu jaroj <GWDE> <be>.

* de] im Alter = eo] en la maljuneco; maljune <be>; en la maljunulejo <GWDE> <be>.

* de] in mittlerem Alter = eo] mezaĝe <GWDE> <be>.

* de] mein älterer Bruder = eo] mia pli aĝa frato <GWDE> <be>.

DE) Altenwerk • Gruppierung für Alte in Pfarreien.

EO) institucio por maljunuloj • Grupiĝo por maljunuloj en paroĥoj <be>.

DE) Alter Bund • Die ganze Geschichte Israels bis auf Christus hin ist der Alte Bund, der Bund Gottes mit seinem Volk Israel <be>. Vgl. Neuer Bund.

EO) Malnova Interligo <Z>; (Malnova Ligo <WF> {evit} ĉar Ligo ne havas tian fortan reciprokan internan ligon kiel interligo <be>) • La tuta historio de Izraelo ĝis la tempo de Kristo estas la Malnova Interligo de Dio kun sia popolo Izrael <be>.

DE) Altes Testament AT; Das Alte Testament; Erstes Testament • Erster Teil der zweiteiligen christlichen Bibel, übernommen aus dem Jüdischen <LThK>. Das Wort “Testament” leitet sich her vom lateinischen Wort für Bund <BJN-2-Glossar>. Vgl. Wort Gottes; Bibel; Pentateuch; Tora; Geschichtsbücher; Neues Testament; Bund (2).

EO) Malnova Testamento <PIV2002>; Unua Atestaĵo <BMJ laŭ Mateo-p.6>; Unua Testamento <kr> • De la duparta biblio la unua parto transprenita el la juda tradicio. La vorto “testamento” devenas de la latina vorto por ligo / interligo <be laŭ BJN-2-Glossar> <be>.

* de] alttestamentlich atl = eo] malnovtestamenta <GWDE> <be>.

* de] Alttestamentler = eo] malnovtestamentisto <be laŭ GWDE>.

DE) Ältestenprediger • Prediger in manchen freien Kirchengemeinden <be nach DGW>.

EO) presbitero-predikanto {ev} • Predikanto en kelkaj liberaj ekleziaj komunumoj <be laŭ DGW>.

DE) Ältester (1) • Biblischer Amtsträger.

EO) plejaĝulo <PIV2002-aĝo>, pliaĝulo <WF> • Biblia aŭtoritatulo <be>.

DE) Ältester (2); Gemeindeältester • 1. Urchristlicher Autoritätsträger <WF>. 2. Autoritätsträger in einigen protestantischen kirchlichen Gemeinschaften. Vgl. Ältester (4).

EO) presbitero <Z> {ev} • Prakristana aŭtoritatulo <be nach WF>.

DE) Ältester (3) • {ev} In einigen protestantischen Gemeinschaften: Vorsteher der Gemeinschaft <be>.

EO) ĉefo; reganto [eklezia / komunuma / distrikta] <be>; presbitero <Z, BE1926, > {ev} • En kelkaj protestantaj komunumoj: ĉefo de la komunumo <be>.

 DE) Ältester (4) • {ev} In einigen protestantischen Gemeinschaften: Mitglied des pfarrlichen Rates oder Vorsteher <be nach PIV2002> <be>.

EO) konsilanto [eklezia / paroĥa / komunuma / distrikta] <be> • En kelkaj protestantaj komunumoj: membro de la paroĥa konsilantaro aŭ komunuma administrantoj <PIV2002> <be>.

* de] Ältestenkreis = eo] paroĥa / komunuma konsilantaro <be>.

* de] Ältestensitzung = eo] kunsido de la paroĥa / komunuma konsilantaro <be>.

* de] Ältestenwürde = eo] rango de konsilanto <be>.

DE) Altgläubige; Altrituale • Von der russischen Großkirche seit 1635 getrennte Christen, die sich als unverfälscht orthodox ansehen <be nach LThK>.

EO) malnovkredantoj; malnovritanoj <be> • Ortodoksaj kristanoj ekde 1635 apartigitaj de la rusa grandeklezio, ĉar ili konsideras sin aŭtente ortodoksaj <be laŭ LThK>.

DE) Altkatholiken • Entstanden nach dem I. Vatikanischen Konzil im Protest gegen die dort dogmatisch festgeschriebene Stellung des Papstes.

EO) prakatolikoj; malnovkatolikoj <PIV2002> • Estiĝinta post la Unua Vatikana Koncilio, protestante kontraŭ la tie dogme fiksita pozicio de la papo <be>.

* de] Altkatholizismus = eo] prakatolikismo; malnovkatolikismo <be>.

* de] altkatholisch = eo] prakatolika; malnovkatolika <be>.

* de] christkatholisch {Schweiz} = eo] kristkatolika <be>.

* de] Christkatholizismus {Schweiz} = eo] kristkatolikismo <WF e> <be>.

* de] Christkatholiken {Schweiz} = eo] kristkatolikoj <WF e> <be>.

DE) Altruismus; Uneigennützigkeit • “Selbstlose Hinwendung zum anderen“, spielt eine zentrale Rolle in der philosophischen Ethik <be nach LThK>. << Egoismus. Vgl. Nächstenliebe.

EO) altruismo <PIV2002>; malegoismo <WF> • “Malegoisma turniĝo al alia“, ludas centran rolon en la filozofia etiko <be laŭ LThK>.

* de] Altruist = eo] altruisto <PIV2002> <be>.

* de] altruistisch; uneigennützig = eo] altruisma / altruista <be laŭ PIV2002>; malegoisma <WF> <be>.

DE) Alumne {lateinisch alumnus Zögling} • Kandidat für kirchliche Ämter in geistlicher und wissenschaftlicher Ausbildung. Vgl. Universität; Priesterseminar; Lehre; Kolleg; Bildung.

EO) alumno {nov} {latine alumnus; hispane alumno} <be>; internulo <GWDE> • Kandidato en spirita edukado kaj scienca instruitado por eklezia ofico <be laŭ LThK>.

DE) Ambo; Ambon; Lesepult; Legile {Schweiz} • Ausgestaltetes Lesepodest in einer Kirche für Lesungen und Predigt als Tisch des Gotteswortes <be nach ML-IX,1>. Vgl. Altar; Bema; Kanzel.

EO) ambono <Z, PIV2002> • Pupitro en la altarejo formita por bibliaj legaĵoj kaj prediko kiel tablo de la Dia Vorto <be laŭ PIV2002 kaj ML-IX,1>.

DE) Ambrosianer; Oblaten des heiligen Ambrosius (339 - 397) • Gegründet 1578 vom heiligen Karl Borromäus (1538 - 1584) nach dem Vorbild der Oratorianer; seit 1611 Orden vom heiligen Ambrosius (339 - 397) und vom heiligen Karl Borromäus (1538 - 1584).

EO) Ambrozianoj; Oblatoj de sankta Ambrozio • Ordeno fondita en 1578 de sankta Karolo Boromeo (1538 - 1584) laŭ la modelo de la oratorianoj; ekde 1611 ordeno de Sanktaj Ambrozio (339 - 397) kaj Karlo Boromeo (1538 - 1584) <be laŭ LThK>.

DE) Ambrosianisch … (Ambrosianische Liturgie; Ambrosianische Hymnen; usw.).

EO) ambrozia … (ambrozia liturgio; ambroziaj himnoj; ktp.) <be>.

DE) Ambrosianischer Lobgesang; Te Deum laudamus {lateinisch: Dich, Gott, loben wir}; Tedeum • {rk} Hymnus mit Nähe zum eucharistischen Hochgebet, legendär Ambrosius (339 - 397) und Augustinus (354 - 430) zugeschrieben <be nach LThK>.

EO) Ambrozia Laŭdkanto; Te Deum laudamus {latine: Vin, Dio, ni laŭdas} <be> Tedeumo <PIV2002> • {rk} Himno kun aludo al la Eŭkaristia Preĝo, laŭlegende atribuita al Ambrozio (339 - 397) kaj Aŭgusteno (354 - 430) <be laŭ PIV2002>.

DE) Amen {hebräisch: ‘mn: So sei es!} • Bestätigungswort nach Gebeten und Predigt mit der Bedeutung: Ja, so ist es.

EO) amen {hebree: ‘mn: tiel estu!} • Fina konfirma vorto post preĝoj kaj prediko kun la signifo: jes, tiel estu <be>.

* de] So sicher wie das Amen in der Kirche = eo] certaĵo kaj leĝo, kiel amen en preĝo <Z><be>.

* de] “Wenn ihr nicht glaubt, dann versteht ihr auch nicht” = eo] “Kiam vi ne kredas, tiam vi ankaŭ ne komprenas” <be>.

* de] “Wenn ihr nicht glaubt (werdet ihr auch nicht an JHWH festhalten), dann werdet ihr keinen Halt haben” (vgl. Jes 7,9b) = eo) “ = eo] Se vi ne kredas, vi ne estas fidelaj” (komp. Jes 7,9b) <be>.

DE) Amicitia Christiana {lateinisch: christliche Freundschaft} • Geheimer christlicher Bund um 1800, um die Christen aufzurufen, Sauerteig zu sein, hinein in die Welt <O. Weiß: Begegnungen mit Klemens M. Hofbauer 1751 - 1820. Pustet, Regensburg 2009. S.134>.

EO) Amikeco Kristana <be> • Kaŝita sekreta kristana ligo ĉ. 1800 por voki la kristanojn esti fermentaĵo, enen en la mondon <be laŭ O. Weiß: Begegnungen mit Klemens M. Hofbauer 1751 - 1820. Pustet, Regensburg 2009. p.134>.

DE) Amigonianer; Fratres Tertii Ordinis Sancti Francisci Capulatorum a Beata Virgine Perdolente TC {lateinisch: Brüder des dritten Ordens der Kapuziner des Hl. Franziskus von der Seligen Jungfrau von den Schmerzen; Kapuzinerterziarier Unserer Frau der Schmerzen • Gegründet 1889 von Luis Amigó y Ferer OFMCap (1854 - 1934) in Spanien. Die Kongregation hat etwa 400 Mitglieder in über 70 Niederlassungen und 19 Ländern der Erde (2011), vornehmlich in der spanischsprachigen Welt <be nach LThK kaj Wiki 2014-06-30>.

EO) Amigoanoj; Fratres Tertii Ordinis Sancti Francisci Capulatorum a Beata Virgine Perdolente TC {latine: Fratoj de la Tria Ordeno de la Kapucenoj de la S-ta Francisko de la Beata Virgulino de Doloroj} • Fondita en 1889 de Luis Amigó y Ferer OFMCap (1854 - 1934) en Hispanujo. La kongregacio havis en la jaro 2011 ĉ. 400 membrojn en pli ol 70 filioj en 19 landoj precipe en la hispanlinga mondo <be laŭ LThK kaj Wiki 2014-06-30>.

DE) Amische; die Amischen (englisch Amish ['aːmɪʃ]), entstanden aus dem Nachnamen von Jakob Ammann (1644 (?) - 1730), einem Ältesten (Gemeindeleiter) einer Mennonitengemeinde im Elsass • Eine täuferische Glaubensgemeinschaft aus der reformatorischen Täuferbewegung Mitteleuropas, vor allem der Schweiz und Süddeutschlands. 2015 lebten etwa 300.000 Amische in 28 Staaten der Vereinigten Staaten sowie in Ontario (Kanada) in 427 Siedlungen und 1.826 Gemeindedistrikten <be nach Wiki 2017-11-01>. Vgl. Wiedertäufer; Watterländer; Melchioriten; Neutäufer; Mennoniten; Hutterische Brüder; Flaminger; Apostooler; Sonnisten; Lamisten; Dompelaers; Amositen.

EO) amiŝo {PIV2005} (enlisch Amish ['aːmɪʃ]), estiĝinta el la nomo de Jakob Ammann (1644 (?) - 1730), ĉefo de menonita komunumo en Alzaco • Baptista kredokomunumo el la reformatora movado en Mez-Eŭropo, precipe en Svislando kajSud-Germanujo. En 2015 vivis ĉirkaŭ 300.000 amiŝoj en 28 ŝtatoj de Usono kaj de Ontario (Kanado) en 427 sedlejoj kaj 1.826 komunumaj distriktoj <be nach Wiki 2017-11-01>.

DE) Amoräer • Die rabbinischen Lehrer von etwa 200 - 500 n. Chr. <LThK>.

EO) amoraoj {nov} <be> {aramäisch Singular: amora; Plural: amora'im die Sprechenden, die über etwas Berichtenden} • La rabenaj instruistoj de ĉ. 200 - 500 p. Kr. <be laŭ LThK>.

DE) Amoriter • Die vorisraelitische Bevölkerung Palästinas <be nach PBL>.

EO) Amoridoj <GWED> • La antaŭhebrea loĝantaro de Palestino <be>.

DE) Amos; das Buch; <Amos-Am> • Altes Testament: eines der zwölf kleinen Prophetenbücher <be>.

EO) Amos <BIB Amo 1,1> • Malnova Testamento: unu el la dekdu malgrandaj profetaj libroj <be>.

DE) Amositen • Teil der Böhmischen Brüder, der sich 1494 von diesen abtrennte <LThK>.

EO) amosanoj <be> • Parto de la Bohemaj Fratoj, kiu disiĝis de ili <be laŭ LThK>.

DE) Ampel {lateinisch ampulla} • Lampe, meist hängend in der Kirche als Symbol des lumen Christi {lateinisch: Licht Christi} <be nach KLW>. Vgl. Sakramentshäuschen; Sakramentskapelle; Tabernakel; Conopium; Ewiges Licht.

EO) lucerno • Pendanta lampo en preĝejo <PIV2002> <be>.

DE) Amphore • Nach oben eng zulaufendes Tongefäß mit zwei Henkeln. Wenn Amphoren auf frühchristlichen Gräbern eingraviert sind, bedeutet dies, dass der Verstorbene “ein Gefäß der Gnade“ ist. Schmuckelement der Renaisance und des Klassizismus <BCS-S.23>.

EO) amforo <GWDE> • Supren mallarĝiĝanta argila vazo kun du teniloj. Se amforo estas gravurita sur frukristana tombo, tio signifas, ke la mortinto estas “vazo de la graco“. Ornama elemento de la renesanco kaj klasikismo <be laŭ BCS-S.23>.

DE) Amplexus {lateinisch}; Umarmung • In der Liturgie stilisierte Form des Friedenskusses <LThK>.

EO) brakumo • Stiligita formo de la pacokiso en la liturgio <be laŭ LThK>.

DE) Ampulle • Kleine Kanne oder Flasche aus Metall, Ton oder Glas, die als Wein-, Öl- oder Wasserbehälter zu liturgischen Zwecken dient <be nach DGW>.

EO) ampolo <PIV2002> • Kruĉeto aŭ boteleto el metalo, argilo aŭ vitro servanta kiel vinujo, oleujo aŭ akvujo por liturgiaj celoj <be laŭ DGW>.

DE) Amt (1) • Offizielle Stellung, die mit bestimmten Pflichten verbunden ist <DGW>. Vgl. Posten.

EO) ofico <PIV2002>; servo <CHR1923> • Oficiala posteno, kiu estas ligita kun difinitaj devoj <be>. Vgl. Dienst.

* de] Ämterhandel = eo] marĉando pri oficoj <CHR 1923> <be>.

* de] Ämterjäger = eo] oficoakiremulo <CHR1923>; oficoĉasisto <xy> <be>.

* de] amtieren <GWDE, CHR1923>; amten <CHR1923> = eo] ofici <GWDE> <be>.

* de] amtlicherseits = eo] ofice; flanke de la ofico <be>.

* de] amtlos = eo] senofica; eksa; eksigita <CHR1923> <be>.

* de] Amtsantritt = eo] komenco en [nova] ofico <GWDE> <be>; ekofico <xy, GWDE> <be>. Vgl. Abdankung; Amtsenthebung.

* de] Amtsbefugnis; Amtsgewalt = eo] oficiala aŭtoritato <GWDE>; aŭtoritato <CHR1923>; kompetenteco <BE1926> <be>.

* de] Amtsbereich = eo] tereno de la ofico; tasko de la ofico <be>.

* de] Amtseinkünfte = eo] eloficaj enspezoj <BE1926> <be>.

* de] Amtsführung = eo] oficado; oficopraktikado <BR1926> <be>.

* de] Amtsgeheimnis = eo] ofica sekreto <GWDE> <be>.

* de] Amtsgeschäfte = eo] oficaj aferoj <be>.

* de] amtshalber = eo] pro la ofico <be>.

* de] Amtshandlung = eo] ofica ago <GWDE> <be>.

* de] Amtshilfe = eo] helpo pro / per la ofico; ofica helpo <be>.

* de] Amtsinhaber = eo] oficohavanto <xy>; oficulo <be>. Vgl. Amtsperson.

* de] Amtsmiene = eo] solena / grava / impona mieno <CHR1923> <be>.

* de] Amtsmüdigkeit = eo] tedo pri ofico <CHR1923> <be>.

* de] Amtsverständnis = eo] ofickompreno <be>.

* de] amtswidrig handeln = eo] kontraŭinstrukcie agi <BE1926> <be>.

* de] Amtswürde = eo] rango; oficeco <CHR1910>.

* de] das ist nicht deines Amtes = eo] tio ne estas via afero <BE1926> <be>.

* de] definiertes Amt (Amt, dessen Inhalt und Amtsführung in der Kirche definiert, d.h. klar umrissen uns allgemein anerkannt ist) = eo] difinita ofico (ofico, kies enhavo kaj agado klare estas difinita, tio signifas: klare estas indikita kaj ĝenerale agnoskita) <be>.

* de] ein Amt bekleiden / ausüben = eo] plenumi oficon, ofici <GWDE> <be>.

* de] ein Amt besetzen = eo] okupi oficon <PIV2005-okupi-1> <be>.

* de] ein geistliches Amt übernehmen, (Diakon, Pfarrer, Priester, Lektor, Pfarrgemeindratsvorsitzender, usw. werden) = eo] preni sur sin eklezian oficon, (fariĝi diakono, pastro, pastoro, leganto, prezidanto de paroĥa konsilantaro, ktp.) <be>.

* de] er ist amtsmüde = eo] la ofico tedas lin <CHR1923> <be>.

* de] in Amt und Würden = eo] plenofice <be>.

* de] in ein Amt eintreten = eo] enoficiĝi <CHR1923> <be>.

* de] in ein Amt einführen; einsetzen = eo] investi; instali <CHR1923>; enoficigi <GWDE> <be>.

* de] kraft Amtes = eo] ofice <be>.

* de] kraft meines Amtes = eo] miaofice <be>.

* de] kraft meines apostolischen Amtes = eo] pro mia apostola ofico <be>.

* de] sein Amt niederlegen = eo] demeti sian oficon <GWDE>; demisii <xy>.

* de] seines Amtes handeln = eo] agi laŭ sia ofico; agi laŭ sia devo <be laŭ BE1926>.

* de] von Amtes wegen = eo] oficiale <BE1926>; ofice <be>.

DE) Amt (2); Behörde (kirchliche); Dienststelle; Dienstzimmer; Arbeitszimmer • Raum und Instanz einer Behörde <be>.

EO) instanco [eklezia]; deĵorejo; oficejo <GWDE>; servo <CHR1923> • Loko kaj institucio de ofico <be>.

* de] Amt für Jugendarbeit = eo] porjunulara instanco <be>.

* de] amtlich (1) amtl.; offiziell; rechtsgültig; {umg} sicher <GWDE> = eo] oficiala; leĝe valida; certa <GWDE>; ofica <CHR1923> <be>.

* de] amtlich (2) (im Bezug auf das Amt) = eo] ofica <be>.

* de] Amtlichkeit = eo] oficialeco <GWDE> <be>.

* de] aufs Amt gehen = eo] iri al la oficejo <be>.

* de] außeramtlich = eo] privata <BE1026> <be>.

* de] das Amt ist geschlossen = eo] la oficejo estas fermita <be>.

* de] die kirchlichen Ämter unserer Diözese sind jeden Gründonnerstag geschlossen = eo] je ĉiu Sankta Ĵaŭdo la ekleziaj oficejoj de nia diocezo estas fermitaj <be>.

* de] halbamtlich = eo] duonoficiala <BE1926> <be>.

DE) Amt (3) • {rk} Feierliche Hl. Messe ohne Leviten mit Gesang des Priesters und eines Chors <be nach GWDE>. Vgl. Hl. Messe; Abendmahl (2); Gottesdienst.

EO) ĉefmeso; meso kantata <WF> • Meso kun kantoj de sacerdoto kaj koruso <be>.

* de] Hochamt = eo] festa ĉefmeso <be laŭ WF>.

* de] levitiertes Amt (Tridentinische Messe) = eo] ĉefmeso kun asistantoj <WF> (Trentakoncilia Meso) <be nach GWDE>.

* de] der Kirchenchor hat heute ein schönes Amt gesungen = eo] la preĝeja koruso kantis hodiaŭ belan ĉefmeson <be>.

DE) Amt (4); Weiheamt • Siehe: * de) Weiheamt.

EO) ordina ofico • <be>.

DE) Amt für Evangelischen Religionsunterricht • Einrichtung der Evangelischen Kirche in Berlin-Brandenburg-Schlesische Oberlausitz zur Förderung des Evangelischen Religionsunterrichts; Sitz in Berlin <WDK>.

EO) Oficejo por Evangelia Kateĥizado / Katekizado • Institucio de la Evangelia Eklezio en Berlino-Brandenburgo-Silezia Oberlausitz por helpi al la evangelia kateĥizado; sidejo en Berlino <be laŭ WDK>.

DE) Amt für Gemeindedienst • Einrichtung der Evangelisch-Lutherischen Kirche in Bayern und der Evangelisch-Lutherischen Landeskirche Hannovers; Dachorganisation für verschiedene Arbeitsformen der Kirche und für kirchliche Verbände <WDK>.

EO) Oficejo por la Komunuma Servo • Institucio de la Evangelia Lutera Eklezio en Bavarujo kaj de la Evangelia Lutera Landa Eklezio de Hanovro; Tegmenta organizaĵo por d ieversaj laborformoj de la eklezio kaj por ekleziaj societoj <be laŭ WDK>.

DE) Amt für Jugendarbeit • Dachorganisation aller Bemühungen um evangelische Jugendliche einer Landeskirche <WDK>. Vgl. Landesjugendpfarramt.

EO) Oficejo por Junulara Laboro • Tegmenta institucio de ĉiuj klopodoj pri evangeliaj gejunuloj de landa eklezio <be laŭ WDK>.

DE) Amt für Religionspädagogik • Einrichtung der Evangelisch-lutherischen Landeskirche in Braunschweig zur Förderung des Religionsunterrichts <WDK>.

EO) Oficejo por religia pedagogio • Instalaĵo de la Evangelia Lutera Landa Eklezio en Brunsviko por helpi al la religia kateĥizado <be laŭ WDK>.

DE) Amtsanmaßung; Amtsmissbrauch • Unbefugtes Ausüben der Amtsgewalt; unbefugte Vornahme einer amtlichen Handlung <DGW>.

EO) aŭtoritatomisuzo <GWDE>; oficomisuzo <be> • nepermesita praktiko de ofica aŭtoritato; nerajta faro de aŭtoritata ago <be laŭ DGW>.

DE) Amtsapparat • Alle Beamten und amtlichen Einrichtungen, mit denen die amtlichen Funktionen ausgeübt werden <be nach DGW>.

EO) ofica aparato; oficaro <be> • Ĉiuj oficistoj kaj oficaj instalaĵoj, kiuj efektivigias la oficajn funkciojn <be laŭ DGW>.

DE) Amtsbezeichnung • Offizieller Name des Amtes bzw. des Amtsträgers <be>.

EO) ofica titolo / nomo; rangonomo • Oficiala titolo / nomo de la ofico respektive de la oficulo <be>.

DE) Amtsbruder; Amtsgenosse • Anrede von Priestern und Diakonen unter sich. Vgl. Mitbruder.

EO) kolego <CHR1923> • Alparolo de sacerdotoj kaj diakonoj inter si <be>..

DE) Amtseinführung (1); Einführung; Installierung; Installation {schweizerisch, arch}; Stellenbesetzung; Einsetzung (2); Amtseinsetzung • In ein Amt einführen. Besetzung einer Stelle <be>. Vgl. Abdankung; Nomination; Investitur; Amt (1) / de] in ein Am einführen.

EO) enoficigo <GWDE>; invest[ad]o <Z, PIV2005; GWDE-Einsetzung>; instal[ad]o <PIV2002-2> • Oficiale trandoni oficon <be>.

* de] das Ernanntwerden = eo] la nomumiĝo <GWDE-Ernennung> <be>.

* de] ernannt werden = eo] esti nomumita <GWDE> <be>.

* de] ernennen = eo] nomumi <GWDE> <be>.

* de] Ernennung = eo] nomumo <GWDE> <be>.

* de] in das Amt einführen, investieren; installieren (2), in ein Amt einsetzen = eo] enoficigi <be laŭ GWDE>; investi <Z, PIV2005; instali <be laŭ PIV2002-2>.

DE) Amtseinführung (2); Ordination (2) {ev} • In ein geistliches Amt einsetzen <GWED>. Vgl. Investitur {rk}.

EO) enoficigo • {ev} Enkonduko en eklezian oficon <be>.

* de] Frauenordination {ev} = eo] enoficigo de virinoj <be>.

* de] ordinieren (1) {ev}; in ein geistliches Amt einsetzen = eo] enoficigi <be>.

* de] ordinieren (2); in ein geistliches Amt einsetzen; weihen = eo] ordini <GWED> <be>.

DE) Amtsenthebung; Amotion <LThK>; Absetzung; Amtsentsetzung • Eine gegen den Willen des Amtsinhabers von der zuständigen Autorität vorgenommene Amtsbeendigung, die keine Strafmaßnahme darstellt <be nach LThK>. Vgl. Dienstenthebung.

EO) suspendo [de ofico] <GWDE>; eloficigo <xy>; eksoficigo <WF e>; suspendo [de sia ofico] <GWDE>; eksigo [de ofico] <CHR1923> • Finado de ofico fare de rajtigita aŭtoritato kontraŭ la volo de la oficohavanto ne prezentanta punon <be laŭ LThK>.

DE) Amtserschleichung • Erlangung eines Amtes durch Betrug und Machenschaften <DGW>.

EO) oficouzurpo • Senrajte akiri oficon per trompo kaj maĥinacioj <be laŭ DGW>.

DE) Amtsgehilfe (1) [eines Bischofs] {rk} • Siehe: Koadjutor.

EO) koadjutoro • <be>.

DE) Amtsgehilfe (2) • Helfender Angestellter <be nach PIV2002>.

EO) adjunkto <Z, GWDE> • Helpanta dungito <be laŭ PIV2002>.

DE) Amtskirche • Bezeichnung der amtlichen Seite der Kirche, wegen mangelhaft erfahrener Verwirklichung der kirchlichen Comunio des II. Vatikanischen Konzils manchmal auch polemisch gemeint <be nach LThK>.

EO) ofic-eklezio <be> • Esprimo por la ofica flanko de la eklezio, pro manke spertita realigo de la eklezia comunio de la Dua Vatikana Koncilio kelkfoje kun polemika subtono <be laŭ LThK>.

* de] kirchliche Bürokratie = eo] eklezia burokratio <xy>.

DE) Amtskreuz • {ev} Ein Kreuz, das - an der Kette um den Hals getragen - einen höheren Rang in der Leitung der Kirche ausdrücken soll <WDK>. Vgl. Bischofskreuz {rk}.

EO) ofica kruco {ev} • Kruco, kiu - portata sur ĉeno ĉirkaŭ la kolo - indikas pli altan rangon en la gvidado de la Eklezio <be laŭ WDK>.

DE) Amtsperson • Jemand, der in amtlicher Eigenschaft auftritt und tätig wird <DGW>.

EO) aŭtoritatulo <xy> • Iu, kiu aperas kaj agas en ofica aŭtoritato <be laŭ DGW>.

* de] eine kirchliche Amtsperson = eo] eklezia oficisto <be>.

DE) Amtssiegel; Dienstsiegel; Pfarrsiegel • Siegel des Amtes zur Beglaubigung von Schriftstücken <DGW>.

EO) oficiala sigelo <GWDE>; paroĥa sigelo • Distinga signo stampebla sur paperon por garantii aŭtentikecon de dokumento <PIV2002-sigelo-1> <be>.

DE) Amtssitz (1) • Siehe: Kathedra

EO) katedro • <be>.

DE) Amtssitz (2) • Ofizieller Ort des Amtes <be>.

EO) rezidejo • Oficiala loko de la ofico <be>.

* de] Amtssitz des Bischofs = eo] rezidejo de la episkopo <be>.

DE) Amtsträger • Jemand, der ein bestimmtes Amt inne hat <be nach DGW>; hauptamtlicher Mitarbeiter der Kirche in einem bestimmten Amt <be nach WDK>.

EO) oficulo; aŭtoritatulo • Iu, kiu tenas certan oficon <be laŭ DGW>; plenofica kunlaboranto de la Eklezio en certa ofico <be/kr laŭ WDK>.

DE) Amtsverweser • Jemand, der offiziell vorübergehend ein Amt ausübt. Vgl. Administrator.

EO) provizora oficisto <be>; vic <CHR1923>; anstataŭanto <xy> • Iu, kiu oficiale provizore oficas <be>.

* de] verwesen, Verwesung (altes Wort für “verwalten, Verwaltung”) = eo] administri <be>.

DE) Amtsvorsteher; Amtschef • Vorsteher eines Amtes <be>.

EO) oficejestro <GWDE> • Estro de oficejo <be>.

DE) Amtsweg; Dienstweg • Amtlicher Weg, den ein Schreiben in der Amtshierarchie zu gehen hat <be>.

EO) oficiala kanalo; oficiala vojo; instanca vojo <GWDE> • Ofica vojo preskribita por skribaĵo en la ofica hierarkio <be>.

DE) Amtswohnung; Pfarrhof; Pfarrhaus • Wohnung, in der ein Amtsinhaber zu wohnen hat <be>.

EO) ofica loĝejo; komunuma loĝejo <CHR1923>; pastra domo; paroĥestra domo <GWDE> • Loĝejo, en kiu devas loĝi oficohavanto <be>.

* de] Die Amtswohnung eines Pfarrers ist das Pfarrhaus seiner Pfarrei = eo] la ofica loĝejo de pastro estas la paroĥa pastra domo <be>.

DE) Amtszeit; Amtsdauer • Dauer einer Amtsperiode <be>.

EO) ofica daŭro <GWDE>; daŭro de oficoperiodo • Daŭro de ofica periodo <be>.

DE) Amtszuchtverfahren {ev} • Disziplinarverfahren gegen Pastoren <WDK>.

EO) ofica disciploproceduro {ev} • Disciplina proceduro kontraŭ pastoroj <WDK>.

DE) Amts… (Amtszeichen, Amtszeit, Amtsperiode; usw.).

EO) ofica …; ofic[o]… (ofica signo, oficotempo, ofica periodo; ktp.) <be>.

DE) Amulett; Schutzzauber; Glücksbringer; Anhänger; Maskottchen; Phylakterium; Phylacterium • Kleiner als Anhänger getragener Gegenstand, dem unheilabwehrende und glückbringende Kräfte zugeschrieben werden <DGW>.

EO) amuleto • Malgranda objekto portata kiel pendigilo, al kiu oni atribuas fortojn por forigi malbonon kaj alporti feliĉon <be laŭ DGW>.

* de] Fetisch = eo] fetiĉo < PIV2002> <be>.

* de] Talisman = eo] talismano < PIV2002> <be>.

DE) Anabatischer Opferbegriff; aufsteigender Opferbegriff • Im Opfer des Neuen Bundes wird Gott Brot und Wein gen Himmel dargebracht <be nach ML-S.99>. Vgl. Katabatischer Opferbegriff.

EO) supreniĝa / ascenda ofernocio • En la ofero de la Nova Interligo oni suprenlevas panon kaj vinon al la ĉielo <be laŭ ML-S.99>.

* de] anabatisch (aufsteigend) <DFW> = eo] supreniĝa / ascenda <be laŭ PIV2002-sob>. << katabatisch (absteigen).

DE) Anachoret {griechisch anachōréō zurückziehen; Pole. Anachoreten} • Außerhalb einer Siedlung lebender Asket seit dem späten 3. Jahrhundert. <be nach LThK>. Vgl. Einsiedler; Inkluse; Zönobit; * de] Wüstenvater.

EO) anaĥoreto <WF>; anakoreto <GWDE> • Ekde la malfrua 3a jarcento: asketo vivanta for de aliaj homoj <be laŭ LThK>.

* de] anachoretisch = eo] anaĥoreta / anakoreta <be>.

DE) Anagoge, die • 1. Griechische Philosophie: »Hinaufführung« des Eingeweihten zur Schau der Gottheit. 2. Griechische Rhetorik: Erläuterung eines Textes durch Hineinlegen eines höheren Sinnes <duden.de 2017-12-05>. Vgl. Schriftsinn.

EO) anagogo {nov} <be> {altgr anagogé altenigo; hispane Anagogia; angle Anagoge, anagogy; france anagogique; itale anagogico} • Greka filozifio: “alkonduko” de iniciito al vidado de la diaĵo. 2. Greka retoriko: Klarigo de teksto per enmetado de pli alta senco <be laŭ duden.de 2017-12-05>.>.

* de] anagogisch; anagog <LThK> = eo] anagoga <be>.

DE) Analogie • Entsprechung, Ähnlichkeit, Gleichheit von Verhältnissen <DGW-1>.

EO) analogio; konformeco <GWDE> • Simileco, egaleco de cirkonstanco <be laŭ DGW-1>.

* de] analog = eo] analoga <PIV2002-1> <be>.

* de] das Entsprechende = eo] la analoga <laŭ PIV2002-1> <be>.

* de] die Entsprechung = eo] la analogeco <kr>.

DE) Analogiezauber; Ähnlichkeitsmagie • Will durch Handeln des Magiers etwas Gleiches oder Ähnliches bei einer überlegenen Macht bewirken <be nach LThK>.

EO) analogomagio • La sorĉa agado de la magiisto volas efiki ion similan ĉe pli supera potenco <be laŭ LThK>.

DE) Analythische Philosophie • Sammelbezeichnung für bestimmte philosophische Ansätze ohne klare Abgrenzungen <be nach Wiki 2018-02-10>.

EO) Analiza filozofio • Kolektonomo por certaj filozifiaj koncptoj sen klaraj difinoj <be laŭ Wiki 2018-02-10>.

DE) Anamnese {griechisch anámnäsis Gedächtnis, Erinnerung, lateinisch memoria Gedächtnis, Erinnerung <LGLD>} • 1. Theologie: Gedächtnis; Gedenken; 1.1. Platon: vorgeburtliches Wissen. 1. 2. Augustinus (354 - 430): Präsenz eines ewigen, vernünftigen Lichtes. 1.3. Liturgisch: In einer rituellen Handlung wird ein Gründungsgeheimnis gegenwärtig <ML.S.63>. 2. Medizin: Vorgeschichte einer Krankheit <DR1996>. Vgl. Mysterientheologie.

EO) anamnezo {nov} <NV, WF> • 1. Teologio: rememoro <be> 1.1. Platono: antaŭnaska scio. 1.2. Aŭgusteno (354 - 430): prezento de eterna, racia lumo. 1.3. Liturgio: en rita agado prezentiĝas fonda mistero <be laŭ LThK>. 2. Medicino: antaŭhistorio de malsano <be laŭ DR1969>.

* de] anamnetisch-epikletisch <ML-S.98> = eo] anamneza-epikleza <be>.

* de] Christus-Anamnese <ML-S.63> = eo] anamnezo pri / de Kristo <be>.

* de] Kult-Anamnese <ML-S.94> = eo] kulta anamnezo <be>.

* de] Selbstpräsenz Gottes (Fähigkeit der zweiten göttlichen Person Jesus zu einer menschlichen Präsenz seiner selbst <PKKECG-S.25-1.Zeile>) <be> = eo] memprezento de Dio; (ĉar Dio estas persono) <KPKECG-S.20-3.Abschnitt> <be>.

DE) Anaphora {griechisch: das Hinauftragen}; Eucharistisches Hochgebet; Kanon; Eucharistiegebet • Terminus technicus für das Eucharistische Hochgebet der alten Kirche wie auch der orientalischen Kirchen <LThK> mit einem Danksagungsgebet und vor allem dem Konsekrationsgebet der Wandlung <KKK Nr.1352>. Vgl. Hochgebet; Kanon (1).

EO) anaforao {nov} <be> {greke anaphorά suprenlevado, latine repetitio; hispane anáfora; angle anaphora; france anaphore; itale anafora; pole anafora} <be laŭ LThK>; (anaforo {evit}, ĉar jam estas okupita en muziko kaj literaturo) <be>; kanono <PIV2002-kanono 1c>; Eŭkaristia Preĝo • Terminus technicus (latine: speciale uzata termino) por la Eŭkaristia Preĝo de la malnova eklezio same kiel de la orientaj eklezioj <be laŭ LThK> kun dankpreĝo kaj precipe kun la konsekra preĝo de la.

* de] Basilius-Anaphora = eo] anaforao de Bazilio <be>.

DE) Anastasis {griechisch anástasis Auferstehung} <LTGD> {ort}; Abstieg Christi in die Unterwelt; Osterbild; Auferstehungbild • Oster- und Auferstehungsbild des die Gerechten aus dem Hades befreienden Christus <be nach LThK>. Vgl. Höllenfahrt Christi <be>.

EO) anastasis {ort}; anastaziso {nov} <be> {greke anástasis resurekto} <LTGD> • Paska resurektobildo de Kristo liberiganta la justulojn el Hadeso <be nach LThK>.

DE) Anathem {Plur: Anathemata}; anathema {gr/lat anathema} {rk}; Lehrverurteilung; Lehrverwerfung • Feierliche Erklärung durch die Kirche, dass das Verurteilte nicht mit der Wahrheit übereinstimmt <be nach DGW>. Vgl. Bann (1); anathema sit; Kirchenbann.

EO) anatemo <WF, PIV2002> • Solena deklaro de la eklezio, ke la kondamnita teksto ne kongruas kun la vero <be laŭ DGW>.

* de] anathematisieren; mit dem Bann belegen, verdammen <DGW> = eo] anatemi <WF, PIV2002>; solene malbeni ion <be laŭ PIV2002> <be>.

DE) anathema sit {lateinisch: [wer das Gegenteil glaubt] sei exkommuniziert} • Abschließende Formel vieler Konzilsbeschlüsse. Vgl. Anathema.

EO) estu anatemita {latine: [kiu kredas la kontraŭon] estu anatemita} • Fina formulo de multaj konciliaj decidoj <be>.

DE) anbeten (1) (allein auf Gott hin) • Allein Gott zustehende Anbetung. Vgl. beten.

EO) adori <PIV2002-1> • Sole al Dio konvenanta kultado <be>.

* de] “Gott ist Geist, und alle, die anbeten, müssen im Geist und in der Wahrheit anbeten” <EÜ1978 Joh 4,24> = eo] “Dio estas Spirito, kaj Liaj adorantoj devas adori Lin laŭ spirito kaj vero” <BIB Joh 4,24>.

* de] Alleinanbetung = eo]; ekskluziva adorado <XY>.

* de] Das goldene Kalb anbeten = eo] adori la oran bovidon <GWDE> <be>.

* de] Ewige Anbetung = eo] ĉiamdaŭra adorado <WF>; ĉiama adorado <be>.

* de] Sich anbetend niederwerfen = eo] adorkliniĝi <WF>.

DE) anbeten (2) (Gott und Gott nahestehende Wesen) • 1. Seine Verehrung gegenüber Gott, etwas Göttlichem oder Gott nahe stehenden Personen zum Ausdruck bringen. 2. Religiöse Zeremonien als äußere Form der Religion verwenden <be laŭ PIV2002-1-3>. Vgl. beten.

EO) kulti <PIV2002-1>; honori <PIV2002-1+2> • 1. Esprimi sian religian respektegon al Dio, al iu diaĵoj aŭ al personoj aparte elektitaj de Dio <be laŭ PIV2002-1+3>. 2. Realigi sistemon de ceremonioj kiel ekstera formo de religio <be laŭ PIV2002-1-3>.

DE) anbeten (3) (nicht auf Gott hin) • [Überschwänglich] verehren, vergöttern <DGW>.

EO) honori; (adori <PIV2002-2+3> {evit} ĉar adori jam estas religie okupita laŭ <PIV2002-1) • [Pasie] ami; admiri <be>.

DE) Anbetung {lateinisch adoratio, cultus, griechisch proskynesis; Adoration (1); Anbetung Gottes; Gottesverehrung; Latrie {spätlateinisch latria, griechisch latreia [Opfer]dienst, nach griechisch latreuein einem Gott [mit Gebet und Opfer] dienen} • {rk} Die Gott, dem Vater, dem Sohn (Christus) und dem Heiligen Geist allein zustehende Anbetung <DGW, auch Wiki 2014-10-30>. Vgl. Verehrung; Adoration (2).

EO) ador[ad]o <PIV2002-1> • La adorado, kio nur konvenas al Dio, la Patro, la Filo (Kristo) kaj la Sankta Spirito < be laŭ DGW, ankaŭ Wiki 2014-10-30>.

* de] Anbetung Gottes = eo] adorado de Dio <be>.

* de] Anbetung des Allerheiligsten = eo] adorado de la plej Sankta Sakramento <be>.

DE) Andacht (1) • Das auf Gott ausgerichtete Denken (Frömmigkeitshaltung) <be>.

EO) devoteco; pi[ec]o <GWDE>; (devocio {nov} <WF, xy> {evit}, ĉar devota/pia sufiĉas <be>) • La pensado direktiĝanta al Dio (konduto de la pieco) <be>.

* de] andächtig = eo] devota; pia <be>. Vgl. innig.

* de] andächtig / andachtsvoll beten = eo] pie / devote preĝi <be>.

* de] Andachtsübung = eo] devoteco <be>.

DE) Andacht (2); Heilige Stunde • Gemeinsame Gebete und Gesänge <be>. Vgl. Maiandacht.

EO) [komuna] preĝkunveno <be>; sankta horo <WF> • [mallonga] Diservo; preĝado <GWDE>.

* de] Eucharistische Andacht = eo] eŭĥaristia preĝkunveno / Diservo /preĝado <be>.

DE) Andacht (3) • Gebetstext im Gebetbuch <WF>.

EO) [pia] preĝo; [edifa] preĝo <be laŭ GWDE>; preĝteksto • Teksto en preĝlibro <be>.

DE) Andachtsbeichte; Devotionsbeichte {rk} • Beichte zur Vertiefung der persönlichen Frömmigkeit. Vgl. Beichte; Ohrenbeichte; Generalbeichte.

EO) konfeso (4) pro devoteco <be> {rk} • Pekokonfeso por profundigi sian piecon <be>.

DE) Andachtsbild; Einlegebild • Kleines Bild, das man sein Andachtsbuch legen kann.

EO) pia bildo • Malgranda bildo, kiun oni povas meti en sian preĝlibrojn <be>.

DE) Andachtsgegenstand • Gegenstand, der zur Andacht stimmt; der zu frommen Handlungen benutzt wird <be>.

EO) kultobjekto <xy>; aĵo de pieco • Objekto elvokanta piecon; uzata por piaj agoj <be>.

DE) Andachts… (Andachtsbuch; Andachtsübung; usw.).

EO) devota / pia … (devota / pia libro; devota / pia ago; ktp.) <be>.

DE) Andenken (1); Gedächtnis; Gedenken; Erinnerung; Angedenken • Die Fähigkeit, sich zu erinnern. Vgl. Anamnese; gedenken; Memento.

EO) memoro; rememoro <GWDE>; memorigo • La kapablo memori <PIV2002-1> <be>.

* de] “Tut dies zu meinem Gedächtnis” <EÜ1978 Lk 22,19> = eo] “ĉi tion faru pro memorigo pri Mi” <BIB Luk 22,19>; “faru tion je Mia rememoro” <RM, ADORU 046.2> <be>.

* de] Gedächtnisbefehl <ML-S.34> = eo] memoriga ordono <be>.

* de] Gedächtnisfeier = eo] soleno de rememoro <GWDE> <be>.

* de] Jahresgedächtnis <ML-S.68> = eo] jarmemoro <be>.

* de] kirchliches Grundgedächtnis = eo] eklezia funda memoro <be>.

* de] Mutter Teresa seligen Angedenkens = eo] patrino Tereza - bone ŝi estu memorigata - <be>.

* de] seligen Gedenkens = eo] - bone li/ŝi estu memorata - <be>.

* de] Todesgedächtnis <ML-S.68> = eo] mortorememoro <be>.

* de] Totengedächtnismahl = eo] festeno / manĝado memore al mortintoj <be>.

* de] Totengedenken = eo] Memoro pri la mortintoj <be>.

DE) Andenken (2); Erinnerung • Gegenstand der Erinnerung.

EO) memoraĵo • Tiu parto de la menso, kiu konservas la akiritaĵojn <PIV2002-3> <be>.

* de] Kommunionandenken; Erstkommunionandenken = eo] memoraĵo pri la unua komunio <be>.

DE) Andreaskreuz; Schrägkreuz; burgundisches Kreuz • Kreuzsymbol mit gleich langen Balken, die wie ein X gestellt sind <WDK>.

EO) Kruco de Sankta Andreo • Krucosimbolo kun same longaj traboj, kiuj staras kiel X <be laŭ WDK>.

DE) andrgyn • Männlich und weiblich zugleich; halb männlich, halb weiblich <Dominik Klenek: Gendermainstreaming, Brunnen 2. Aufl. 2015, S.83>.

EO) androgina <GWDE> • Samtempe vira kaj virina; duone vira, duone virina <be laŭ Dominik Klenek: Gendermainstreaming, Brunnen 2. Aufl. 2015, S.83>.

DE) Anerkennungsschreiben • Schreiben, in dem von offizieller Seite eine Anerkennung für eine gute Tat, zu einem Jubiläum, usw. ausgedrückt wird <DGW>.

EO) rekona letero <xy> • Skribaĵo, en kiu estas esprimata aprezo por bona ago, okaze de jubileo, ktp. <be>.

DE) Anfechtung (des Glaubens) • Versuchung im Glauben <be>.

EO) kredoatako; atako (kontraŭ la kredo) • Tento pri la kredo <be>.

DE) Angelicum {lateinisch angelicum engelhaft} • {rk} Päpstliche Universität der Dominikaner in Rom <LThK-Päpstliche Hochschulen>. Vgl. Päpstliche Hochschulen.

EO) Universitato Angelicum {latine angelicum anĝel[ec]a} • {rk} Dominikana papa universitato en Romo <be>.

DE) Angeliken {lateinisch Sorores angelicae Sancti Pauli Englische Schwestern vom heiligen Paulus}; Engelschwestern <LThK> • 1530 in Mailand gegründet vom heiligen Antonius Maria Zaccaria (1502 - 1539) <be nach LThK>.

EO) anĝelaninoj; Sorores angelicae Sancti Pauli {lateinisch}; anĝelfratinoj • En la jaro 1530 en Milano fonditaj de sankta Antonio Maria Zaccaria (1502 - 1530) <be laŭ LThK>.

DE) Angelinen (2) {rk} • Italienische Franziskanerinnen-Kongregation {itale Francescane Angelini (pron: Franĉeskane Anĝelini)} 1884 in Norditalien gegründet; heute weltweit verbreitet. Vgl. Ursulinen.

EO) Anĝelinaninoj {rk} • Itala franciskanina kongregacio {itale: Francescane Angelini (pron: Franĉeskane Anĝelini)} fondita en 1884 en Norda Italujo; nuntempe mondvasta <be laŭ LThK>.

DE) Angelologie; Engellehre • Die Lehre von den Engeln <LThK>.

EO) anĝelologio • Doktrino pri la anĝeloj <be laŭ LThK>.

DE) Angelus {angelus [domini] lateinisch Engel [des Herrn]}; Engel des Herrn <lat angelus domini>; Englischer Gruß <be>; Englisch-Gruß-Gebet; Angelus-Gebet; Engelgruß • {rk} 1. Nach dem lateinischen Anfangswort benanntes Gebet. 2. Läuten der Glocken zum Angelus-Gebet am Morgen, am Mittag und am Abend <be>.

EO) anĝeluso <Z, PIV2002, WF>; anĝelusa preĝo; 1. {rk} {latine angelus anĝelo} • Preĝo nomata laŭ la komenca latina vorto <be> 2. Sonorado por matena, mida kaj vespera preĝotempo <xy>.

* de] Die Angelus-Glocke <be>; die Englischgruß-Glocke = eo] anĝelusa sonorilo <WF> <be>.

* de] Angelusläuten; Angelus-Läuten; Aveläuten; Ave-Läuten <be>; Englischgruß-Läuten <WF> = eo] anĝelusa sonorado <GWDE> <be>.

DE) Angesicht [Gottes] • Zuwendung Gottes <be>. Vgl. Gesicht (1).

EO) vizaĝo [de Dio] • Atento de Dio <be>.

* de] “… und Wahrheit vor deinem Angesicht” = eo] “… kaj vero antaŭ Via vizaĝo” <BIB Psa 89,15> <be>.

* de] “Jahwe aber redete mit Mose von Angesicht zu Angesicht” <BHS-Ex 33,11> = eo] “kaj la Eternulo parolis kun Moseo vizaĝon kontraŭ vizaĝo” <BIB Eli 33,11>.

DE) Anglikaner • Mitglied der englischen Staatskirche <be nach DGW>.

EO) anglikano <Z, PIV2002> • Membro de la angla ŝtata eklezio <PIV2002> <be>.

* de] Anglikanismus = eo] anglikanismo <PIV2002, WF> <be>.

* de] Hochkirche {anglikanisch} = eo] alteklezio <BE1926> <be>.

* de] hochkirchliche Bewegung {anglikanisch} = eo] alteklezia movado <be>

* de] anglikanisch = eo] anglikana <be>.

* de] anglikanische Kirche; auch Kirche von England = eo] anglikana eklezio; ankaŭ Eklezio de Anglujo <be>.

DE) Anglikanische Artikel • Lehrmäßige Positionen der anglikanischen Kirche. Vgl. Artikel; Marburger, Torgauer, Schmalkaldische, Schwabacher, Ilanzer; Organische Artikel.

EO) Anglikanaj [Kred-]Artikoloj • La instrua pozicio de la anglikana eklezio <be laŭ LThK>.

DE) Anglokatholizismus • Dieser Begriff bezeichnet seit 1837 eine Richtung der anglikanischen Hochkirche mit hoher Auffassung von Autorität, Bischofsamt, Sakramenten und Königtum <LThK>.

EO) anglokatolikismo • Tiel nomiĝas ekde 1837 parto de la anglikana alteklezio kun alta estimo pri aŭtoritato, episkopa ofico, sakramentoj kaj reĝeco <be laŭ LThK>.

DE) Angstläuten • An die Todesangst Christi erinnerndes Glockenläuten.

EO) pasiona sonorado • Memorigas pri la pasiono de Kristo <be laŭ LThK>.

DE) angustia loci {lateinisch: eingeengter Wohnort} • {rk} Dispensgrund für die Ehehindernisse der Blutsverwandschaft und Schwägerschaft wegen Kleinheit des Wohnorts. Vgl. Ehrbarkeit; öffentliche Ehrbarkeit; Hindernis; Ehehindernis; aufschiebendes Ehehindernis; Impotenz; Religionsverschiedenheit.

EO) malgrandeco de la loĝloko •{rk} Dispenskaŭzo kontraŭ la geedziĝmalhelpo de samsangeco kaj bofrateco pro malgrandeco de la loĝloko <be laŭ LThK>.

DE) Anhänger; Schüler (1); Gefolgsmann; Fan • Jemand, der einer Person oder einer Richtung anhängt; <DGW>. Vgl. Apostel.

EO) ano; adepto<GWDE> • Iu, kiu apartenas al subtenantaro de persono aŭ movado <be laŭ DGW>.

* de] Anhängerschaft; Anhang = eo] anaro <GWDE> <be>.

* de] die Jüngerschaft (2. Gruppe) = eo] disĉiplaro <be>.

* de] die Jüngerschaft (1. Eigenschaft) = eo] disĉipleco <be>.

* de] Jünger = eo] disĉiplo <GWDE> <be>.

* de] Unterstützer = eo] subtenanto <GWDE> <be>.

* de] zu Jüngern machen = eo] disĉipligi <WF> <be>.

DE) Anhänglichkeit • Verbundenheit gegenüber jemand oder einer Sache <be>.

EO) ligiteco <WF> • Esti ligita al iu aŭ al ia objekto <be>.

* de] Anhänglichkeit an die Welt = eo] ligiteco al la mondo <WF>.

DE) anhauchen; anblasen • Geste in der christlichen Liturgie <be nach LThK>.

EO) alspiri <xy>; (elspiri [al iu] <GWDE> {evit} ĉar “elspiri” estas “aushauchen” <xy>) • Spira gesto en la kristana liturgio <be laŭ LThK>.

* de] Anhauch = eo] alspiro <be>.

DE) Anihilation • Aufhebung in Nichts, z. B. im kirchlichen Rechtswesen <be>.

EO) nuligo; neniigo <xy> • Meto en nenion, ekz. en la ekleziaj juraĵoj <be>.

DE) Animisten • 1. Anhänger alter Religionen mit vielfältigem Seelen- und Geisterglauben, in dem besonders die Toten weiterleben <be nach LThK>. 2. Völker ohne Schrift, die sich religiös nicht einer Hochreligion angeschlossen haben <LThK>.

EO) animistoj • 1. Anoj de malnovaj religioj kun multfaceta kredo pri animoj kaj spiritoj, en kiu pluvivas precipe la mortintoj <be/xy>. 2. Popoloj sen skribo, kiuj ne apartenas al mondvasta religio <be laŭ LThK>.

* de] Animismus = eo] animismo <WF> <be>.

* de] animistisch = eo] animisma <WF> <be>.

* de] Animist = eo] animisto <GWDE> <be>.

DE) Anker • Symbolisiert die göttliche Hilfe gegen die Stürme der Zeit. Sinnbild für Hoffnung, auch für Glaube.

EO) ankro • Simbolas la Dian helpon kontraŭ la ŝtormoj de la tempo. Simbolo de espero, ankaŭ de kredo <be laŭ LThK>.

DE) anklagen • 1. Jur: jemanden wegen etwas anklagen. 2. beschuldigen.

EO) akuzi • 1. akuzi iun pri (aŭ pro) io <VWDE> . 2. kulpigi <VWDE-anklagen>.

* de] Anklage; Anklagepunkt = eo] akuz[ad]o <VWDE> <be>.

* de] Ankläger = eo] akuzanto <VWDE> <be>.

* de] Anklagebank = eo] benko d juĝato[j] <VWDE> <be>.

* de] Anklagepunkt = eo] akuz-punkto; akuzaĵo <VWDE> <be>.

* de] Anklageschrift = eo] akto de akuzado; aku-akto <VWDE> <be>.

* de] Beschuldigung = eo] kulpigo <VWDE-Anklage> <be>.

* de] Öffentlicher Ankläger = eo] publika akuzisto <VWDE-Ankläger> <be>.

* de] Staatsanwalt = eo] prokuratoro <VWDE-Ankläger> <be>.

* de] Staatlicher Ankläger = eo] ŝtata akuzisto <VWDE-Ankläger> <be>.

* de] Stürmische Anklägerede (nach dem römischen Verschwörer Catilina) = eo] akuzanto <VWDE> <be>.

* de] unter Anklage stehen = eo] esti akuzata <VWDE-Anklage> <be>.

* de] Das im Einzelnen zur Last Gelegte = eo] akuzaĵo <VWDE-Abklage> <be>.

DE) Ankunft • An einem Ziel ankommen <be>.

EO) alveno • Alveni en celo <be>.

DE) Anna Selbdritt; Selbdrittbilder • Dreifigürliche Darstellung, erstens von Anna, der Großmutter Jesu, dann von Maria, der Tochter Annas und Mutter Jesu, und schließlich von Jesus, dem Sohne Marias und Enkels Annas <be>.

EO) Anna Triopa <xy> • Trifigura skulptaĵo aŭ bildo,, unue kun Anna, la avino de Jesuo, kiu estas ankaŭ la patrino de Maria, due de Maria, kiu edstas la filino de Anna kaj la patrino de Jesuo kaj trie de Jesuo, kiu estas la filo de Maria kaj la nepo de Anna <be>.

* de] Anna-Schwestern = eo] Annafratinoj; Anafratinoj <be>.

DE) Annalen • Eine umfassende Gegendarstellung (12 Bände) gegen die Luther-freundlichen Veröffentlichungen der Magdeburger Centuriatoren <be nach LR-Magdeburger Centuriatoren>.

EO) Analoj {nov} <be> • Ampleksa publikigaĵo (12 volumoj) kontraŭ la Luterofavoraj publikigaĵoj de la Magdeburgaj centuri-eldonantoj <be laŭ LR-Magdeburger Centuriatoren>.

DE) Annaten; Servitien • Seit dem 11. Jahrhundert: Jährliche Abgaben eines Pfründeinhabers <be nach LThK>. Vgl. Taxen.

EO) jarservoj <be> • Ĉiujara imposto de prebendulo ekde la 11a jarcento <be laŭ LThK>.

DE) Anno Domini A. D. {lateinisch: en la jaro de la Sinjoro} • Christliche Formel für die Bezeichnung eines Jahres nach Christus.

EO) Anno Domini; en la jaro post Kristo p. Kr. • En la nomita jaro kalkulita laŭ Jesuo Kristo <be>.

* de] Anno Domini 2011; A. D. 2011; im Jahr 2011 = eo] Anno Domini 2011; 2011 p. Kr.; en la jaro 2011 <be>.

DE) Annolied • Anonymes Preisgedicht auf Anno II. (um 1010 - 1075), Erzbischof von Köln <be nach LThK>.

EO) kanto pri Anno • Anonima laŭdkanto pri Anno la 2a (ĉ. 1010 - 1075), arĥiepiskopo de Kolonjo <be laŭ LThK>.

DE) Annuario pontifico {lateinisch: Päpstliches Jahrbuch} • {rk} Vom Staatssekretariat herausgegebenes amtliches Handbuch der katholischen Kirche seit 1860 <KAZ>.

EO) Annuario pontifico {latine: papa jarlibro} • {rk} Oficiala jarlibro de la katolika eklezio eldonita de la Ŝtata Sekretario ekde 1860 <be laŭ KAZ>.

DE) Annullierung einer Ehe; Ungültigerklärung einer Ehe; Ungültigkeitserklärung einer Ehe; Nichtigkeitserklärung einer Ehe; Eheaufhebung; Eheannullierung • Rechtskräftige Auflösung einer Ehe für die Zukunft wegen Mängel, die bereits bei der Eheschließung vorlagen <DGW>. Vgl. Ehegericht; Ehenichtigkeit.

EO) nuligo de matrimonio / geedzeco; senvalidigo de matrimonio / geedzeco • Jure efika nuligo de matrimonio / geedzeco por la estonteco pro mankoj, kiuj jam ekzistis ĉe la geedziĝo <be laŭ DGW>.

* de] annullieren; ungültig erklären = eo] nuligi; senvalidigi <be>.

DE) Annuntiationsstil; Florentiner Stil; Trierer Stil • Mittelalterlicher Jahresanfang am Fest der Verkündigung des Herrn, dem 25. März <be nach LThK>.

EO) anoncostilo <PIV2002-stilo 3> • Mezepoka jarkomenco je la festo de la anonco de la Sinjoro, la 25an de marto <be laŭ LThK>.

DE) Anonyme Alkoholiker • Selbsthilfeorganisation für Suchtkranke <WDK>. Vgl. Sucht.

EO) anonimaj alkoholuloj • Memhelpa organizaĵo por toksomaniuloj <be laŭ WDK>.

DE) Anrechnende Gnade {lateinisch gracia imputativa} • Das Gerecht- und Heiligwerden des Menschen geschieht durch die Anrechnung der Gerechtigkeit Christi <be nach LThK>.

EO) atribua graco; gracia imputativa {latine} • Pravigo kaj sanktigo de homo okazas per atribuo de la justeco de Kristo <be laŭ LThK>.

DE) anrufen (1); anflehen • Bittend angehen; im Gebet Rat und Hilfe suchen.

EO) alvok[eg]i (1) <GWDE, WF>; preĝe alvoki <WF> • Preĝe pet[eg]i por ricevi ion <PIV2002>.

DE) anrufen (2); erflehen • Jemanden in etwas um Hilfe bitten.

EO) helppetegi <be>; alvoki (2) <GWDE> • Iun pri iu peti pri helpo <be>.

DE) Anschauung Gottes • Intensive personale Beziehung zu Gott <be nach LThK>.

EO) rigardado de Dio <xy>; beatiga vizio <WF> • Intensaj personaj rilatoj al Dio <be laŭ LThK>.

DE) Anschlagtafel; Anschlagbrett; Schwarzes Brett • Tafel, oft am Kircheneingang, an der schriftliche Informationen aushängen <be>. Vgl. antafeln.

EO) afiŝtabulo; nigra tabulo <GWDE> • Tabulo ofte en la preĝeja enirejo, sur kiu videblas skribaj informoj <be>.

* de] Anschläge = eo] afiŝoj; informoj; publikigaĵoj <be>.

* de] anschlagen = eo] fiksi; alnajli <GWDE>; alpingli <be>.

* de] ein Plakat anschlagen = eo] fiksi afiŝon <GWDE>; alpingli afiŝon <be>.

* de] Anschlagzettel = eo] mur-afiŝo <GWDE> <be>.

* de] Anschlagsäule; Litfasssäule = eo] afiŝkolono <GWDE> <be>.

DE) Anselmianum {lateinisch} •{rk} Päpstliche Hochschule, genannt nach dem heiligen Anselm v. Canterbury (1033 - 1109), Kirchenkehrer <LThK>, betrieben von den Benediktinern. Vgl. Päpstliche Hochschulen.

EO) Altlernejo de la S-ta Anselmo; Anselmiano <be> •{rk} Papa altlernejo, nomata laŭ la S-ta Anselmo el Canterbury (1033 - 1109), doktoro de la eklezio, organizata de la benediktanoj <be laŭ LThK>.

DE) Ansporn • Einen Anstoß geben, etwas zu erstreben <be>.

EO) instigo; stimulo; bildhaft auch: sprono <VWDE> • doni instigon ion atingi <be>.

* de] anspornen = eo] 1. sproni; 2. aneifern = inciti, stimuli, auch sproni <VWDE> <be>.

* de] anspornend = eo] instiga <GWDE> <be>.

DE) Ansprache • Religiös: Kurze Predigt mit mehr persönlich geprägten Gedanken. Vgl. Prediger; Homilie.

EO) alparolado <GWDE> • Prediketo kun iom personaj pensoj <be>.

* de] Eine Ansprache halten = eo] fari alparoladon <GWDE>; mallonge prediki <be>.

DE) ansprechen • Jemanden um Hilfe bitten. Vgl. anrufen.

EO) alparoli; sin turni al iu <GWDE> • Peti helpon de iu <be>.

* de] ansprechbar = eo] alparolebla <be>.

* de] Ansprechbarkeit = eo] alparolebleco <be>.

* de] Ansprechpartner = eo] kompetenta fakulo; peranto <GWDE> <be>.

DE) Ansprechperson • Ein hauptberuflicher kirchlicher Mitarbeiter mit der Aufgabe, die Verbindung einer Gemeinde mit dem Seelsorgeteam einer Pfarrei zu gewährleistet <Erzdiöze Freiburg, Breisgau: Arbeitsinstrument zum Projekt 2030>. Vgl. anrufen.

EO) kontaktopersono • Plenprofesia eklezia kunlaboranto, kiu aktualigas la ligon de komunumo kun la pastorala teamo de la paroĥo <be laŭ: Arbeitsinstrument zum Projekt 2030 de la Arĥepiskopejo Freiburg, Brisgovujo>.

DE) Anspruchslosigkeit; Genügsamkeit • Bescheiden sein, Schlichtheit; geringer Anspruch <be nach www.duden.de 2015-03-18>.

EO) senpretendeco; modero; senpretendo <be nach GWDE> • Esti modesta; malalta pretendo <be>.

* de] anspruchslos; einfach; bescheiden = eo] senpredenda; modesta; simpla; modera; senpretenda; diskreta <GWDE> <be>.

* de] Anspruch = eo] pretendo; postulo <GWDE> <be>.

* de] anspruchsvoll = eo] pretendema; postulema; elektema <GWDE> <be>.

* de] Bescheidenheit; = eo] modest[ec]o <GWDE> <be>.

* de] Einfachheit = eo] simpl[ec]o <GWDE> <be>.

DE) anstimmen • Ein Lied anstimmen <be>. Vgl. Lied.

EO) ekkanti <GWDE> • Komenci kanton <be>.

* de] Kirchenlieder anstimmen; Lieder anstimmen = eo] ekkanti [religiajn] kantojn <be>.

DE) antafeln • Bekanntgabe der Gesangbuchnummern an einer Tafel in der Kirche <WDK>. Vgl. Anschlagtafel.

EO) publikigi (sur tabulo) • Publikigo de la numeroj el la kantlibro sur tabulo aŭ simile en la preĝejo <be laŭ WDK>.

DE) antasten • 1. Mit den Händen tastend anfühlen, berühren. 2. Zu verbrauchen beginnen. 3. Etwas schmälern, beeinträchtigen, verletzen <duden.de 2016-10-25>.

EO) tuŝi • 1. Kun la manoj tuŝi. 2. Komenci utiligi <be laŭ duden.de 2016-10-25>. 3. Ataki; ofendi; malbone trakti <PIV2005-4>.

DE) Anteilnahme; Mitgefühl • Innere Beteiligung; Interesse <DGW>. Vgl. Sympathie; Beileid; Mitleid.

EO) kunsento <GWDE> • Interna partopreno; intereso <be>.

* de] mitleiden; Anteil nehmen; mitfühlen = eo] kunsenti; kompati <be>.

DE) Anthem • Die seit dem 16. Jahrhundert repräsentative Gattung der anglikanischen Kirchenmusik <LThK>.

EO) antemo <GWDE> • La reprezenta ĝenro de la anglikana eklezia muziko ekde la 16a jarcento <be laŭ LThK>.

DE) Anthologion {griechisch} • 1. Sammlung gottesdienstlicher Texte des byzantinischen Ritus. 2. Anthologie {griechisch anthologia Blütenlese} Sammlung kurzer oder gekürzter Proza- und Poezie-Texte, zusammengestellt unter beletrischen Gesichtspunkten <LThK>.

EO) antologio <PIV2002, GWDE>; bizanca ritoantologio • 1. Kolekto de Diservaj tekstoj de la bizanca rito <be laŭ LThK> 2. Kolekto de mallongaj aŭ mallongigitaj prozaj aŭ poeziaj pecoj, kompilita el beletra vidpunkto <PIV2002>.

DE) Anthropologie {griechisch ánthropos Mensch, und logos {griechisch logos das Sprechen, Wort, Vernunft} <be nach LTGD> • Die Grundwissenschaft vom Menschen <>. Vgl. Anthropozentrik.

EO) antropologio {nov} <GWDE, Wiki> {greke ánthropos homo, kaj logos {greke logos parolado, vorto, racio} <be laŭ LTGD> • La scienca studo pri la homo <eo.wiki 2014-11-30>.

* de] Anthropologe = eo] antropologo <GWDE> <be>.

* de] anthropologisch = eo] antropologia <GWDE> <be>.

DE) Anthropomorphismus; Anthropomorphisierung • Die Vermenschlichung Gottes durch ihm zugeschriebene menschliche Ausdrücke wie Gesicht, Hand, sitzen, lieben, usw. <be nach LThK>.

EO) antropomorfismo <PIV2002, WF, GWDE>; (antropomorfaĵo <WF> {evit} <xy>); antropomorfigo <be> • Homigo de Dio per homaĵoj aplikitaj al Li, ekz. vizaĝo, mano, sidi, ami, ktp. <be laŭ LThK>.

* de] anthropomorph; menschenähnlich = eo] antropomorfa <PIV2002> <be>.

* de] anthropomorphisieren = eo] antropomorfigi <be>.

* de] ein Gott zugeschriebener anthropmorpher Ausdruck, z.B. Gottes Hand = eo] antropomorfaĵo, ekzemple: la Dia mano <be>.

DE) Anthroposophen; Christengemeinschaft • Religiöse Gruppe 1922 gegründet unter Dr. Rudof Steiner (1861 - 1925).

EO) antropozofoj {nov} <laŭ NV, GWDE-antropozofio>; kristano-komunumo • Religia grupo fondita je 1922 sub d-ro Rudolf Steiner (1861 - 1925) <be laŭ LThK>.

* de] Anthroposophie = eo] antropozofio <GWDE> <be>.

* de] anthroposophisch = eo] antropozofia / antropozofa <be>.

DE) Anthropozentrik • Hinordnung auf den Menschen als Mittel- und Höhepunkt <be>. << Theozentrik. Vgl. Anthropologie.

EO) homocentreco <be>; antropocentreco <kr> • Rilatigo al la homo kiel centro kaj kulmino <be> << Diocentreco.

* de] “alles auf Erden ist auf den Menschen als deren Mittel- und Höhepunkt zuzuordnen” <GS 12> = eo] “ĉio sur la tero estas rilatigenda al la homo kiel ties centro kaj kulmino” <be laŭ GS 12>.

* de] anthropozentrisch = eo] antropocentra <PIV2002>; homcentreca <be>.

DE) Antibabypille; Anti-Baby-Pille; {umg} Pille • Pille, die eine Schwangerschaft verhindert <be> mit einem Pearl-Index von 0,1 - 0,9 <be nach Tagespost 31. Mai 2011 Nr.64/65)>. Vgl. Pillenknick; Verhütungsmittel; Pearl-Index; Kondom; Spirale.

EO) antikoncipa pilolo; kontraŭkoncipa pilolo <GWDE>; kontraŭbeba pilolo <be> • Pilolo malebliganta koncipon <be> kun Pearl-indico de 0,1-0,9 <be laŭ Tagespost 31. Mai 2011 Nr.64/65, S )>.

* de] Pille danach = eo] pilolo poste <be>.

DE) Antichrist {griechisch antichristos} • Der “Gegenchrist“ oder der “an Stelle Christi Tretende“ <be nach LThK>; personifizierte Verkörperung des Bösen <GWDE>.

EO) Antikristo <Z, PIV2002> {greke antiĥristos} • La kontraŭanto de Kristo; personigita enkorpigo de la malbono <be laŭ LThK>.

* de] antichristlich = eo] kontraŭkristana <GWDE>; antikrista <be>.

DE) Antidikomarianiten {griechisch antidikoj Gegner [Mariens]} • Leugner der immerwährenden Jungfräulichkeit Mariens <be nach LThK>.

EO) neantoj de la ĉiama virgeco de Maria • <be laŭ LThK>.

DE) Antievolutionismus • Die Lehre einer die Evolution ablehnenden Richtung <DGW>. Vgl. Evolutionismus.

EO) antievoluismo <GWDE, WF> • Doktrino de pensdirekto rifuzanta la evoluon <be laŭ DGW>.

* de] Antievolutionist = eo] antievoluisto; partianto de antievoluismo <be laŭ GWDE>.

* de] antievolutionistisch = eo] antievoluista <be>.

DE) Antijudaismus; Judenhass • Judenfeindliche Einstellung. Vgl. Antisemitismus.

EO) kontraŭjudismo; malamo al judoj; ( kontraŭjudaismo {evit} <be>, ĉar intermiksiĝas ; • Judmalamika sinteno <be laŭ LThK>.

* de] antijüdisch = eo] kontraŭjuda <be>.

DE) Antike • Das klassische Altertum und seine Kultur <DGW-1>.

EO) tempo antikva; antikveco <PIV2002-2>; antikva epoko <GWDE> • La klasika epoko kaj ties kulturo <be laŭ DGW-1>.

* de] antik = eo] antikva <GWDE> <be>.

* de] die klassische Antike; das klassische Altertum = eo] la klasika antikveco (helena-romana) <PIV2002-antikveco-2>; la klasika antikva epoko <be>.

DE) Antiklerikalismus • Kirchenfeindliche Einstellung <be nach DGW>.

EO) kontraŭklerikalismo <WF>; antiklerikalismo <GWDE> • Sinteno kontraŭ la Eklezio <be>.

* de] antiklerikal = eo] kontraŭklerika <xy>; (kontraŭklerikala <WF> {evit}, ĉar sufiĉas “kontraŭklerika” <xy>).

DE) Aantilegomena {griechisch: die widersprochenen [Bücher]} • In der frühen Geschichte des biblischen Kanons von Eusebius (nach 260 - 339) verwendeter Begriff für die Schriften, die für den Kanon der Bibel abgelehnt wurden.

EO) antilegomena {greke: la refutitaj [libroj]}; neelektitaj libroj • En la frua historio de la biblia kanono de Eusebius (post 260 - 339) uzita nocio por skribaĵoj, kiujn oni refutis el la kanono de la biblio <be laŭ LThK>.

DE) Antimodernismus • Eine Richtung der katholischen Theologie, die im Dekret Lamentabili und in der Enzyklika Pascendi von 1907 dargelegt Irrtümer des Modernismus verwarf. Die Entwicklung des Zweiten Vatikanischen Konzils überwand den Antimoderismus <be nach LThK>. Vgl. Modernismus.

EO) Kontraŭmodernismo • Direkto de la katolika teologio, kiu kondamnis la erarojn de la modernismo prezentataj en la dekreto Lamentabili kaj en la ezikliko Pascendi de 1907. La evoluo de la Dua Vatikana Koncilio venkis la teologian tendecon de la kontraŭmodernismo <be laŭ LThK>.

DE) Antimodernisteneide • Ein Eid, den katholische Geistliche von 1910 bis 1967 vor dem Empfang der höheren Weihen abzulegen hatten.

EO) Kontraŭmodernisma ĵuro • Ĵuro, kiun la katolikaj klerikoj devis fari inter 1910 kaj 1967 antaŭ la ricevo de la altaj ordinoj.

DE) Antinomistischer Streit • Luthertum: Auseinandersetzungen um die Art der Fortgeltung der alttestamentlichen [Sitten-]Gesetze für die Christen <LR>.

EO) antinomista disputo • Luterismo: disputo pri la validomaniero de la malnovtestamentaj [moro]leĝoj por la kristanoj <be laŭ LR>.

* de] Antinomismus = eo] antinomismo <be>.

* de] Antinomist; (Luther nennt ihn:) Antinomi = eo] antinomisto <be>.

* de] antinomistisch = eo] antinomista <be>.

DE) Antiochenische Tradition • Was in der Tradition auf Antiochia zurückgeht <be>.

EO) antioĥia tradicio • Kio apartenas al la tradicio de Antiochia <be>.

DE) Antipendium; Antependium {lateinisch: Vorhang} • Vor dem Altar hängendes Tuch, später Tafel, oft bemalt.

EO) antaŭpendaĵo <WF> • Tuko pendanta, poste tabulo antaŭ la altaro, ofte pentrita <be>.

DE) Antiphon {griechisch antiphona Wechselgesang; Pole Antiphonen}; Kehrvers; Rahmenvers • Liturgie: Leitvers beim Wechselgesang, vor allem bei den Psalmen <WDK>. Vgl. Antiphonale; Responsorium.

EO) antifono {greke: alterna kanto} • Liturgio: gvida versiklo ĉe alterna kantado, precipe ĉe la psalmoj <be laŭ WDK>.

DE) Antiphonale; Antiphonar; Antiphonarium • Liturgisches Buch mit Text und Melodie der Antiphonen und des Stundengebetes <be nach DGW>. Vgl. Brevier (1).

EO) antifonaro <WF> • Libro kun antifonoj kaj la liturgio de la horoj <be>.

DE) Antiphonie • Abwechselnder Gesang zwischen zwei Chören oder Vorsänger und Gemeinde <be nach KLW>.

EO) interŝanĝa kantado • Reciproka kantato inter du korusoj aŭ inter antaŭkantanto kaj komunumo <be laŭ KLW>.

* de] wechselchörig; gegenchörig = eo] alterne-ĥora <be>.

DE) Antisemitismus • Begriff geprägt von W. Marr (1819-1908), eingebürgert für grundsätzlich unfreundliche Gesinnung und Haltung gegen Juden <be nach LThK>. << Philosemitismus. Vgl. Antijudaismus.

EO) antisemitismo <PIV2002>; (kontraŭsemidismo <WF> {evit} <xy>, la semidoj estas lingvo familio, kiu ampleksas la lingvojn aramean, sirian, asirian, akadan, fenican, hebrean, araban, ks. <be laŭ PIV2002-semido>, antisemitismo estas malamikeco al la judoj <be>) • Nocio kreita de W. Marr (1819-1904), malamikaj pensmaniero kaj konduto kontraŭ judoj <be laŭ PIV2002>. << filosemitismo <Z, PIV2002>.

* de] antisemitisch << philosemitisch = eo] antisemita <be>. << filosemita <PIV2002> <be>. Vgl. antijüdisch.

* de] Antisemit << Philosemit = eo] antisemito <PIV2002> <be>. << filosemito <be>.

DE) Antithese {griechisch antithesis Gegenbehauptung}; Gegenthese • Philosophie: Die zu einer These wissenschaftlich zu beweisende Gegenbehauptung <LThK>. Vgl. These.

EO) antitezo <PIV2002> {greke antithesis kontraŭaserto} • Filozofio: kontraŭaserto same science pruvenda kiel la pruvenda aserto <be>.

DE) Antitrinitarier • Leugner des trinitarischen Dogmas <be nach LThK>. Vgl. Monarchianismus.

EO) trinitaton-negantoj • Negantoj de la trinitatodogmo <be laŭ LThK>.

* de] antitrinitarisch = eo] trinitatonneganta <be>; antitrinitata.

DE) Antizipation • 1. Philosophie: Vorwegnahme eines Sachverhalts in Form eines vortheoretischen Wissens. 2. Liturgie: {rk} Bis zum II. Vatikanum erlaubter Brauch, Matutin und Laudes schon am Vortag zu verrichten. Die Matutin (ehemalige Nachthore) kann weiterhin schon nach der Vesper des Vortages gebetet werden <be nach LThK>.

EO) anticipo <GWDE> • 1. Filozofio: anticipo de faktoj en formo de antaŭteoria scio. 2. Liturgio: {rk} ĝis la Dua Vatikana Koncilio estis valida kutimo preĝi la matutinon kaj la matenajn laŭdojn jam antaŭtage. La matutinon (iama nokta leghoro) oni povas plue preĝi antaŭvespere post la vesperaj laŭdoj <be laŭ LThK>.

DE) antizipieren •{rk} Sein Brevier vor der üblichen Zeit beten <be>.

EO) anticipi <WF, PIV2002> •{rk} Preĝi la brevieron antaŭtempe <xy>.

DE) Antlass… • Sich auf den Gründonnerstag (“Ablasstag“), auch auf Fronleichnam beziehend, z. B. Antlass-Ei; Antlass-Gang <kr>.

EO) indulgenca … <kr> • Rilata al Sankta Ĵaŭdo, tago de indulgenco, ankaŭ al la festo de la Korpo de Kristo, ekz. indulgenca ovo; indulgenca procesio <kr>.

DE) Antonianum {lateinisch} • Eine der 11 päpstlichen Hochschulen in Rom, die nicht Universitäten sind, betrieben von den Franziskanern <LThK-Päpstliche Hochschulen>. Vgl. Päpstliche Hochschulen.

EO) Altlernejo Antonianum • Unu el la 11 papaj altlernejoj en Romo, kiu ne estas universitato, organizata de la franciskanoj.

DE) Antoniter {Canonici Regulares Sancti Antonii Regular-Kanoniker vom Heiligen Antonius; CRSAnt}; Antoniusorden, Antonier, Antoniterorden; Antonianer; Hospitaliter; Antoniter-Orden • {rk} Regularkleriker des heiligen Antonios (um 251-356) <LThK-Antonianer, VII. Hospitaliter>.

EO) Antonianoj {Canonici Regulares Sancti Antonii Regular-Kanoniker vom Heiligen Antonius; CRSAnt} •{rk} Regularklerikoj de Sankta Antonio (ĉ. 251-356) <be laŭ Wiki 2014-06-18>.

DE) Antoniuskreuz • Kreuz in Form eines T <WDK>.

EO) kruco de Sankta Antonio <laŭ PIV2002-Antonio> • Kruco sub formo de T <be laŭ WDK>.

DE) Antwortpsalm <MISG> {lateinisch psalmus responsorius} {Plur Antwortpsalmen}; Responsorialpsalm; Zwischengesang • Als wesentlicher Teil der Liturgie des Wortes vorgesehener Psalm nach der (ersten) Lesung des Wortgottesdienstes der heiligen Messe. Der Name bezieht sich nicht auf die liturgische Funktion, sondern auf seine musikalische Form. <LThK>. Vgl. Responsorium; Antiphon.

EO) responsoria psalmo; interlegaĵa kanto • Psalmo post la (unua) legaĵo de la Vort-Diservo (Liturgio de la Vorto) de la Sankta Meso, antaŭvidita kiel esenca parto de la Liturgio de la Vorto. La nomo ne rilatas al la liturgia funkcio, sed al la muzika formo <be laŭ LThK>.

DE) Anunziaten • {rk} 1. Ordensgemeinschaften, nach der Verkündigung an Maria (Lk 1,26-38) benannt <LThK>. 2. Mitglieder dieser Ordensgemeinschaften, seien es Männer, seien es Frauen <be>.

EO) Anoncistoj • {rk} 1. Ordenkomunumoj nomitaj laŭ la anonco al Maria (Luk 1,26-38) <be laŭ LThK>. 2. Anoj de tiuj orden-komunumoj, aŭ viroj, aŭ virinoj <be>.

* de] Anunziatinnen (wenn ausdrücklich nur die weiblichen Mitglieder gemeint sind) = eo] anoncistinoj (se strikte estas nomataj nur la virinaj anoj) <be>.

DE) anvertrauen (1) • Im Vertrauen überlassen; im Vertrauen mitteilen; sich vertrauensvoll offenbaren <DGW>.

EO) konfidi <GWDE> • Fide transdoni; Fide informi; fide malkaŝiĝi <be laŭ DGW>.

* de] anvertrauen (2) (in Gewahrsam geben) = eo] doni por esti gardata <GWDE> <be>.

* de] sich jemandem anvertrauen (3); jemanden ins Vertrauen ziehen = eo] sin konfidi al iu; malkaŝi sian koron al iu <GWDE> <be>.

DE) anweisen; anordnen; befehlen • Zuweisen, beauftragen <DGW1+2>.

EO) instrukcii; komisii; ordoni; doni ordonon; preskribi; dekreti <GWDE> • Doni instrukcion al iu <be>.

* de] er ist angewiesen, uns sofort zu verständigen <DGW> = eo] Li estas instrukciita / ordonita / komisiita, ke li nin tuj informu <DGW> <be>.

* de] Anweisung (1) (direkt an eine Person); Auftrag; Befehl = eo] instrukcio; komisio; ordono; preskribo <GWDE> <be>.

* de] Anweisung (2) (schriftlich); Erlass; Verfügung = eo] dekreto; regularo <GWDE>; skriba instrukcio / komisio <be>.

DE) Anwesende • Diejenigen, die persönlich anwesend sind. Vgl. Generalversammlung.

EO) ĉeestantoj <GWDE> • Tiuj, kiuj persone ĉeestas. <be>.

* de] Anwesenheit = eo] ĉeesto <be>.

* de] Anwesenheitskontrolle = eo] ĉeestokontrolo <GWDE> <be>.

* de] die gestrigen Anwesenden stehen auf der Anwesenheitsliste = eo] la hieraŭaj ĉeestintoj estas notitaj sur la listo de la ĉeestantoj <GWDE> <be>.

DE) Äon {griechisch aion Zeitalter}; Weltperiode; Weltzeitalter • 1. Zeitalter und Weltalter <GWDE>. 2. In der Gnosis: Machtvoller Geist, der aus der ewigen Gottheit ausgeströmt ist <kr nach PIV2002>.

EO) eono {greke aion eono} • 1. Plej granda geokronologia unuo, ampleksanta Plurajn eraojn. 2. En la gnostiko: potenca spirito, emaninta el la eterna dieco <PIV2002> <be>.

DE) Apfel {hebräisch tappuah} • Steht für die Sexualität und ist damit ein Symbol der Verführung wie der Fruchtbarkeit <BCS-S.24>.

EO) pomo <GWDE> • Simbolas la seksecon kaj tial estas simbolo de la delogado kaj de la fertileco <be laŭ BCS-S.24>.

* de] erquickt mich mit Äpfeln <EÜ1978 Hld-2,5> = eo] refreŝigu min per pomsuko <BIB Kan-2,5> <be>.

DE) Aphthartodoketismus {griechisch aphtharthos unverderblich} • Lehre, Jesu irdischer Leib sei nur ein Scheinleib gewesen, weil sein wirklicher Leib schon vor der Auferstehung unverderblich gewesen sei. <be nach LThK>. Vgl. Gaianiten.

EO) ŝajnkorpa doktrino • Doktrino, ke la surtera korpo de Jesuo estis ŝajnkorpo, ĉar lia vera korpo estis nedetruebla jam antaŭ lia resurekto <be laŭ LThK>.

DE) Apokalypse (1) {griechisch apokalypsis Enthüllung; Offenbarung}; Geheime Offenbarung des Johannes <be>; Die Offenbarung des Johannes Offb • Letztes Buch des Neuen Testamentes und damit der christlichen Bibel <be>. Vgl. Vision; Gesicht (2). Weltuntergang; Jüngster Tag; Jüngstes Gericht; Eschatologie.

EO) apokalipso; la Apokalipso de Johano <BIB Apo>; apokalipso de sankta Johano <BIB1926> • La lasta libro de la Nova Testamento, do de la kristana biblio <be>.

* de] die Schrift der Apokalypse betreffend; apokalyptisch = eo] apokalipsa <PIV2002-1> <be>.

DE) Apokalypse (2) • Siehe: Weltuntergang.

EO) pereo de la mondo • <be>.

DE) Apokalyptik (1); Apokalyptisches Schrifttum • Gesamtheit der Apokalypsen.

EO) apokalipsa literaturo • Ĉiuj apokalipsoj <be>.

DE) Apokalyptik (2) • Deutung von Ereignissen im Hinblick auf ein nahendes Weltenende <DGW>. Vgl. Eschatologie.

EO) apokalipsa instruo; apokalipsa interpreto • Klarigo de okazaĵoj rekte rilate al proksima mondofino <be>.

* de] Die vier apokalyptischen Reiter (Krieg, Hunger, Pest, Tod) = eo] la kvar apokalipsaj rajdantoj (milito, malsato, pesto, morto) <be nach GWDE>.

DE) Apokalyptiker • Verfasser oder Ausleger einer Apokalyptik (1) <DGW>.

EO) apokalipsa fakulo • Aŭtoro aŭ interpretisto de apokalipso <be laŭ DGW>.

DE) Apokatastasis { griechisch apokatastastasis [pantoon] Wiederherstellung [aller Dinge]}; Allversöhnung • Endgültige Versöhnung aller Wesen, auch der Verlorenen und Verdammten, in einer zur Vollendung gelangten Schöpfung <be nach LThK>.

EO) ĉiorepaciĝo <be>; universala repacigo <xy> • Fina repaciĝo de ĉiuj estaĵoj, ankaŭ de la perditaj kaj kondamnitaj, en kompletigita kreo <be laŭ LThK>.

DE) Apokrisiar {griechisch apokrisiarios der eine Antwort bringt} • Kirchliches Amt des Mittelalters: Jemand, der eine kirchliche Einrichtung bei anderen kirchlichen Institutionen repräsentiert <be nach LThK>; heutzutage am ehesten vergleichbar mit einem Nuntius <be nach Wiki 2014-09-03>. Vgl. Nuntius; Legat.

EO) apokriziario {nov} <be> {greke apokrisiarios kiu alportas respondon; latine apocrisiarius; hispane apocrisiario; en apocrisiarius; france apocrisiaire} • Eklezia ofico en la mezepoko: reprezentanto de eklezia institucio ĉe aliaj ekleziaj institucioj <be laŭ LThK>, hodiaŭ komparebla plej bone kun nuncio <be laŭ Wiki 2014-09-03>.

DE) apokryphe Apostelgeschichten {lateinisch Acta Apostolorum} • Fünf volkstümliche Erzählungen, die nicht Teil der Bibel sind <be nach LThK>.

EO) apokrifaj apostolaj rakontoj; Aktoj de la Apostoloj • Kvin popularaj libroj ne estantaj parto de la biblio <be laŭ LThK>.

DE) Apokryphen; Apokrypha; {Sing: das Apokryph; das Apokryphon} {von griechisch apokryphos Verborgenes; lateinisch apocryphus versteckt, heimlich, unecht}; Spätschriften; apokryphe Schriften • Schriften, die nicht in den Bibelkanon gelangten, aber von denen einige verlangen, dass sie dahin gehören <be nach LThK>. Vgl. deuterokanonisch.

EO) apokrifoj <GWDE>; apokrifaj libroj <WF, GWDE>; apokrifaĵoj <KHGB> • Skribaĵoj, kiuj ne atingis la biblian kanonon, sed de kiuj kelkaj deziras, ke ili estu parto de la biblio <be laŭ LThK>.

* de] apokryph; apokryphisch <GWDE> = eo] apokrifa <PIV2002> <be>.

DE) Apollinarismus • Christologie: Auf Bischof Apollinaris von Laodikeia (um 315 - nach 390) zurückgehende monophysitische Lehre, der zum ersten Mal versuchte, den inneren Vorgang der Menschwerdung Gottes systematisch zu erfassen <be nach LThK-Apol[l]inarios>. Vgl. Monophysitismus.

EO) apolinarismo • Kristologio: monofizitisma doktrino baziĝanta sur la episkopo Apollinaris de Laodikeia (ĉ. 315 - post 390), kiu unuan fojon klopodis sisteme pripensi internanan okazintaĵon de la homiĝo de Dio <be laŭ LThK-Apol[l]inarios>.

DE) Apologeten • Griechische Schriftsteller aus dem 2. Jahrhundert, die in schriftlichen Verteidigungslehren für die christliche Kirche eintraten <be nach DGW>. Vgl. Apologie; Apologetik.

EO) apologiistoj <WF, GWDE>; apologiantoj <GWDE> • Grekaj verkistoj el la 2a jarcento subtenantaj la kristanan eklezion per skribaj defendoinstruoj <be>.

DE) Apologetik • Wissenschaft von der Rechtfertigung der [christlichen] Lehre; Teilgebiet der Theologie <DGW>. Vgl. Apologie; Apologeten.

EO) apologetiko <GWDE>; apologia scienco <WF> • Metoda, argumenta defendo de [kristanan] kredo <be laŭ PIV2002>.

* de] apologetisch; verteidigend; rechtfertigend = eo] apologia <GWDE> <be>.

DE) Apologie • 1. Verteidigung und wissenschaftliche Rechtfertigung <DGW>. 2. Selbstanklage eines Sünders im Gebet mit der Bitte um Vergebung <be nach LThK>. 3. Buch zur Verteidigung des Glaubens <be>. Vgl. Apologeten; Apologetik.

EO) apologio <Z, WF; PIV2002>; pledo; senkulpigo <PIV2002>. • 1. Defendo kaj scienca pravigo <be laŭ DGW>. 2. Mem-akuzo de pekinto en liturgia preĝo kun peto pri pardono <be laŭ LThK>. 3. Libro por la defendado de la kredo <be>.

* de] “Des Justins († Rom um 165) erste Apologie enthält das “Messschema”, dessen Grundstruktur sich bis heute erhalten hat.” = eo] “La unua apologio de Justeno († en Romo ĉ. 165) enhavas la “mesoskemon”, kies baza strukuro konserviĝis ĝis hodiaŭ.” <be laŭ ML S.86>.

* de] apologisieren; verteidigen = eo] apologii <PIV2002> <be>.

DE) Apophatische Theologie {griechisch apophatikä theologia verneinende Rede von Gott} • Theologie nach der Überzeugung, der Eine sei nur negativ beschreibbar; vergleichbar mit dem biblischen Bilderverbot über Gott <be nach LThK>. << Kataphatische Theologie.

EO) apofatikea teologio {nov <be>}{greke apophatike theologia nea parolado pri Dio} • Teologio laŭ la konvinko, la Unu estus priskribebla nur negative; komparebla kun la biblia bildomalpermeso pri Dio <be laŭ LThK>.

DE) Apostasie; Glaubensabfall • Abfall, Lossagung vom Glauben <be nach DGW>.

EO) apostatiĝo <WF, BE1926, CHR1923>; malfideliĝo <CHR1923>; apostazio <NV> • Defalo, malaniĝo de la kredo <be laŭ DGW>. Vgl. Apostat.

* de] vom Glauben abfallen; sich vom Glauben abwenden; abtrünnig werden <GWDE>; apostasieren <WF> = eo] apostati <PIV2002, GWDE>; apostatiĝi <WF>; forlasi sian kredon <be>.

* de] apostasierter Geistlicher {Plur apostasierte Geistliche} = eo] kleriko apostatiĝinta; kleriko forlasinta la kredon <be>.

DE) Apostat {griechisch: Abtrünniger}; Renegat; Abtrünniger; [vom Glauben] Abgefallener • Jemand, der sich von seinem ersten Glauben lossagt <be nach DGW>. Vgl. Apostasie.

EO) apostato <Z, PIV2002>; renegato <WF, PIV2002> • Homo, kiu publike forlasis sian unuan religion <be laŭ PIV2002>.

* de] abtrünnig sein = eo] apostati <PIV2002> <be>.

* de] abtrünnig; abgefallen = eo] apostata <WF>.

* de] Abtrünnigkeit = eo] apostateco <be>.

* de] apostatisch = eo] apostata <GWDE> <be>.

DE) Apostel {griechisch apóstolos kirchenlat. apostolus Gesandter, Bote} • 1. Jeder aus dem Kreis der zwölf Jünger, die Jesus zu Aposteln berufen hatte <be nach DGW>. Auch Paulus durfte sich als von Christus berufener Apostel verstehen <YCAT>. 2. Christlicher Missionar. 3. {umg} [Allzu] eifriger Vertreter, Befürworter einer [neuen] Lehre <be nach DGW>.

EO) apostolo {greke apóstolos eklezia lateinisch apostolus sendito, kuriero} <be laŭ YCAT> • 1. Ĉiu el la dekdu disĉiploj vokitaj de Jesuo, kiuj laŭ la sendado de Jesuo migris, por disvastigi lian evangelion <be nach PIV2002>, ankaŭ Paŭlo rajtis sin kompreni kiel sendito de Kristo <be laŭ YCAT>. 2. Kristana misiisto <be laŭ DGW> 3. Fervora, sindona propagandisto <PIV2002-2>.

* de] “Die Namen der zwölf Apostel sind: an erster Stelle Simon, genannt Petrus, und sein Bruder Andreas, dann Jakobus (d. Ä.), der Sohn des Zebedäus, und sein Bruder Johannes, Phlippus und Bartholomäus, Thomas und Matthäus, der Zöllner, Jakobus (d. J.), der Sohn des Alphäus, und Thaddäus, Simon Kananäus und Judas Iskariot, der ihn später verraten hat” <EÜ1978 Mt 10,2-4> = eo] “la nomoj de la dek du apostoloj estas jenaj: la unua, Simon, kiu estis nomata Petro, kaj lia frato Andreo, Jakobo, filo de Zebedeo, kaj lia frato Johano, Filipo kaj Bartolomeo, Tomaso, kaj Mateo, impostisto, Jakobo, filo de Alfeo, kaj Tadeo, Simon, la Fervorulo, kaj Judas Iskariota, kiu ankaŭ perfidis lin” <BIB Mat 10,2-4>.

* de] Nach dem Verrat des Judas Iskariot: “das Los fiel auf Matthias, und er wurde den elf Aposteln zugerechnet” <EÜ1978 Apg 1,26> = eo] post la perfido de Judas Iskariota: “la loto falis por Mattias; kaj li estis alkalkulita al la dek unu apostoloj” <BIB Ago 1,26> <be>.

* de] Apostelamt = eo] ofico de apostolo <be>.

* de] Apostelbrief = eo] epistolo de apostolo; letero de apostolo <BER> <be>.

* de] Apostelin; Apostolin = eo] apostolino <be>.

* de] Apostelinnen; Apostolinnen = eo] apostolinoj <be>.

* de] Apostolische Generation (Augenzeugen Jesu) = eo] apostola generacio <be>.

* de] Apostelschüler = eo] disĉiplo de apostolo[j] <be>.

* de] die zwölf Apostel = eo] la dekdu apostoloj <be>.

DE) Apostel… (Apostelkreuze; Apostelgrab; usw.).

EO) apostola … (apostolaj krucoj; apostola tombo; ktp.) <be>.

DE) Apostelakten • Apokryphe Apostelgeschichten unter den Namen Johannesakten, Petrusakten, Paulusakten, Thomasakten und Philippusakten <be nach LThK>.

EO) apostolaj agoj • Apokrifaj libroj pri agoj de la apostoloj sub la nomoj Johanoagoj, Petroagoj, Paŭloagoj, Tomasoagoj kaj Filipoagoj <be laŭ LThK>.

DE) Apostelbrüder; Apostoliner {lateinisch Societas fratrum apostolorum pauperis vitae Gesellschaft der Apostelbrüder vom armen Leben} • {rk} Italienische Eremitengemeinschaft seit dem späten 13. Jahrhundert. 100 Jahre später im Orden der Ambrosianer <be nach LThK>.

EO) apostolaj fratoj {latine: societas fratrum apostolorum pauperis vitae societo de fratoj de la apostoloj de malriĉa vivo} • {rk} Itala komunumo de ermitoj ekde la malfrua 13a jarcento. 100 jarojn pli poste en la ordeno de la Ambrozianoj <be laŭ LThK>.

DE) Aposteldekret • Beschluss der Apostel nach Apg 15,23-29 <be nach LThK>.

EO) apostola dekreto; dekreto de la apostoloj • Decido de la apostoloj laŭ Ago 15,23-29 <be laŭ LThK>.

DE) Apostelgemeinden • Sammelname für Gemeinden, die in der Naherwartung des kommenden Christus leben, u. a. Katholisch-Apostolische Gemeinden; Neuapostolische Kirche; Freie Apostelgemeinden <be nach LThK>. Vgl. Katholisch-Apostolische Kirche.

EO) apostolaj komunumoj • Ili atendas la baldaŭan revenon de Jesuo Kristo, (inter ili) la Katolik-Apostolaj Komunumoj; la Nov-Apostola Eklezio; la Liberaj Apostolaj Komunumoj <be laŭ LThK>.

DE) Apostelgeschichte {lateinisch Acta Apostolorum Akten der Apostel}; Die Apostelgeschichte Apg; Akten • Fünftes Buch des Neuen Testamentes <be>.

EO) LA AGOJ DE LA APOSTOLOJ, Ago <BIB>; Agoj • Kvina libro de la Nova Testamento <be>.

DE) Apostelkonzil; Apostelkonvent; apostolisches Konzil <WF: nur in CH gebräuchlich> • Zusammenkunft der Apostel um 49 in Jerusalem mit konziliaren Entscheidungen <Apg 15,1-29> <be nach LThK>.

EO) Apostola Koncilio <WF> • Kunveno de la apostoloj ĉ. 49 en Jerusalemo kun konciliaj decidoj <Ago 15,1-29> <be laŭ LThK>.

DE) Apostelkrug • Meist braun glasierter, niedriger Deckelkrug aus Ton mit farbiger Reliefdarstellung der zwölf Apostel <DGW>.

EO) kruĉo kun bildo de la apostoloj; apostola kruĉo • Malalta argila kruĉo kun kovrilo, plej ofte brune glazurita, kun reliefaj figuroj de la dekdu apostoloj <be laŭ DGW>.

DE) Apostelleuchter • Zwölf Leuchter in vielen Kirchen, besonders an den Kirchenwänden, die an die zwölf Apostel erinnern, auf denen die Kirche als Gesamtinstitution aufgebaut ist <BCS>.

EO) apostolkandelabroj • Dekdu kandelabroj en multaj preĝejoj, precipe sur la muroj. Ili memorigas la dekdu apostolojn, sur kiuj la eklezio kiele tutaĵo estas konstruita <be laŭ BCS>.

DE) Apostellöffel • Löffel, dessen Stielende mit der Figur eines Apostels verziert ist <DGW>.

EO) apostola kulero • Kulero, kies tenilo estas ornamita per figuro de apostolo <be laŭ DGW>.

DE) Apostelspiel • Geistliches Drama, in dem Ereignisse aus dem Leben der Apostel dargestellt werden <DGW>.

EO) ludo pri la apostoloj; apostola ludo • Spirita dramo, en kiu okazintaĵoj el la vivo de la apostoloj estas prezentataj <be laŭ DGW>.

DE) Apostolat (1); Apostelamt • Apostolische Aufgabe jedes Christen, den Glauben als Hilfe für jeden Menschen zu bezeugen. {rk} Im übertragenen Sinn: Auch Amt der Bischöfe und Priester.

EO) apostoleco <GWDE>; apostola ofico <be> • Apostola tasko de ĉiu kristano, atesti la kredon por ĉiu homo <PIV2002> <be>.

DE) Apostolat (2) • Wirken für den Glauben an Jesus Cristus im Sinn der Apostel <be>.

EO) apostolado <GWDE>; apostola agado <WF> • Apostola agado por la kredo je Jesuo Kristo laŭ la prototipo de la apostoloj <WF> <be>.

* de] in Sinne der Apostel wirken; apostolisch tätig sein = eo] apostoli <be>.

* de] apostolisch = eo] apostola; apostoleca <be>.

* de] Apostolizität = eo] apostoleco <be>.

* de] Gebetsapostolat = eo] preĝ-apostolado <be>.

DE) Apostolicam actuositatem {lateinisch: Über das Laienapostolat}; Dekret über das Laienapostolat • Eines der 16 Dokumente des II. Vatikanischen Konzils <be>.

EO) Apostolicam actuositatem {latine: pri la laika apostoleco}; Dekreto pri la apostoleco de la laikoj <be laŭ Wiki 2014-10-27> • Unu el la 16 dokumentoj de la Dua Vatikana Koncilio <be>.

DE) Apostoliker • Angehöriger verschiedener christlicher Gruppen und Sekten, die sich am Kirchenbild der apostolischen Zeit orientieren <be nach duden.de 2015-08-24>. Vgl. Apotaktiten; Aquarier.

EO) apostolikoj {nov} <be> {kirchenlat apostolicus apostolisch} • Anoj de diversaj kristanaj grupoj kaj sektoj, kiuj orientiĝas ĉe la eklezimodelo la de apostola tempo <be laŭ duden.de 2015-08-24>.

DE) Apostolinen • Name für religiöse Genossenschaften. <be nach LThK>.

EO) apostolinoj • Nomoj de religiaj societoj.

DE) apostolisch • 1. Unmittelbar von den Aposteln herrührend. 2. {rk} päpstlich <DNL>.

EO) apostola • 1. Kun rekta deveno de la apostolo(j). 2. {rk} papa <DGW>.

* de] apostolisch (auf einen oder mehrere Apostel bezogen) = eo] apostola <be>.

* de] Apostolizität = eo] apostoleco <be>.

* de] ein apostolischer Brief in der Bibel = eo] apostola letero en la biblio <be>.

* de] eine apostolische Reise des Papstes = eo] apostola vojaĝo de la papo <be>.

* de] Apostolisches Schreiben {Plur: Apostolische Schreiben} = eo] apostola skribaĵo <be>.

DE) Apostolische Administratur • 1. Diözesanähnliche Einzelkirche, die [noch] nicht als Diözese errichtet ist. Der Papst ernennt einen Apostolischen Administrator als Verwalter <be nach LThK>. 2. Ebenso erhält eine Diözese ohne Bischof einen Apostolischen Administrator, bis ein Bischof eingesetzt ist <be>. Vgl. Apostolischer Administrator; Administrator.

EO) Apostola Administrejo • 1. Part-eklezio simila al diocezo, kiu [ankoraŭ] ne estas instalita kiel diocezo. La papo nomumas Apostolan Administranton <be laŭ LThK>. 2. Same dioceso sen episkopo ricevas Apostolan Administranton, ĝis episkopo estas investita <be>.

DE) Apostolische Briefe; Apostelbriefe • Briefe der Apostel im Neuen Testament <be>.

EO) Apostolaj Leteroj <be>; epistoloj apostolaj <be> • Leteroj de la apostoloj en la Nova Testamento <be>.

DE) apostolische Generation; apostolische Zeit • Generation bzw. Lebenszeit der Jünger und Augenzeugen Jesu <BJN-2-Glossar>.

EO) apostola generacio; apostola tempo • Generacio respektive vivotempo de la disĉiploj kaj vid-atestantoj de Jesuo <be laŭ BJN-2-Glossar>.

DE) Apostolische Kammer {lateinisch Camera Apostolica} • {rk} Päpstliche Finanz- und Vermögensverwaltung.

EO) Apostola Ĉambro • {rk} Papa financa instanco kaj administrado <be laŭ LThK>.

DE) Apostolische Kanzlei {Cancellaria Apostolica} <DGH-apostolisch}; Päpstliche Kanzlei • {rk} Abteilung im Vatikan <DGH-apostolisch>.

EO) Apostola Kancelario; Papa Kancelario • {rk} Sekcio en la Vatikano <be laŭ DGH-apostolisch, und LThK-Päpstliche Kanzlei>.

DE) Apostolische Konstitution • {rk} 1. Titel einer pseudo-epigraphischen Kirchenordnung der frühen Kirche 2. Wichtige päpstliche Rechtserlasse (päpstliche Gesetze und Verwaltungsakte), lateinisch Constitucio apostolica <be nach LThK>.

EO) Apostola Konstitucio <WF> • {rk} 1. Titolo de pseŭdepigrafa ordo de la frua eklezio <be laŭ LThK>. 2. Gravaj papaj juraj dokumentoj (papaj leĝoj kaj administraj aktoj), latine Constitucio Apostolica <be laŭ LThK>.

DE) Apostolische Pönitentiarie; {lateinisch Paenitentiaria Apostolica} •{rk} Einer der drei päpstlichen Gerichtshöfe, zuständig für Gnadenerweise und Ablasswesen <be nach LThK>. Vgl. Datarie; Dikasterie; Heiliger Stuhl; Glaubenskongregation; Papst; Päpstliche Räte; Propaganda Fide; Römische Kurie; Rota; Vatikan.

EO) apostola penitenciario {nov} <be> {latine Paenitentiaria Apostolica; hispane Penitenciaría Apostólica; angle Apostolic Penitentiary; france Pénitencerie apostolique; itale Penitenzieria Apostolica; pole Penitencjaria Apostolska} <Wiki 2015-08-24>; apostola puninstanco <xy> •{rk} Unu el la tri papaj tribunaloj respondeca por la amnestioj kaj indulgencaĵoj <be laŭ LThK>.

* de] Apostolische Pönitentiarie in Rom = eo] Apostola Penitenciario en Romo <be>.

DE) Apostolische Signatur • Die Apostolische Signatur in ihrer heutigen Form wurde 1908 als höchstes Gericht der römischen Kurie erreichtet <LThK>.

EO) Apostola Signaturejo <laŭ PIV2002> • La Apostola signaturejo en ties nuna formo estas instalita en 1908 kiel plej alta kortumo de la Roma Kurio <be laŭ LThK>.

DE) Apostolische Sukzession {lateinisch successio apostolica Folge, Nachfolge der Apostel} <LThK>; apostolische Nachfolge {rk} • Die seit den Aposteln ununterbrochene Amtsübergabe durch Handauflegung <be nach YCAT>. Vgl. Handauflegung; Bischofsweihe.

EO) apostola sukcedo <laŭ PIV2002-sukcedi>; apostola sinsekvo <WF-Sukzession> {rk} • La ekde la apostoloj neinterrompita transdono de la ordonado per surmeto de la manoj <be laŭ YCAT>.

DE) apostolische Überlieferung (1) {lateinisch tradicio apostolica} • Was von den Aposteln her überliefert ist. Vgl. Bibel; Tradition.

EO) apostola tradicio • Kio estas transdonata de la apostoloj <be>.

DE) Apostolische Überlieferung (2); ägyptische Kirchenordnung • Kirchenordnende liturgische Schrift wahrscheinlich des Hippolyt von Rom (Anfang 3. Jahrhundert) <be nach LThK>.

EO) Apostola Tradicio; egipta eklezia ordo • Ekleziordiga liturgia skribaĵo verŝajne de Hipolito de Romo (komenco de la 3a jarcento) <be laŭ LThK>.

DE) Apostolische und Katholische Kirche des Ostens • Selbstbezeichnung des nicht in Gemeinschaft mit Rom stehenden ostsyrischen Christentums <be nach LThK>.

EO) Apostola kaj Katolika Eklezio de la Oriento • Memelektita nomo de la orient-siria kristanaro ne staranta en komuneco kun Romo <be>.

DE) Apostolische Väter • Sammelbezeichnung für frühe außer-neutestamentliche Schriften, z. B. Banabas, Clemens, Hermas, Ignatius, Polykarp, die als Begleiter bzw. Schüler und theologische Erben der Apostel galten. Der Begriff wurde später erweitert <be nach LThK>.

EO) Apostolaj Patroj • Kolektiva nomo por fruaj nenovtestamentaj skribaĵoj, ekz. Barnabaso, Klemento, Hermaso, Ignacio; Polykarpo, agnoskata kiel akompanantoj respektive disĉiploj kaj teologiaj heredantoj de la apostoloj. La nocio poste plivastiĝis <be laŭ LThK>.

DE) apostolischer … (Apostolisches Vikariat; Apostolischer Nuntius; usw).

EO) apostola … (apostola vikariejo; apostola nuncio; ktp.) <be>.

DE) Apostolischer Administrator; Administrator Apostolicus {lateinisch: Apostolischer Verwalter} • Vom Papst eingesetzt als Vorsteher einer Apostolischen Administratur, auch als interimistischer Verwalter einer Diözese sowie als Bevollmächtigter für einen bestimmten Personenkreis <be nach LThK>. Vgl. Administrator; Pfarradministrator; Diözesanadministrator; Apostolische Administratur.

EO) administratoro <Z> apostola; apostola administranto <WF>; apostola administristo <laŭ PIV2002> • De la papo instalita superulo de Apostola Administrejo, ankaŭ kiel provizora administranto de diocezo, aŭ kiel komisiito por difinita personaro <be laŭ LThK>.

DE) Apostolischer Missionar • {rk} Ehrentitel mit besonderen Segensvollmachten für verdiente Missionare <DGH>.

EO) Apostola Misiisto • {rk} Honora titolo kun apartaj benopovoj por meritaj misiistoj <be laŭ DGH>.

DE) Apostolischer Präfekt; apostolischer Praefekt• {rk} Über einen noch unvollständig organisierten Missionsbezirk gesetzter Geistlicher ohne bischöfliche Weihe, aber mit bischöflichem Verwaltungsrecht <DGH>.

EO) Apostola Prefekto <WF> • {rk} Sacerdoto responsa pri ankoraŭ ne plene organizita misia distrikto, sen episkopa ordino, sed kun episkopa jurisdikcio <be laŭ DGH>.

* de] Apostolische Präfektur = eo] apostola prefektujo <WF-Präfekt> <be>.

DE) Apostolischer Segen; päpstlicher Segen; Segen “urbi et orbi“ (der Stadt Rom und dem Erdkreis) • Feierlicher päpstlicher Segen an Weihnachten und Ostern <be>. Vgl. Segen; Entlassung; Sakramentaler Segen; Brautsegen; Haussegen; Jakobsegen; Eulogie.

EO) apostola beno <WF>; papa beno; beno urbi et orbi (por la urbo Romo kaj la tuta tero) • Solena papa beno je Kristnasko kaj Pasko <be>.

DE) Apostolischer Syndikus • Ein im Namen des Heiligen Stuhles bestellter Verwalter für die besitzunfähigen Orden <be nach LThK>.

EO) Apostola Sindiko • Nome de la Sankta Seĝo komisiita administranto por la neposedrajtaj ordenoj <be laŭ LThK>.

DE) Apostolischer Vikar • {rk} Der Kurie unterstellter Titularbischof zur Verwaltung eines im Großen geordneten Missionsbezirks <DGH>. Vorsteher eines Apostolischen Vikariates <be laŭ LThK>. Vgl. Titularbischof; Koadjutor; Apostolischer Präfekt.

EO) Apostola Vikario <WF, GWDE> • {rk} Titola episkopo taksita kun la administrado de ĝenerale ordigita misia distrikto, subigita rekte al la kurio <be laŭ DGH>. Estro de Apostola Vikariujo <be laŭ LThK>.

* de] Apostolisches Vikariat = eo] apostola vikariujo <WF-Vikar> <be>.

DE) Apostolisches Glaubensbekenntnis {lateinisch Symbolum Apostolicum}; Apostolikum; {umg} Credo • {ev} Altkirchliches Glaubensbekenntnis, das die wichtigsten Glaubensinhalte zum Zwecke des liturgischen (gottesdienstlichen) Betens und Bekennens insbesondere als Taufbekenntnis ausspricht <be nach Wiki 2014-12-30>. Vgl. Großes Glaubensbekenntnis; Athanasianisches Glaubensbekenntnis; Symbol.

EO) apostola kredokonfeso <KOMK-33-36; WF, ADORU 1.4>; apostola simbolo <KOMK-33> {lateinisch Symbolum Apostolicum} <LThK>; {vulg} Kredo <KOMK-33>; ([apostola] konfesio (1) <BE1926, CHR1910> {evit} ĉar ekde la 19a jarcento “konfesio“ estas la nomo por la unuopaj ekleziaj memstaraj kaj dividitaj grupoj ene de la kristanaro, germane “Konfession“ <be nach PIV2002, GWED>) • Fru-eklezia kredokonfeso, nomanta la plej gravajn kredoenhavojn, por la liturgia (Diserva) preĝado kaj konfesado precipe kiel baptokonfeso <be>.

* de] Nicäno-konstantinopolitanische Glaubenbekenntnis = eo] Niceo-Konstantinopola Kredokonfeso <KOMK-35> <be>.

* de] “Ich glaube an Gott, den Vater, den Allmächtigen” {latine credo in unum Deum, Patrem omnipotentem} <Apostolisches Glaubensbekenntnis GL2013-3,4> = eo] “Mi kredas je Dio, la Patro ĉiopova” <ADORU 001.4> <be>.

* de] Taufbekenntnis = eo] baptokonfeso <KOMK-34> <be>.

* de] “und die eine, heilige, katholische und apostolische Kirche” <großes Glaubensbekenntnis GL2013-286,2> = eo] “kaj je unu eklezio: sankta, katolika kaj apostola” <RM-p.120> <be>.

DE) Apostolizität der Kirche • Die Tatsache, dass die Kirche in der Nachfolge der Apostel steht <be>. Vgl. Bibel; Tradition.

EO) apostoleco de la eklezio • La fakto, ke la eklezio troviĝas en la sukcedo de la apostoloj <kr>.

DE) Apostooler <LThK-Mennoniten> • Kleinere Täufergemeinschaft im 19. Jahrhundert; Abspaltung unter Samuel Apostool von den Mennoniten <be nach LThK-Mennoniten>. Vgl. Wiedertäufer; Watterländer; Melchioriten; Neutäufer; Mennoniten; Hutterische Brüder; Flaminger; Sonnisten; Lamisten; Amische; Dompelaers.

EO) apostool-anoj • Malgranda baptista komunumo de la 19a jarcento; Samuel Apostool kaj ties anoj secesiis de la menonitoj <be laŭ LThK-Menoniten>.

DE) Apotaktiten • Eine Bezeichnung für Asketen ab dem 4. Jahrhundert <be nach LThK>. Vgl. Apostoliker; Aquarier; Einsiedler; Inkluse; Zönobit; Anachoret.

EO) apotaktitoj {nov} <be> • Kelkfoja nomo de asketoj ekde la 4a jarcento <be laŭ LThK>.

DE) Apotheose {griechisch apotheosis Vergöttlichung} • Erhebung zur Gottheit <GWDE>. Vgl. Vergöttlichung.

EO) apoteozo <PIV2005-1>; di-igo • Altigo al la rango de idolo <be laŭ GWDE>.

DE) Appell; Aufruf • Das Aufrufen, öffentlicher Appell <www.duden.de 2015-03-19>.

EO) apelacio [al la publika opinio]; [publika] alvoko • La apelaciado, publika alvokado <www.duden.de 2015-03-19> <be>.

* de] appellieren; aufrufen = eo] apelacii; alvoki <be>.

DE) Applikation; Aplikation {rk}, Intention; Messintention • Das Feiern der heiligen Messe für jemanden oder für etwas <be nach DGW>. Vgl. Messstipendium.

EO) apliko <laŭ PIV2002-apliki-3>; mes-apliko • {rk} Celebrado de meso por iu aŭ por io <be laŭ DGW>.

* de] applizieren; die Hl. Messe feiern für; die Hl. Messe lesen für = eo] apliki <WF> <be>.

DE) Approbation {lateinisch approbatio} • {rk} Genehmigung bzw. offizielle Bestätigung durch die zuständige kirchliche Autorität. <be nach DGW>. Vgl. Rekognoszierung; Zustimmung.

EO) [eklezia] aprobo <WF, PIV2002> • Permeso aŭ oficiala konfirmo per la responsa eklezia aŭtoritato <be laŭ DGW>.

* de] approbieren = eo] aprobi <WF> <be>.

DE) Appropriation {lateinisch: Besitzergreifung; Aneignung} • Theologische Aussageweise, in der Eigenschaften oder Tätigkeiten Gottes, die den drei Personen der Dreifaltigkeit gemeinsam sind, von einer einzelnen Person ausgesagt werden, obwohl sie dieser Person ja nicht alleine zukommen. Z. B. Allmacht wird dem Vater zugeeignet, Weisheit dem Sohn, Heiligkeit dem Geist <KTW, laŭ LThK>.

EO) alproprigo <laŭ PIV2002-alproprigi-nov2> • Teologia parolmaniero, en kiu Diaj kvalitoj kaj faroj komunaj al la tri trinitataj personoj, estas atribuataj al unu persono, kvankam ili ne konvenas nur al tiu persono. Ekz. la ĉiopovo estas alproprigita al la Patro, la saĝeco al la Filo, la sankteco al la Sankta Spirito <be laŭ KTW kaj laŭ LThK>.

DE) Apsis {griechisch apsís Bogen, Wölbung}; Absis; Apside; Abside • Traditioneller Kirchenbau: Abschluss des Kirchenraumes zur aufgehenden Sonne hin (zum Osten hin) mit dem Hauptaltar <be>. Vgl. Altarnische.

EO) absido <PIV2002; WF> • Tradicia eklezia arkitekturo: Fino de preĝejo en la direkto al la leviĝanta suno (al la oriento) kun la ĉefa altaro <be>.

DE) Aquamanile • Auffangbecken für das Wasser und auch Gießgefäß für die liturgischen Handwaschungen ab dem 12. Jahrhundert <be nach LThK>.

EO) akvujo • Kolektujo por la akvo kaj ankaŭ verŝujo por liturgiaj manlavoj ekde la 12a jarcento <be laŭ LThK>.

DE) Aquarier • Verwendeten in der Eucharistiefeier Wasser statt Wein <LThK>. Vgl. Apostoliker; Apotaktiten.

EO) akvanoj <be> • Uzis en la eŭkaristia celebro akvon anstataŭ vino <be laŭ LThK>.

DE) Äquilibrismus • Philosophie: Lehre, dass Handlungsfreiheit nur dann besteht, wenn alle Motive zur Tat gleich stark sind <GWDE>.

EO) ekvilibrismo <PIV2005-nov2, GWDE> • Filozofio: doktrino, ke agolibereco ekzistas nur, se ĉiuj motivoj por la ago estas same fortaj <be laŭ GWDE>.

DE) Äquiprobabilismus • Alfons Maria von Liguori (1696 - 1787): Ein Zweifel an der sinnvollen Erfüllung einer Verpflichtung, und Gründe, die für die Erfüllung sprechen, müssen zumindest gleichgewichtig sein, um eine Verpflichtung erfüllen zu müssen <be nach LThK>. Vgl. Probabilismus; Probabiliorismus; Tutiorismus; Kompensationssystem; Laxismus; Rigorismus.

EO) samprobabilismo <laŭ WF-Probabilimus>; samprobablismo <laŭ GWDE-probablismo> • Alfonso Maria de Liguori (1696 - 1787): duboj kaj argumentoj, ĉu oni plenumu la devon, devas esti minimume same gravaj, por ke iu estu devigata plenumi la devon <be laŭ LThK>.

DE) Ära • 1. Zeitrechnung, der als zeitlicher Ausgangspunkt ein Ereignis zugrunde liegt, oder die von einer Person oder Sache geprägt wird. 2. Zeitalter; Epoche. Unter einem bestimmten Aspekt gesehener Zeitabschnitt <duden.de>.

EO) erao <PIV2002> • 1. Tempokalkulado laŭ okazaĵo, persono aŭ afero <be>. 2. Epoko. Periodo rigardata sub tipa aspekto <kr laŭ duden.de>.

* de] Die christliche Ära / Zeitrechnung zählt die Jahre vor und nach Christi Geburt = eo] la kristana erao kalkulas la jarojn antaŭ kaj post la naskiĝo de Kristo <be>.

DE) Aramäer; Syrische Christen • 1. Semitische Stämme, u. a. die Hebräer <be>. 2. Die Aramäer der Gegenwart sind Christen und Nachfahren der antiken Aramäer. Ihre Liturgie- und Alltagssprache ist Aramäisch. In den Kirchen wird vor allem das klassische Syrisch benutzt. Daher nannte und nennt man sie auch Syrische Christen. Die Aramäer oder ihre Herkunftfamilien gehören heute verschiedenen Ostkirchen an: der Syrisch-Orthodoxen Kirche, der Syrisch-Katholischen Kirche, der Syrisch-Maronitischen Kirche der Alten Kirche des Ostens, der Assyrischen Kirche des Ostens und der Chaldäisch-Katholischen Kirche oder protestantischen Gemeinden. Sie leben in Staaten des Nahen Ostens sowie zu großen Teilen in der Diaspora, vor allem in Europa und in den USA. <Wiki 2014-10-14>.

EO) arameoj • 1. Anoj de la semida gentaro, i. a. de la hebrea gento <be nach PIV2002>. 2. La nuntempaj arameoj estas kristanoj kaj posteuloj de la antikvaj arameoj. La liturgia kaj ĉiutaga lingvo estas la aramea. En la preĝejoj oni utiligas precipe la klasikan sirian lingvon. Pro tio oni nomis kaj nomas ilin ankaŭ siriajn kristanojn. La arameoj kaj iliaj devenfamilioj apartenas hodiaŭ al diversaj orientaj eklezioj: la Siri-Ortodoksa Eklezio, la Siri-Katolika Eklezio, la Siri-Maronita Eklezio de la Malnova Eklezio de la Oriento, al la Asiria Eklezio de Oriento kaj al la Kalde-Katolika Eklezio aŭ al protestantaj komunumoj. Ili vivas en ŝtatoj de la Proksima Oriento kaj grandparte en diaspora, precipe en Eŭropo kaj en Usono <be laŭ Wiki 2014-10-14>.

DE) Aramäisch arc <WF> • Die aramäische Sprache, die Muttersprache Jesu <BJN-1-S.420>. arc, Abkürzung für Aramäisch nach ISO-639-2 <be>.

EO) aramea <WF> • La aramea lingvo, la gepatra lingvo de Jesuo <be laŭ BJN-1-p.420>. arc, mallongigo por la aramea laŭ ISO-639-2 <be>.

DE) Arbeiterfrage • Problemkreis, der die Lebensbedingungen der Arbeiterschaft beinhaltet <DGW>.

EO) laboristara problemo <WF e> • Problemoj tuŝantaj la vivokondiĉojn de la laboristoj <be laŭ DGW>.

DE) Arbeiterpriester • {rk} Priester, die hauptberuflich als Arbeiter tätig waren, um seelsorgliche Kontakte zu Arbeitern zu haben. Versuche vor allem in Frankreich im 20. Jahrhundert.

EO) laborsacerdotoj • {rk} Sacerdotoj, kiuj laboris plenprofesie kiel laboristoj por havi animzorgajn kontaktojn kun laboristoj. Klopodoj en la 20a jarcento, precipe en Francujo <be>.

DE) Arbeiterseelsorge; Arbeiterpastoral • Bemühungen der Pastoral um die Arbeiter <be>. Vgl. Pastoral.

EO) animzorgo pri laboristoj <WF>; [pri]laborista pastoralo • Klopodoj de la pastoralo pri la laboristoj <be>.

DE) Arbeitsgemeinschaft Christlicher Kirchen ACK • In Deutschland offizielles Organ der Ökumene auf nationaler, diözesaner, regionaler und auch pfarrlicher Ebene <be nach LThK>.

EO) Labor-Unuiĝo de Kristanaj Eklezioj • En Germanujo oficiala organo de ekumeno sur nacia, dioceza, regiona kaj eĉ sur paroĥa niveloj <be laŭ LThK>.

DE) Arbeitsgemeinschaft der Christengemeinden in Deutschland ACD • Sammlungsbewegung für Gemeinden der Pfingstbewegung <WDK>.

EO) Labor-Unuiĝo de la Kristanaj Komunumoj en Germanujo • Kolektiĝmovado por komunumoj de la pentekosta movado <be laŭ WDK>.

DE) Archaikum; Archäikum; {arch} Azoikum; Erdurzeit • Ältester Abschnitt der erdgeschichtlichen Frühzeit <DGW>.

EO) arkeano; {arĥ} azoiko <PIV2002> • Plej malnova periodo de la terhistoria frutempo <be laŭ DGW>.

* de] archaisch (1) = eo] arkaika <GWDE> (1). Vgl. altertümlich.

* de] archäisch (bezüglich des Archäikums) = eo] arkeana <GWDE> (1).

DE) Archaismus • 1. In der Umgangssprache nicht mehr benutztes Wort / Ausdruck. 2. Nachahmung eines alten Stiles, Wiederbelebung alter Wörter <be nach PIV2002>.

EO) arkaismo • 1. Vorto aŭ esprimo ne plu uzata en nuna lingvo. 2. Intenca imitado de malnova stilo, revivigo de malnovaj vortoj <PIV2002>.

* de] archaisieren (in archaischem Stil schaffen) = eo] arkaismi <be>.

* de] archaistisch (in archaischem Stil) = eo] arkaisma <be>.

DE) archaisch <GWDE> (2) • 1. Etwas als archaisch bezeichnetes ist veraltet und nicht mehr im Gebrauch, hauptsächlich gebraucht bezüglich Worte und Begriffe <be nach PIV2002>. 2. Zu einer sehr alten Kulturepoche gehörig <be>

EO) arkaika <PIV2002> (2) • 1. Iu per la vorto “arkaika” signita estas malnoviĝinta kaj ne plu en uzado, precipe rilate al vortoj kaj esprimoj <PIV2002> <be>. 2. Apartenanta al tre malnova kulturepoko <be>.

* de] Archaik (Kulturepoche archaische Art) = eo] arkaika [kultur]epoko <be>.

* de] Archaiker (in archaischem Stil schaffender Künstler); Archaist = eo] arkaikisto <be>.

DE) Archäologie • Wissenschaft von den sichtbaren Überresten alter Kulturen <DGW>.

EO) arkeologio <PIV2002> • Scienco pri la videblaj restaĵoj de antikvaj kulturoj <be laŭ DGW>.

* de] Archäologe = eo] arkeologo <PIV2002> <be>.

* de] archäologisch = eo] arkeologa <GWDE> <be>.

DE) Arche {lateinisch arca Kasten} <BLT2017-Sach- und Worterklärungen> • 1. Schiff, in dem Noach die Flut überlebte. 2. Ab dem 2. Jahrhundert ikonographisch: Typos der Kirche. 3. Name einer Bewegung für geistig Behinderte <be nach LThK>.

EO) arkeo <WF, Z, PIV2002> {latine arca Kasten} • 1. Ŝipsimila kesto, en kiu Noa transvivis la diluvon. 2. Ekde la 2a jarcento ikonografie: tipo de la eklezio. 3. Nomo de movado por mense handikapitaj personoj <be laŭ LThK>.

DE) Archetyp; Archetypus; Urtypus • 1. Philosophie: Urbild, Urform des Seienden <DGW-1>. 2. Psychologie: Eines der ererbten, im kollektiven Unterbewusstsein bereitliegenden urtümlichen Bilder, die Gestaltungen [vor]menschlicher Grunderfahrungen sind und zusammen die genetischen Grundlagen der Persönlichkeitsstruktur repräsentieren <DGW-2>. 3. Älteste überlieferte oder erschließbare Fassung einer Handschrift oder eines Kunstwerkes ist <DGW-3>.

EO) arketipo <PIV2002> • 1. Filozofio: eterna ideo, pramodelo de la estaĵo <PIV2002>. 2. Psikologie: unu el la en la kolektiva subkonscio hereditaj kaj kuŝantaj praaj bildoj, kiuj estas formoj de [antaŭ]homaj bazospertoj, kaj kiuj reprezentas kune la genan fundamenton de la persona strukturo <be laŭ DGW-2>. 3. Plej antikva tradiciita kaj uzebla versio de manskribaĵo aŭ de artaĵo <be laŭ DGW-3>.

* de] archetypisch = eo] arketipa <be>.

DE) Archi-; Erz- • Im christlichen Bereich: Vorsilbe für eine höhere Aufgabe. Vgl. Archipresbyter; Archidiakon; Archimandrit; Erzabt; Erzbischof; Erzbistum; Erzbruderschaft; Erzdechant; Erzdiakon; Erzengel <be>.

EO) arĥ; ark <PIV2002>; arĥ[i] {greke arĥi Ober-}; ark[i] (la ‘i’ necesas nur, se la sekva silabo komenciĝas per konsonanto) <be>; ĉef-; ĉefa <PIV2002> • Kristane: antaŭsilabo antaŭ titolo por iom alta ofico <be>.

DE) Archimandrit • 1. {ort} Oberer eines ostkirchlichen Klosterverbandes. 2. Ehrentitel in de Ostkirche <be nach DGW>.

EO) arĥimandrito <be>; arkimandrito <PIV2002, xy> • {ort} 1. Estro de ligo de monaĥejoj en la ortodoksa eklezio <be nach PIV2002> 2. Honora titolo en la orienta eklezio <be>.

DE) Archidiakon; Erzdiakon • {lateinisch: archidiakonus} Seit dem 4. Jahrhundert: Leiter des Kollegiums der Diakone an der Bischofskirche, später Stellvertreter des Bischofs, besonders institutionalisiert in der päpstlichen Verwaltung in Rom.

EO) arĥidiakono <be>; arkidiakono <PIV2002> • Ek de la 4a jarcento: estro de la kolegio de la diakonoj en la episkopa preĝejo, pli poste anstataŭanto de la episkopo <be laŭ LThK> precipe institutigita en la papa administracio en Romo <be>.

DE) Archipresbyter; Erzpriester • Ursprünglich Senior des Presbyterkollegiums an der Bischofskirche, später Stellverteter des Bischofs in gottesdienstlichen Funktionen <be nach Reinhard Barth: Alle Päpste, Naumann & Göbel-Verlag. 2008>.

EO) arĥiepiskopo <be>; arkiepiskopo <PIV2002> • Origine la plej aĝa en la prespitera kolegio de la episkopa preĝejo, poste anstataŭanto de la episkopo <be lŭa LThK>.

DE) Architektonik (1) • Wissenschaft von der Baukunst <DGW>.

EO) arkitekturscienco • Scienco pri la arkitekturo <be>.

DE) Architektonik (2) • 1. [Kunstgerechter] Aufbau eines Bauwerkes. 2. Strenger, gesetzmäßiger [künstlerischer oder geistiger] Aufbau. <DGW-2a+b>.

EO) arkitektura arto • [Arta] Strukturo de konstruaĵo. 2. Strikta, laŭleĝa [arta aŭ spitrita] strukturo <be>.

DE) Architektur; Baukunst • Künstlerische Bauten <DGW> <be>. Vgl. Baumeister.

EO) arkitekturo; konstru-arto • Artaj konstruaĵoj <GWDE>.

* de] architektonisch; {schweizerisch} architektural = eo] arkitektura <be>.

DE) Architrav • Antike Tempelarchitektur: Ein auf einer Stützenreihe ruhender Horizontalbalken <Wiki 15-11-23>.

EO) arĥitravo <Z>; arkitravo <PIV2002> • Antikva temploarkitekturo: horicontala trabo kuŝanta sur vico da pilonoj <be laŭ Wiki 15-11-23>.

DE) Archivolte • Gestalteter Bogen über romanischen und gotischen Portalen <BCS>.

EO) arkivolto <PIV2002> • Arko super romanika aŭ gotika portale kun figuroj <be laŭ BCS>.

DE) Archivwesen (1) • Alles, was mit den Archiven zu tun hat.

EO) arĥivaj / arkivaj aferoj <be/kr> • Ĉio, kio rilatas al arĥivoj <be>.

* de] Archiv (1); Urkundensammlung = eo] arĥivo <be>; arkivo <GWDE> <be>.

* de] Archiv (2); Archivierungsstelle = eo] arĥivejo <be>, arkivejo <GWDE> <be>.

* de] Archivalien = eo] arĥivaĵoj <be>, arkivaĵoj <GWDE> <be>.

* de] archival, archivalisch = eo] arĥiva <be>, arkiva <GWDE> <be>.

* de] Archivar = eo] arĥivisto <be>, arkivisto <GWDE> <be>.

* de] archivieren = eo] enarĥivigi <be>, enarkivigi, meti ion en la arĥivon <GWDE> <be>.

* de] Archivierung = eo] arĥivado <be>, arkivado <GWDE> <be>.

DE) Archivwesen (2); Archivistik; Archivkunde; Archivwissenschaft • Die Wissenschaft von den Archiven.

EO) arĥivistiko <be>; arkivistiko <GWDE, xy> • Scienco pri arĥivoj <be>.

DE) Archon {griechisch arĥoon Anführer, Fürst} <LTGD> • Widersacher Gottes, vor allem in der Gnostik <be nach LThK>. Vgl. Antichrist.

EO) arĥono {nov} {griechisch arĥoon estro, princo} <LTGD><be> • Kontraŭulo de Dio, precipe en la gnostiko <be laŭ LThK>.

DE) Areopagrede • Rede des Paulus auf dem Areopag in Athen (Apg 17,22) <be nach LThK>.

EO) areopaga parolado • Oratoraĵo de Paŭlo sur la areopago en Ateno (Ago 17,22) <be>.

DE) arg; böse • 1. Von böser, niederträchtiger Gesinnung [erfüllt]; niederträchtig; böse. 2. Schlimm; übel; unangenehm <DGW>.

EO) malbona; malica • 1. [Plena] de malbona, malica, perfida pensmaniero; 2. Malbona; malagrabla; malplaĉa <be laŭ DGW>.

* de] das Böse = eo] la malbono <be>.

* de] etwa liegt im Argen = eo] io malbonas <be>.

DE) Ärgernis; Anstoß; Skandalon • 1. Verletzung des religiösen oder sittlichen Gefühls <be nach DGW-1>. 2. Ärgerliches, Anstößiges, Skandalöses <be nach DGW-2>. 3. Ärger, Unannehmlichkeit, Widerwärtigkeit <be nach DGW-3>.

EO) skandalo <WF; BE1926-Ärger; Chr1910-Ärger>; maldecaĵo <laŭ GWDE-anstößig> • 1. Lezo de religia kaj morala sentoj <be>. 2. Ĉagrenaĵo, maldecaĵo, skandalaĵo <be nach DGW-2>. 2. Ĉagreno, malagrablaĵo, naŭzaĵo <be nach DGW-3>.

* de] anstößig = eo] maldeca <GWDE> <be>.

* de] Ärgernis geben = eo] kaŭzi skandalon; skandali iun <WF>; maldece agi <be laŭ GWDE-maldeca> <be>.

* de] Ärgernis nehmen = eo] skandaliĝi <WF> <be>.

* de] öffentliches Ärgernis = eo] publika skandalo <WF>; publika maldecaĵo <be>.

DE) arglistig; heimtückisch; verschlagen; hinterlistig • Voller Arglist <DGW>.

EO) malica, perfida; insida; insidema; maligna; malice ruza • Plena de malico <be>.

DE) Argument; Rechtfertigungsgrund • Grund für eine Behauptung, Punkt einer Beweisführung <DGW>.

EO) argumento <GWDE> • Kaŭzo por aserto, punkto de argumentado <be laŭ DGW>.

* de] argumentativ; argumentatorisch = eo] argumenta <be>.

* de] argumentieren = eo] argument[ad]i; <GWDE> <be>.

* de] Argumentation; Argumentierung = eo] argumentado <GWDE> <be>.

DE) Arianismus • Lehre des Arius (4. Jahrhundert) und seiner Anhänger, wonach Christus mit Gott nicht wesensgleich, sondern nur wesensähnlich sei <DGW; LThK-II>. Von den ersten beiden ökumenischen Konzilien (325 Nizäa I und 381 Konstantinopel I) verurteilt <Wiki 2014-12-08>. Vgl. Semiarianer, Homöusianer, Subordinatianismus, homo-usios.

EO) arianismo <PIV2002> • Doktrino de Ario (4a jarcento) kaj ties anoj, laŭ kiu Kristo ne estis ident-esenca, samsubstanca, sed nur simil-esenca, similsubstanca kun la Patro <be laŭ DGW>. Kondamnita de la du unuaj ekumenaj koncilioj (325 Niceo 1a kaj 381 Konstantinopolo 1a) <be laŭ Wiki 2014-12-08>.

* de] arianisch (dem Arius entsprechend) = eo] aria <be laŭ GWDE>.

* de] arianisch (dem Arianismus entsprechend) = eo] ariana <be>.

* de] Arianer (Anhänger des Arianismus) = eo] ariano <VWDE> <be>.

* de] Arius (ein alexandrinischer Presbyter um 260-336) <VWDE; LThK-I-Arius> = eo] Ario (aleksandria presbitero ĉ 260-336) <VWDE> <be>.

DE) Arie • Sologesangstück mit Instrumental-, insbesondere Orchesterbegleitung <DGW>.

EO) ario <GWDE> • Solokanto kun instrumenta, precipe orkestra akompano <be laŭ DGW>.

De) Ariener Kontroverse; Trinitäts-Kontroverse <HSCHmE> • Arianismus, erste tiefe dogmatische Spaltung der Christenheit durch die Lehre des Arius (260-327), wenige Jahre nach der staatlich-gesellschaftlichen Anerkennung anno 321; Konroverse über die Trinität. Vgl. Arianismus.

EO] Ariana Kverelo; Trinitato-Disputo • Arianismo, unua forta dogmata skismo de la kristanaro per la dogmaro de Ario (260-327), malmultajn jarojn post la ŝtata-socia agnosko en la jaro 321. Kvrerelo pri la trinitato <be laŭ HSCHmE>.

DE) Arier; Indoiranier; {Selbstbezeichnung (H)ariá gastlich} • Vorfahren der eine indoarische oder iranische Sprache sprechenden Völkerschaften Europas und Asiens. In der Praxis der unklaren NS-Ideologie: Arier ist, wer kein “Nicht-Arier“, also kein Jude ist. “Arisch“ verschwimmt mit “nordisch“, weil das nordische “Atlantis“ die sagenhafte Heimat der Arier sei. Vgl. Schoa; Progrom.

EO) Arjo; hind-irano; {memkarakterizaĵo (H)ariá gastema} • Antaŭuloj de etna grupo parolanta iun hindo-arjan aŭ iranan lingvon en Eŭropo kaj Azio. En la praktiko de la neklara N(acional)-S(ocialista)-ideologio: arjo estas tiu, kiu ne estas “nearjo“, kaj “nearjo“ estas normale judo. “Arja“ nebuliĝas en “norda“, ĉar la nebula norda “Atlantido“ estas laŭdire la hejmlando de la arjoj <be nach LThK>.

* de] arisch = eo] arja <GWDE> <be>.

DE) Arier-Kirche (1); Artgemeinschaft • Vereinigung zur Reinerhaltung der arischen Rasse: nach 1945 Sammelbecken für versprengte Nationalsozialisten. Vgl. Deutschkirchliche Bewegung.

EO) arjoeklezio; specokomunumo • Societo por pure konservi la arjan rason: post 1945 kolektujo por disigitaj nazioj <be nach LThK>.

DE) Ariernachweis • Im Dritten Reich (1933 - 1945): Amtlicher Nachweis, dass man kein Jude war <be nach DGW>. Vgl. Schoa; Progrom.

EO) arja atesto • En la Tria Regno (1933 - 1945): oficiala atesto, ke oni ne estas judo <be laŭ DFW>.

DE) Aristeasbrief • Bericht des Aristeas über die Entstehung des Pentateuchs; um 120 v. Chr. entstanden <be nach LThK>.

EO) Aristeas-letero • Rakonto de Aristeas pri la estiĝo de la pentateŭko; estiĝis ĉ. 120 a. Kr. <be laŭ LThK>.

DE) Arkade; Bogenreihe • Reihe von Bogen auf Pfeilern oder Säulen <WDK>.

EO) arkado <GWDE> • Vico da arkoj sur pilieroj kaj kolonoj <be laŭ WDK>.

DE) Arma Christi {lateinisch: Waffen Christi} • Die Leidenswerkzeuge der Passion Christi <be nach LThK>.

EO) armiloj de Kristo • La turmentiloj de la pasiono de Kristo <be laŭ LThK>.

DE) Armarium {lateinisch: Schrank; Schrein} • Wandschrank zur Aufbewahrung liturgischer Gegenstände; Vorgänger des Tabernakels <be nach LThK>. Vgl. Ampel; Sakramentshäuschen; Sakramentskapelle; Tabernakel; Conopium; Ewiges Licht.

EO) armario {nov} <laŭ NG-2> {latine armarium Schrank; Schrein} • Muroŝranko por konservi liturgiajn objektojn; praformo de tabernaklo <be/kr laŭ LThK>.

DE) Arme (1) • Materiell notleidende Personen. Vgl. Armut.

EO) malriĉuloj • Materie senhavaj personoj <be>.

* de] arm = eo] malriĉa <GWDE> <be>. Vgl. bedürftig.

* de] arm machen = eo] malriĉigi <GWDE> <be>.

* de] Armutei (allgemeine Armut) = eo] malriĉeco <be>.

* de] aus ärmlichen Verhältnissen = eo] el malriĉeta familio <GWDE> <be>.

* de] ein Armer = eo] malriĉulo <GWDE> <be>.

* de] sie ist arm wie eine Kirchenmaus = eo] ŝi estas malriĉa kiel muso preĝeja <Z, GWDE> <be>.

* de] die gesellschaftliche Eingliederung der Armen = eo] la socia enkorpigo de la malriĉuloj <be>.

DE) Arme (2) • Seelisch notleidene Personen; Menschen in unglücklichen Umständen.

EO) povruloj • Anime suferantaj personoj; homoj en malfeliĉaj cirkonstancoj <be>.

* de] ärmlich = eo] malriĉeta <be>.

* de] Ärmlichkeit = eo] malriĉeteco <be>.

* de] Armseligkeit = eo] povreco <GWDE> <be>.

* de] armselig = eo] povra <GWDE> <be>.

* de] ein armseliger Mensch = eo] povrulo <GWDE> <be>.

* de] elend = eo] mizera <GWDE> <be>. Vgl. Elend (das Elend).

* de] er ist arm dran = eo] li estas en bedaŭrinda stato <GWDE> <be>.

* de] Mein armes Kind! = eo] mia povra infano <GWDE> <be>.

DE) Arme Brüder des heiligen Franziskus Seraphikus; Congregatio Fratrum Pauperum Sancti Francisci Seraphici CFP {lateinisch: Kongregation der Armen Brüder des engelgleichen Heiligen Franziskus} • Katholischer Männrorden.

EO) Malriĉaj Fratoj de Sankta Francisko Seraphikus; Congregatio Fratrum Pauperum Sancti Francisci Seraphici CFP {latine: kongregacio de la Malriĉaj Fratoj de la anĝelsimila Sankta Francisko} • Katolika vira ordeno <be laŭ LThK-Abkürzungsverzeichnis VII>.

DE) Arme Christi; Die Armen Christi {lateinisch Pauperes Christi, lateinisch Clerici Apostolici S. Hieronymi CASH Apostolische Kleriker vom Hl. Hieronimus}; Jesuaten; {itale Poveri, Poverelli Arme}; Apostolische Kleriker • Um 1360 von Johannes Colombini (1304 - 1367) gegründeter katholische Laienordensgemeinschaft für Männer. 1668 aufgehoben <be nach LThK und Wiki 2014-06-15>.

EO) Jesuatoj {nov} <be> {lateinisch Pauperes Christi Malriĉuloj de Kristo, Clerici Apostolici -SanktaHieronymi CASH Apostolaj Klerikoj de la S-ta Hieronimus}; Poveruloj de Kristo {itale Poveri, Poverelli malriĉuloj}; Apostolaj Klerikoj • Ĉirkaŭ 1360 de Johano Colombi (1304 - 1367) fondita katolika laika komunumo por viroj. En 1668 malfondita <be laŭ LThK kaj Wiki 2014-06-15>.

* de] Jesuatinnen = eo] Jesuatinoj <be>.

DE) Arme Dienstmägde [Jesu] Christi; Ancillae Domini [de J. Christo] AD {lateinisch: Mägde des Herrn} ADJC {lateinisch: Mägde des Herrn Jesus Christus}; Dernbacher Schwestern • Gegründet von Katharina Kasper (1820 - 1898) <LThK>.

EO) Malriĉaj Servistinoj de [Jesuo] Kristo; Ancillae Domini [de J. Christo] {lateinisch: servistino de la Sinjoro} AD <be laŭ LThK> ADJC <KAZ>; Fratinoj de Dernbach • Fonditaj de Katharian Kasper (1820 - 1898) <be nach LThK>.

DE) Arme Schulschwestern von Unserer Lieben Frau • 1833 gegründet, heute weltweit verbreitet <KAZ>.

EO) Malriĉaj Lernej-Fratinoj de Nia Kara Sinjorino • En 1833 fonditaj, hodiaŭ mondvaste disva stigitaj <be laŭ LThK>.

DE) Arme Seelen • Die Seelen de Verstorbenen, die möglicherweise noch im Durchgang der Reinigung (Fegfeuer) sind.

EO) purgatoriaj animoj <WF>; animoj de mortintoj • La animoj de mortintoj eble ankoraŭ en la purgatorio <be>.

DE) Armenbibel {lateinisch Biblia pauperum Bibel der Armen} • Seit dem 14. Jahrhundert als Bilderbibel weit verbreitet für die “Armen“, die es sich nicht leisten konnten, lesen zu lernen <be nach LThK>.

EO) biblio por la malriĉuloj; {lateinisch biblia pauperum biblio de la povruloj} • Ekde la 14a jarcento multe disvastigita bildobiblio por la “malriĉuloj“, kiuj ne havis la eblecon lerni legi <be laŭ LThK>.

DE) Armenisch-apostolische Kirche; Armenische Kirche; Armenier <S. Khalil Samir / Michaela Koller: Muslime und Christen, Ulrich-Verlag, Augburg, 2011, S.99>; oder: gregorianische Kirche <VWDE-Kirche> • Der Überlieferung nach von Thaddäus und Bartholomäus gegründet <LThK-Armenien, II. Kirchengeschichte>. Vgl. Katholikos.

EO) Armena-Apostola Eklezio <be>; armena eklezio <PIV2002-armena>; armenianoj <be>; gregoria <PIV2005> eklezio <laŭ VWDE-Kirche> • Laŭ la tradicio fondita de Tadeo kaj Bartolomeo <be laŭ LThK-Armenien, II. Kirchengeschichte>.

* de] armenisch-katholische Kirche = eo] Armena-katolika eklezio <be>.

* de] die armenische Sprache = eo] la armena lingvo <be>.

DE) Armenisch-katholische Kirche • Kirche in Athiopien uniert mit Rom.

EO) Armena-Katolika Eklezio <be> • Eklezio en Etiopujo unuiĝinta kun Romo <be laŭ Wiki 2015-09-21>.

DE) Armut • 1. Das Armsein, Mittellosigkeit, Bedürftigkeit <DGW>. In Deutschland lebt unter der Armutsgrenze, wer weniger als 60 % des Durchschnittseinkommens zur Verfügung hat (Vgl. Zweiter Armutsbericht der Bundesregierung: 2003 lag die Armutsgrenze bei monatlich 938 Euro). 2. Eines der drei Ordensgelübte. Vgl. Elend; Not.

EO) malriĉeco • 1. Manko de vivorimedoj. En Germanujo vivas sub la limo de malriĉeco tiuj, kies enspezoj estas malpli ol 60% de la averaĝaj enspezoj de la popolo (kp. 2a malriĉecoraporto de la federacia registaro: en 2003 la limo de malriĉeco estis monate 938 Euroj). 2. Unu el la tri ordenaj votoj <be>.

* de] arm; bedürftig (1) = eo] malriĉa; povra <be>.

* de] Armutsgrenze = eo] limo de malriĉeco <GWDE> <be>.

* de] Armutszeugnis = eo] atesto de povrĉeco <be>.

* de] das ist ein Armutszeugnis für ihn = eo] tio pruvas lian nekapablecon <be>.

* de] der Arme! = eo] la povrulo!; kia povrulo! <be>.

* de] geistige / seelische Armut = eo] intelekta / spirita povreco <be>.

* de] der Schrei der Armen = eo] la krio de la malriĉaj <be>.

DE) Armen… (Armenhaus; Armensuppe; Armenfürsorge; usw.).

EO) … de malriĉulo[j] (domo de malriĉuloj; supo de malriĉulo; prizogo de malriĉuloj; ktp.) <be>.

DE) Aaronitisches Priestertum <BJN-2-Glossar> • Nach der Landnahme Israels: Erblicher Priesterstand, der durch die Abstammung von Aaron (Bruder von Moses, zwischen 1300 - 1200 v. Chr.) legitimert war <be nach BJN-2-Glossar>.

EO) Aarona sacerdoteco • Post la landekposedo: hereda sacerdoteco legitimita per la deveno de Aaron (frato de Moseo, inter 1300 1200 a. Kr.) <be laŭ BJN-2-Glossar>.

* de] “Lass … deinen Bruder Aaron und mit ihm auch seine Söhne zu dir kommen, damit sie mir als Priester dienen” <EÜ1978 Ex 28,1> = eo] “alproksimigu al vi vian fraton Aaron kaj liajn filojn kun li … por ke li estu Mia pastro” <BIB Eli 28,1> <be>.

DE) Ars moriendi {lateinisch: die Kunst des Sterbens} • Ein bewusst aus christlichem Glauben “im Angesicht des Todes“ gestaltetes Leben <be nach LThK>.

EO) ars moriendi {latine: arto mori}; vivoarto antaŭ morto • “Vidalvide de la morto“ racie formita vivo el kristana kredo <be laŭ LThK>.

DE) Ars vivendi {lateinisch: die Kunst zu Leben} • Redewendung für Lebenskunst.

EO) ars vivendi {latine: la arto vivi} • Parolturno por la vivoarto <be>.

DE) Artes liberales {lateinisch: freie Künste}; die sieben freien Künste • Fächer der mittelalterlichen höheren Bildung, bestehend aus dem Trivium: Grammatik, Rhetorik, Logik (Dialektik) und dem Quadrivium: Arithmetik, Musik, Geometrie (einschließlich Geographie) und Astronomie (damals einschließlich Astrologie). Vgl. Ars musika; Quadrivium.

EO) artes liberales {latine: artoj liberaj}; la sep artoj liberaj • La sep liberaj artoj de la mezepoka alta scienco, dividita en la triumo: gramatiko, retoriko, logiko (dialektiko) kaj la kvarumo: aritmetiko; muziko; geometrio (inkluzive de geografio) kaj astronomio (tiam inkluzivanta astrologion) <kr>.

DE) Artikel (1) • Glaubenssatz; Abschnitt eines Bekenntnisses <DGW-2b> oder Manifestes, These; Abkürzung: Art. <be laŭ DGW-2b>. Vgl. Marburger, Torgauer, Schmalkaldische, Schwabacher, Ilanzer, Anglikanische, Organische Artikel.

EO) [kred-]artikolo • Dogmo; paragrafo de kredokonfeso <be laŭ DGW-2b> aŭ manifest, tezo. Mallongigo: art. <be laŭ DGW-2b>.

* de] Glaubensartikel = eo] kred-artikolo <WF> <be>.

DE) Artikel (2) • 1. Aufsatz; Traktat; Abhandlung; Beitrag <be>. 2. [Mit einer Nummer gekennzeichneter] Abschnitt in einem Gesetz, Vertrag o. Ä. <duden.de 2016-04-18>.

EO) artikolo • 1. Traktato; eseo <be>. 2. [Kun numero signita] ĉapitro en leĝoteksto, kontrakto k. s. <be laŭ duden.de 2016-04-18>.

DE) Asche • Bild der Vergänglichkeit <BL>.

EO) cindro • Bildo de pasemo <be laŭ BL>.

* de] in Sack und Asche Buße (1) tun = eo] penti en sako kaj cindro <be>.

DE) Aschenkreuz • {rk} Am Aschermittwochs wird ein wenig Ache in Form eines Kreuzes auf das Haupt des Empfängers gestreut.

EO) cindrokruco <WF> • {rk} Je cindromerkredo iom da cindro estas ŝutata en formo de kruco sur la kapon de la ricevanto <be>.

DE) Aschermittwoch • Erster Tag der Fastenzeit, {rk} an dem ein Aschenkreuz aufs Haupt gezeichnet wird; 40 Tage vor Ostern <be>.

EO) cindromerkredo <WF> • Unua karesma tago, {rk} je kiu estas signata krucocindro sur la kapon; 40 tagojn antaŭ Pasko <be>.

DE) Aschkenasim • Von Deutschland nach Osteuropa ausgewanderte Juden <GWDE>.

EO) aŝkenazoj <PIV2002> • Judoj elmigintaj el Germanujo al Orienta Eŭropo <PIV2002> <be>.

DE) Asebie {griechisch asebeia Gottlosigkeit} • Frevel gegen die Götter <DFW>. << Eusebie.

EO) sakrilegio • Peko kontraŭ la dioj <be laŭ DFW>.

DE) Aseität; [das absolut] Seiende; [das aus sich] Bestehende • Im Unterschied zu allem kontingenten Sein (ens ab alio {lateinisch: Sein aus einem anderen}) ist Gott aus sich selbst (ens a se {lateinisch: Sein aus sich selbst}) <be nach LThK>.

EO) ento <PIV2002> el si mem <WF>; estado <GWDE> el si mem • Diference de ĉio kontingenca ento (ens ab alio {latine: estanto el alio}) Dio estas el si mem (ens a se {latine: ento el si mem}) <be>.

* de] das kontingente (von einem anderen stammende) Sein = eo] la kontingenca <PIV2002> (el alio devenanta) ento <PIV2002>.

DE) Askese; Aszese {griechisch askäsis Übungen, Lebensweise} • 1. Altes Griechenland:Bemühung um körperlich, geistig, ethisch-religiöse Höchstleistung und Vollkommenheit. 2. Einübung des geistlichen Lebens mit dem Ziel, ungute Bindungen zu lösen und eine weitestgehende Freiheit auf Gott hin zu gewinnen <P. Seewald: Die Schule der Mönche. Herder 2011, S.268>. Vgl. Enthaltsamkeit.

EO) asketismo <WF, GWDE>; asketa vivo <kr> • 1. Malnova Grekujo: celado korpa, spirita, etikreligia al maksimuma povumo kaj perfekteco. 2. Ekzercado de spirita vivo kun la celo forigi malbonajn ligojn, kaj trovi plejan liberecon rilate al Dio <be laŭ P. Seewald: Die Schule der Mönche. Herder 2011, S.268>.

DE) Asket {griechisch askätaí} • 1. Altes Griechenland: Menschen, die sich körperlich, geistig, ethisch-religiös um Höchstleistung und Vollkommenheit bemühen. 2. Kirchenväter: die geschlechtliche Enthaltsamkeit rückt in den Vordergrund. Freiwillige Ehelose, Eunuchen <LThK>. Vgl. Anachoret.

EO) asketo <WF, GWDE> • 1. Malnova Grekujo: Homo celanta korpan, spiritan, etikreligian maksimuman povumon kaj perfektecon. 2. Ekleziaj patroj: La seksa abstinado farigas grava. Libervolaj sengeedzoj; eŭnukoj <be laŭ LThK>.

* de] asketisch; aszetisch = eo] asketa <be>.

DE) Asketik; Aszetik • {rk} Lehre vom Streben nach christlicher Vollkommenheit <DGW>.

EO) asketiko <WF> • {rk} Instruo pri la strebado al kristana perfekteco <be laŭ DGW>.

* de] Lehrer der Asketik / Aszetik; Asketiker / Aszetiker = eo] asketikisto <WF> <be>.

DE) asperges me {lateinisch: besprenge mich, du wirst mich besprengen}; das Asperges (Gesang und Besprengung) • {rk} Bis zum II. Vatikanum nach Ps 51,9 üblicher Begleitgesang bei der Besprengung der Gemeinde mit Weihwasser am Anfang der Heiligen Messe. Vgl. Vidi aquam.

EO) asperges me {latine: vi aspergu min, vi aspergos min}; la aspergo {aspergo 2 nov} (kanto kaj aspergado) <be> • {rk} Ĝis la Dua Vatikana Koncilio laŭ Psa 51,9 la kutima akompana kanto okaze de la aspergo de la komunumo per benita akvo komence de la sankta meso <be>.

DE) Aspergill; Weihwasserwedel; Sprengel (2); Sprengwedel • {rk} Für die Besprengung der Gemeinde mit Weihwasser gebrauchter Gegenstand <LThK>. Vgl. Pfarrei.

EO) aspergilo <WF> • {rk} Ilo por aspergi la komunumon per benita akvo <be laŭ LThK>.

* de] die Gemeinde mit Weihwasser besprengen; aspergieren = eo] aspergi la komunumon per benita akvo <be>.

* de] Gefäß mit Weihwasser zum Aspergieren der Gemeinde = eo] aspergujo <WF> <be>.

DE) Aspersion; Aspergie; Besprengung • Im Altertum reinigende Besprengung, {rk} heute im Besprengen mit Weihwasser enthalten <be nach LThK>.

EO) aspergo; aspergado • En la antikveco: puriga aspergado, {rk} nuntempe enestanta en la aspergado per benita akvo <be laŭ LThK>.

* de] besprengen = eo] aspergi <WF> <be>.

DE) Aspersionstaufe; Besprengungstaufe • Taufe durch Aspersion, also Besprengung. Vgl. Taufe; Begierdetaufe; Bluttaufe; Immersionstaufe; Infusionstaufe; Haustaufe; Totentaufe.

EO) asperga bapto <WF> • Bapto per aspergo <be>.

DE) Aspirant • {rk} Jemand, der sich für den Klosterberuf vorbereitet.

EO) aspiranto • {rk} Iu, kiu sin preparas por la monaĥa vivo <be>.

DE) Assistenten • {rk} In der Messfeier in der klassischen Form sind dies die assistierenden Kleriker; in der ordentlichen Messform sind dies die Konzelebranten <be nach LThK>. Vgl. Ministrant.

EO) asistanto <WF> • {rk} En la meso en la klasika formo tio estas la klerikoj asistantaj ĉe la sankta meso; en la meso en la ordinara formo tio estas la kuncelebrantoj <be laŭ LThK>.

* de] bei der Messfeier assistieren = eo] asisti en la meso <be>.

* de] mit Assistenz = eo] kun asistantoj <WF> <be>.

DE) Assistenz • 1. Mitwirkung des zuständigen Geistlichen bei einer kirchlichen Eheschließung <be nach LThK>. 2. Offizielle Teilnahme eines zweiten Priesters in einer Hl. Messe <be>.

EO) asist[ad]o <WF> • 1. Kunagado de rajtigita kleriko ĉe la eklezia geedziĝo <be laŭ LThK>. 2. Oficiala partopreno de dua sacerdoto en sankta meso <be>.

* de] bei der Trauung assistieren = eo] asisti en la geedziĝa ceremonio <be>.

* de] Eheassistenz = eo] asistado en la geedziĝa ceremonio <be>.

* de] in der Hl. Messe assistieren = eo] asisti en la meso <be>.

DE) Assumptionisten {von lateinisch: assumptio Aufnahme in den Himmel}; Congregatio Augustinianorum ab Assumptione AA {lateinisch: Kongregation der Augustiner von der Aufnahme in den Himmel}; <LThK-Akürzungsverzeichnis VII> • {rk} Männerorden nach der Regel des heiligen Augustinus (354 - 430), 1845 gegründet in Nimes (Frankreich) von Emmanuel d’Alzon (1810 – 1880) <be nach LThK>.

EO) asumpcianoj {nov} <be>; asumpcionistoj {nov} <WF> {de la genitivo assumptionis de la latina vorto assumptio}; Congregatio Augustinianorum ab Assumptione AA {latine: Congregacio de la Augustenanoj de la Ĉielen-preno} • {rk} Vira ordeno laŭ la regulo de la S-ta Aŭgusteno (354 - 430), fondita en la jaro 1845 en Nimes, Francujo, de Emmanuel d’Alzon (1810 – 1880) <be laŭ LThK>.

DE) Aster {griechisch astär Stern} • Liturgisches Gerät des byzantinischen Ritus zum Bedecken des Opferbrotes <be nach LThK>.

EO) astero {laŭ PIV2002 nov-2} • Liturgia ilo de la bizanca rito por kovri la oferpanon <be laŭ LThK>.

DE) Asteriskus (*) {griechisch: Sternchen} • 1. Zeichen für Textlücken in der Septuaginta, die Origenes (um 185 - um 254) ergänzt; 2. Seit Urban VIII. (1568 - 1644) das Zeichen, das die Hälften der Psalmverse trennt. 3. Siehe: Aster <be nach LThK>. 4. Zeichen für “geboren“ <be>.

EO) asterisko (*) <PIV2002> {greke: steleto} • 1. Signo uzata de Origeno (ĉ. 185 - ĉ. 254) por kompletigi la tekstobreĉojn de la Septuaginto. 2. Ekde Urbano la 8a (1568 - 1644) la signo, kiu dividas la du duonojn de la psalmoversikloj. 3. Vidu astero Aster <be laŭ LThK>. 4. Signo por “naskita“ <be>.

DE) Astralleib • 1. Anthroposophie: ätherisch gedachter Träger des Lebens im Körper des Menschen. 2. Okultismus: den Tod überdauernder unsichtbarer Leib des Menschen. 3. Ironisch: {umg} (schöner) menschlicher Körper <DGW>.

EO) astrokorpo <laŭ PIV2002> • 1. Antropozofie: etere konjektita vivoportanto en la homa korpo. 2. Okultisme: nevidebla kaj la morton transvivanta korpo de la homo.3. Ironie: (bela) homa korpo <be laŭ DGW>.

DE) Astralmythologie; Astralmystik • 1. Bedeutung von Gestirnen in Zuordnung zu bestimmten mythischen Gestalten. 2. Bewegung der Gestirne in Verehrung der sie beherrschenden Mächte <be nach LThK>.

EO) astromitologio; astromistiko <laŭ PIV2002> • 1. Signifo de astroj rilate al certaj mitaj figuroj <be>. 2. Moviĝo de astroj en la kulto de potencoj ilin regantaj <xy>.

DE) Astrologie; Sterndeutung • Lehre vom Einfluss der Gestirne auf den Menschen <be nach DGW>.

EO) astrologio <PIV2002> • Instruo pri la influo de astroj sur la homon <be laŭ DGW>.

* de] Astrologe; Sterndeuter = eo] astrologo <GWDE> <be>.

* de] astrologisch (1) (die Astrologie betreffend) = eo] astrologia <GWDE> <be>.

* de] astrologisch (2) (einen Astrologen betreffend) = eo] astrologa <be>.

DE) Astronomie; Sternenkunde • Beschreibung kosmischer Objekte <be nach LThK>.

EO) astronomio <PIV2002> • Scienco pri la astroj kaj la kosmaj fenomenoj <be laŭ LThK>.

DE) Asyl • 1. Heim, Unterkunft für Obdachlose. 2. Aufnahme von politisch Verfolgten <be nach DGW>.

EO) azilo <PIV2002> • 1. Rifuĝejo. 2. Akcepto de politike persekutataj personoj <be>.

* de] Asylrecht = eo] azilrajto <WF> <be>.

* de] Kirchenasyl gewähren = eo] doni azilon en preĝejo <be>.

* de] Asylbewerber; Asylsuchender = eo] azilpetanto <GWDE> <be>.

DE) Aszetik • Lehre vom Streben nach christlicher Vollkommenheit <DGW>.

EO) asketiko <laŭ PIV2002> • Instruo pri la strebado al kristana perfekteco <be laŭ DGW>.

* de] Aszetentum; aszetisches Leben = eo] asketismo <kr>.

* de] ein Asket, der Askese lehrt = eo] asketo <laŭ PIV2002, Z> instruanta asketismon <be>.

DE) Ataraxie • Epikureische Ethik: Gleichmut über Bedrängnissen und inner Befreiung von ihnen <be nach GWDE>.

EO) ataraksio <PIV2002> • Epikura etiko: plena animotrankvilo <be nach PIV2002>.

DE) Athanasianisches Glaubensbekenntnis; Quicumque {lateinisch: wer nur immer}; Athanasianum; altkirchliches Glaubensbekenntnis {rk} • Name eines hervorragenden Glaubenbekenntnisses aus dem 5. Jahrhundert, dem Kirchenlehrer Athanasius dem Großen (ca. 301 - 373) zugeschrieben und heute noch im lateinischen (nicht im deutschen) Brevier an dessen Festtag 2. Mai <be nach LThK>. Vgl. Apostolisches Glaubensbekenntnis; Großes Glaubensbekenntnis.

EO) Atanazia Kredo-Konfeso; Quicumque <LThK> {latine: kiu ajn} {rk} • Nomo de elstara kredokonfeso el la 5a jarcento, atribuita al la eklezia doktoro Atanazio la Granda (ĉ. 301 - 373). Tiu kredokonfeso troviĝas ankoraŭ nuntempe en la latina (ne en la germana) breviero okaze de la 2a de majo, la memortago de la S-ta Atanazio, doktoro de la eklezio <be laŭ LThK>.

DE) Atheismus; Gottlosigkeit; Gottlosentum • Weltanschauung, die die Existenz Gottes leugnet <DGW>. Vgl. Asebio; Agnostizismus.

EO) ateismo <WF>; sendieco; malpieco <GWDE> • Doktrino, kiu negas la ekziston de dioj aŭ de Dio <PIV2002>.

* de] eine atheistische Weltanschauung = eo] ateisma mondokoncepto <be>.

* de] Gottesleugner = eo] ateisto <WF> <be>.

* de] atheistisch; gottesleugnerisch (auf den Athisten bezogen) = eo] ateista <GWDE> <be>.

* de] atheistisch; gottesleugnerisch (auf den Athismus bezogen) = eo] ateisma <GWDE> <be>.

* de] gottesleugnerisch; atheistisch = eo] ateiisma <GWDE> <be>.

* de] Gottesleugnung (Verneinung der Existenz Gottes oder seiner Erkennbarkeit) = eo] neado de Dio; ateismo <VWDE> <be>.

DE) Äthiopisch-Katholische Kirche • Mit der römisch-katholischen Kirche unierte Kirche in Äthiopien.

EO) Etiopa Katolika Eklezio • Eklezio en Etiopujo unuiĝinta kun la romkatolika eklezio <be>.

DE) Äthiopismus; Äthiopische Bewegung • Seit 1883 Abspaltung afrikanischer Gruppen von Missionskirchen in Süd- und Westafrika. Äthiopien war für sie das Symbol afrikanischer Selbständigkeit.

EO) Etiopa Movado; Etiopiismo <PIV2002-nov> • Ekde 1883 secesio de afrikaj grupoj for de la misiaj eklezioj en Sud- kaj Okcident-Afriko. Por tiuj grupoj Etiopujo estis la simbolo de afrika memstareco <be>.

* de] Äthiopistik; Wissenschaftliche Bemühungen um den Äthiopismus = eo] etiopistiko <be>. Vgl. Publizistik; de] Kanonistik; eo] Orientalistik <GWDE> <be>.

DE) Ätiologie; Aitiologie {altgr aitía Ursache, und -logie: Lehre von de Ursachen); Etiologe • U.a. Religionswissenschaft: <Wiki 2020-03-21> Literarische Gattung, meist eine (z. B. mythologische oder ethymologische, d. h. den Wortsinn betreffende) Erzählung, durch die etwas Bestehendes hergeleitet, erklärt und legitimiert wird <BJN-2-Glossar>.

EO) etiologio {nov be}, <PIV2002-nov> • Literatura ĝenro, plej ofte (ekz. mitologia aŭ etimologia) rakonto, kiu deduktas, klarigas kaj legitimigas ion <be laŭ BJN-2-Glossar>.

* de] ätiologisch; etiologisch = eo] etiologia <PIV2002> <be>.

* de] Kult-Ätiologie <ML-S.68> = eo] kulta etiologio <be>.

DE) ätiologische Sagen • Sagen, die auffällige Erscheinungen, Bräuche und Namen erklären wollen <DFW>.

EO) etiologiaj sagaoj • Sagaoj, kiuj volas klarigi okulfrapajn eventojn, kutimojn aŭ nomojn <be laŭ DFW>.

* de] ätiologische Kultlegenden = eo] etilogiaj kultolegendoj <be>.

DE) Atrium • Offener, in der Regel von Säulengängen umgebenen Innenhof bzw. Vorhof einer Kirche <KAZ>.

EO) atrio <PIV2002> • Malferma, normale kun kolonoj ĉirkaŭita interna aŭ antaŭa korto <be laŭ KAZ>

DE) Attribut • 1. Charakteristische Eigenschaft, Wesensmerkmal. 2. Charakteristische Beigabe (als Kennzeichen). 3. Philosophie: wesentliche Eigenschaft einer Substanz <be laŭ DGW>.

EO) atributo <PIV2002>; atribuaĵo <WF> • 1. Tipa eco, esenca eco. 2. Tipa aldono (kiel rekonilo). 3. Filozofio: esenca eco de substanco <be laŭ DGW>.

DE) Attritionismus • {rk} Lehre des Tridentinums, dass die unvollkommene Reue zum Empfang des Bußsakramentes schon disponiert <LThK-Reue>. Vgl. Kontritionismus.

EO) atriciismo <be laŭ PIV2002-atricio> • {rk} Instruo de la Trenta Koncilio, ke la nekompleta pento jam disponas por valida pekokonfeso <be laŭ LThK-Reue>.

DE) audiovisuell • Zugleich hörbar und sichtbar <DGW>.

EO) aŭdavida • Samtempe aŭdebla kaj videbla <be laŭ DGW>.

* de] audivisuelle Medien = eo] aŭdajvidaj komunikiloj <be>; aŭdajvidaj mediatoj <xy>.

DE) Audition • Mit innerem Ohr Gehörtes, das dem täglichen Leben verborgen bleibt <be nach LThK>.

EO) kaŝa aŭditaĵo • Aŭdado per interna orelo, kio restas kaŝita por la ĉiutaga vivo <be laŭ LThK>.

DE) Auditor • Untersuchungsrichter z. B. in einem kirchlichen Prozess <be nach LThK>.

EO) aŭditoro <GWDE> • Juĝoficisto ekz. en eklezia proceso <be laŭ LThK>.

DE) Aufbau • Herstellung, Struktur <be>.

EO) konstruado <GWDE> • Estigo, srukturo <be>.

DE) aufblicken; hochblicken; emporblicken • Den Blick nach oben, in die Höhe richten, hochschauen, aufsehen <DGW>.

EO) altenrigardi; suprenrigardi <GWDE> • Rigardi supren, alten <be>.

DE) Auferstehung {lateinisch resurrectio; france résurrection; hispane resurrección; angle Resurrection; itale risurrezione oder resurrezione} <Wiki 2011-04-23>; Urständ {mittelhochdeutsch urstende Auferstehung} • Wieder zum Leben erwachen; erweckt werden <DGW>.

EO) resurekto <PIV2005, GWDE> {latine resurrectio; france résurrection; hispane resurrección; angle Resurrection; itale risurrezione oder resurrezione}; reviviĝo; leviĝo <WF>; releviĝo <PIV2005, GWDE> • Denove ekvivi aŭ esti vivigita <be>.

* de] Auferstandener; der Auferstandene = eo] la resurektinto; [re]viviĝinto; [re]leviĝinto <be>.

* de] auferstehen = eo] releviĝi; resurekti <GWDE> <be>.

* de] Auferstehung der Toten = eo] leviĝo de la mortintoj <WF>; releviĝo de la mortintoj <Apostola Kredokonfeso> <be>.

* de] Auferstehung von den Toten = eo] leviĝo el la mortintoj; reviviĝo <WF> <be>.

* de] Auferstehungsleib = eo] resurekt[int]a korpo <be>.

* de] auferwecken = eo] revivigi; levi <WF> <be>.

* de] Auferweckung = eo] revivigo <be>.

* de] Christus ist [von den Toten] auferstanden, Halleluja = eo] Kristo releviĝis / reviviĝis / resurektis [el la mortintoj], haleluja <be>.

* de] fröhliche Urstände feiern (aus der Vergessenheit wieder zum Vorschein kommen) <DGW> = eo] denove aperi <be>.

* de] leibliche Auferstehung = eo] korpa resurekto / reviviĝo <be>.

* de] Neuschöpfung des Leibes = eo] novkreo de la korpo <be>.

DE) auffahren • Sich in den Himmel erheben <be>. Vgl. Himmelfahrt.

EO) supreniri; ascendi • Leviĝi al la ĉielo <be>.

* de] “aufgefahren in den Himmel” <Großes Glaubensbekenntnis, Apostolisches Glaubensbekenntnis> = eo] “supreniris en la ĉielon” <ADORU 1,4>; “ascendis al la ĉielo” <ADORU 43>.

DE) Aufforderung; Monition • Die Gemeinde wird an bestimmten Stellen der Feier zum gemeinsamen Handeln aufgefordert, z. B. “Gebt euch ein Zeichen des Friedens!” <be nach KLW>.

EO) invito • En definitaj momentoj de la celebrado la komunumo estas invitata fari ion komunan, ekz. “Interŝanĝu [la] pacosignon!” <be laŭ KLW>.

* de] die Aufforderung Jesu an seine Jünger = eo] la admono de Jesuo al siaj disĉiploj <be>.

DE) Aufgebot (1) • Siehe: Eheaufgebot.

EO) nuptoanonco; [ge]eziĝanonco • <be>.

DE) Aufgebot (2) • Anfrage beim Volk vor einer Weihe und vor einem Eheschluss <KLW>. Vgl. Eheaufgebot.

EO) demando de la komunumo; anonco; proklamo • Demando de la popolo antaŭ ordino kaj antaŭ geedziĝo <be laŭ KLW>.

DE) aufgehen (1) • [Am Horizont] erscheinen; aufsteigen; auftauchen; sich erheben; hervorkommen; sichtbar werden; sich zeigen.

EO) aperi • Ĉe la horizonto vidiĝi; leviĝi; montriĝi <be laŭ duden.de 2016.04.17>.

DE) aufgehen (2) • Sich öffnen; sich auftun; sich erschließen; sich entwickeln; aufspringen; (umgangssprachlich) aufkrachen.

EO) malfermiĝi • Eksalti; evoluigi; malfermiĝi <be laŭ duden.de 2016.04.17>.

DE) aufgehen (3) • Sich entfalten; sich auseinanderfalten; aufbrechen; aufplatzen; (gehoben) sich aufblättern.

EO) krevi • Disvolviĝi; disfaldiĝi; malfermiĝi; fendiĝi <be laŭ duden.de 2016.04.17>.

DE) aufgehen (4) • (Von Gewachsenem) sichtbar werden; keimen; aufkeimen, hervorkommen, emporwachsen; aufblühen, erblühen, sich öffnen, zur Blüte kommen; sichtbar werden; sprießen; zu wachsen beginnen; (gehoben) emporwachsen.

EO) dehiski • (pri kreskaĵo) [ek]ĝermi; ekaperi; [supren]kreski; ekflori; apertiĝi; ŝosi; burĝoni; elkreski; pligrandiĝi; plialtiĝi; prosperi <be laŭ duden.de 2016.04.17>.

DE) aufgehen (5) • (Vom Teig) durch ein Treibmittel aufgetrieben werden; gären; hochgehen; treiben.

EO) fermenti • (Pri pasto) per gisto ŝveligi; boli; peli <be laŭ duden.de 2016.04.17>.

DE) aufgehen (6) • Jemandem zu Bewusstsein kommen, klar werden.

EO) konsciiĝi • Ekkonscii al iu; fariĝin klara al iu <be laŭ duden.de 2016.04.17>.

DE) aufgehen (7) • Mit etwas eins sein und in dieser Einheit verschwinden; übergehen in; sich auflösen [in]; sich verwandeln; aufgesaugt werden; fusionieren; sich vereinigen mit; verschmelzen; (umgangssprachlich abwertend) geschluckt werden; (gehoben) sich zerlösen.

EO) unuiĝi: [dis]solviĝi • Kun io fariĝi unu kaj malaperi en tiu unueco; transiĝi; [dis]eriĝi; malintegriĝi; tranformiĝi; aliiĝi; ŝanĝiĝi; ensorbiĝi; fuzii; fuziiĝi; unuiĝi; kunfandiĝi; esti englutata <be laŭ duden.de 2016.04.17>.

DE) Aufhebung; Annnullierung • Entbindung von einem Erlass (2), einer Verpflichtung.

* de] Straferlass = eo] liberigo de puno.

EO) nuligo <VWDE-Erlass> <be> • liberigo de.

* de] Straferlass = eo] liberigo de puno <VWDE> <be>.

DE) Auflage (1); Ausgabe; Herausgabe • Die auf einmal gedruckten Schriften oder Bücher <DGW-1a>.

EO) eldono • La kune presiaj skribaĵoj aŭ libroj <be laŭ DGW-1a>.

* de] Auflagenhöhe = eo] eldonkvanto <GWDE-Auflage> <be>.

DE) Auflage (2); Bedingung; Norm; Soll • Mit etwas (z. B. einer Schenkung) verbundene oder von einer Autorität auferlegte Verpflichtung <DGW-2a+c>.

EO) kondiĉo; normo • Kun io (ekz. kun donaco) ligita aŭ de aŭtoritato surmetita devo <DGW2a+c>.

DE) Auflage (3); Abgabe (3); Steuer; Zehnt {hist} • Geregelte vermögenswirksame Leistung <be>. Vgl. Abgabe 1+2.

EO) imposto • Leĝa kontribuo ŝarĝanta la havaĵon <be nach LThK>.

DE) auflegen • Auf etwas legen <DGW1a>.

EO) surmeti • Meti sur ion <be>.

* de] jemandem die Hände auflegen; jemanden weihen = eo] meti la manojn sur iun <be/kr/xy>; konsekri iun <WF> <be>.

DE) Aufklärung (1a); Klärung; Erklärung • Darlegung, die über bisher unbekannte Zusammenhänge aufklärt; über etwas, jemanden den gewünschten Aufschluss gibt. Vgl. Vernunftreligion; Rationalismus.

EO) klarigo <PIV2002>; elmontro; prezentado, <GWDE> • Prezentado, kiu klarigas kunligojn ĝis nun ne sufiĉe konatajn; pri io aŭ iu doni deziratan klarigon <be>.

* de] aufklären; klarstellen; erklären; Auskunft geben = eo] klarigi; doni klarigon <GWDE> <be>.

* de] bilden = eo] klerigi <GWDE> <be>.

* de] darlegen; auseinander setzen = eo] elmontri; prezenti; fari [ion] tre klare videbla <GWDE> <be>.

DE) Aufklärung (1b) • Zustand des Aufgeklärtseins über bisher unbekannte Zusammenhänge, über etwas oder jemanden <be>.

EO) klarigiteco <PIV2002-klera>; elmontro; prezentado, <GWDE> • Stato de tiu, kiu ricevis klarigojn pri aferoj ĝis nun ne sufiĉe konataj, pri io aŭ iu <be>.

DE) [rationalistische] Aufklärung (2); Bildung • (Wissenschaft) Wissenschaftliche Begründung unserer Weltanschauung.

EO) raciismo; racionalismo <PIV2005-racio> • Raciisma/ationalisma motivado de nia mondobildo <be>. Vgl. Rationalismus.

* de] das Zeitalter der Aufklärung im 18. Jahrhundert = eo] La epoko de la racionalismo en la 18a jarcento <GWDE-Aufklärung>; la epoko de la raciismo en la 18a jarcento <be>.

* de] Rationalist; Aufklärer (1); Prediger für die Vernunft = eo] racionalisto <GWDE>.

* de] Rationalität = eo] racieco <GWDE>.

DE) Aufklärung (3) • (Wetter; Atmosphäre:) Das Wetter klärt sich auf. Das Wetter bessert sich.

EO) sereniĝo; sennubiĝo • (vetero; atmosfero:) La vetero sennubiĝas. La vetero pliboniĝas <be>.

* de] sich aufklären = eo] sereniĝi <GWDE> <be>.

DE) Aufklärung (4) • (Wetter; Atmosphäre:) Es gibt klare Aussicht.

EO) sereniĝo; sennubiĝo; videbleco • (vetero; atmosfero) sennubigi <be>.

* de] der Himmel klärt sich auf; die Sicht wird klarer = eo] la ĉielo klariĝas <GWDE> <be>.

DE) Aufklärung (5) • (Militär:) Darlegung der Lage im Gelände.

EO) skoltado; rekognosko <GWDE> • (militaro:) Priskribo de la situacio en la tereno <be>.

* de] Aufklärer (2); Späher = eo] askolto <GWDE>.

DE) Aufklärung (6) • Belehrung über geschlechtliche Vorgänge.

EO) klarigo <PIV2002, GWDE, WF> • <be>.

* de] (Sexuelle) Aufklärung über geschlechtliche Zusammenhänge = eo] Priseksa klarigo al la infanoj; seksklerigo al infanoj <GWDE> <be>.

DE) aufmüpfig • Ein wenig aufsässig, trotzig; widerborstig; widersetzlich. Vgl. störrisch.

EO) ribelema • Iomete inklina al ribelado <be laŭ PIV2005>.

* de] Aufmüpfigkeit = ribelemeco <be>.

DE) Aufnahme in die Kirche • <be>.

EO) akcepto kiel membro <GWDE> de la eklezio; enskribo en la eklezion; membriĝo en la eklezio <kr> • <be>.

DE) Aufopferungsgebet zur allerheiligsten Dreifaltigkeit • Tridentinische Messe: Gebet Suscipe, Sancta Trinitas in der Opfervorbereitung vor dem Orate, fratres <be>. Vgl. Selbstaufopferung.

EO) sinofera preĝo al la plej Sankta Trinitato <be laŭ SVM>; memofera preĝo al la plej Sankta Triunuo <kr> • Trenta-koncilia Meso: preĝo Suscipe, Sancta Trinitas en la pretigo de la oferdonoj antaŭ la Orate, fratres <be>.

DE) aufpfropfen;• (Gartenbetrieb) auf den Weinstock einpflanzen <be>.

EO) grefti • (vinplantado): grefti sur la viton <GWDE>; enplanti sur la viton <WF>.

* de] aufprägen = eo] surstampi <VWDE>

DE) aufreizend (sexuell); sexy • Den Sexualtrieb stimmulierend <be>.

EO) ekscita (sekse); sekse alloga / altira <GWDE> • Stimuli la libidon <WF>.

DE) aufrichtig; ehrlich, offen • Dem innersten Gefühl, der eigenen Überzeugung entsprechend <DGW>.

EO) sincera; honesta • Konforma al la interna sento kaj propra konvinko <be>.

DE) aufschiebendes Ehehindernis • Hinternis, das die Ehe nicht zulässt, das aber dispensiert werden kann <WF-Ehe>. Vgl. Ehrbarkeit; Ehehindernis; angustia loci; Hindernis; Impotenz; öffentliche Ehrbarkeit; Religionsverschiedenheit.

EO) prokrasta nuptoobstaklo <xy>; prokrasta geedziĝobstaklo • Obstaklo, kiu malpermesas nupton / geedzecon, sed povas esti forigata <be laŭ WF-Ehe>.

DE) aufstehen • Sich vom Sitz erheben.

EO) leviĝi • Ekstari el seĝo <be laŭ duden.de 1 2016.04.17>.

* de] aufstehen (nach dem Schlafen) = eo] leviĝi, sin levi [post dormado].

* de] aus dem Bett aufstehen = eo] leviĝi el la lito, ellitiĝi.

* de] wann darf ich aufstehen? (nach Krankheit) = eo] kiam mi povas forlasi la liton.

* de] beim ersten Hahnenschrei aufstehen = eo] ellitiĝi ĉ la unua krio de la koko.

* de] offen stehen (Fenster, Tür) = eo] esti malferma, esti nefermita.

* de] sich rebellisch erheben (gegen) = eo] ribeli (konteraŭ). <VWDE> <be>

DE) Auftakt • Musik: Der ein Musikstück eröffnende unvollständige Takt <DGW-2>.

EO) antaŭtakto <GWDE> • Muziko: nekompleta muzika takto malfermanta muzikaĵon <be laŭ DGW-2>.

DE) Auftrag (1); Weisung (2) • Zur Erledigung übertragene Aufgabe <DGW-1>.

EO) komisio; instrukcio; tasko <be>; leĝo <BIB Psa 1,2> • Tasko transigita al plenumado <be laŭ DGW-1>.

DE) Auftrag (2); Bestellung • Bestellung einer Ware <DGW-2>.

EO) mendo • Mendo de varo <be laŭ DGW-2>.

DE) Auftrag (3); Verpflichtung; Mission • Inner Beauftragung im Namen einer Gruppe <be>.

EO) ordono; misio • Interna ordono nome de grupo <be>.

DE) aufwachen • Wach werden, erwachen <be>.

EO) vekiĝi <GWDE> • Fariĝi maldorma <be>.

* de] wach auf! = eo] vekiĝu! <BIB Psa 7,7>.

DE) Auge Gottes • Bild eines Auges in einem Dreieck, das an die Dreifaltigkeit erinnert.

EO) Dia Okulo • Bildo de okulo en triangulo, kiu memorigas pri la Trinitato <be/xy>.

DE) Augenlust • 1. Ist eine Ergötzung des Gemüts, die man bei dem Anschauen eines angenehmen Dinges empfindet. 2. Sündhaft und verboten, wenn man sich durch seine unordentlichen Begierden dahin reißen lässt, dass man seine Augen an Dingen weidet, die zur Sünde verführen <Biblische Real- und Verbal-Handkonkordanz, 1980>.

EO) okuldelekto <xy>; avido de la okuloj <WF> • 1. Plezuro de la sentimento, kion oni spertas vidante agrablaĵon. 2. Peka kaj malpermesita plezuro, se oni lasas siajn neordigitajn dezirojn senbride admiri aferojn, kiuj kondukas al peko <be laŭ Biblische Real- und Verbal-Handkonkordanz, 1980>.

DE) Augsburger Bekenntnis; Augsburgisches Bekenntnis; Confessio Augustana CA • Von Philipp Melanchton (1497 - 1560) verfasste grundlegende Bekenntnisschrift lutherischer Kirchen aus dem Jahre 1530.

EO) kredokonfeso de Aŭgburgo; Aŭgsburga Konfeso • Resumo de la doktrinoj de Lutero <PIV2002-Aŭgsburgo> <be>. De Filipo Melanĥtono (1497 - 1560) verkita baza konfesoskribo de luteraj eklezioj, publikigita en la jaro 1530 <be laŭ LThK>.

DE) Augsburger Interim • Versuch einer Reunion der Protestanten mit den Katholiken durch Reichsgesetz 1548 bis zum Augsburger Religionsfrieden 1555 <be nach LThK>.

EO) Aŭgsburga Provizoraĵo • Klopodo reunuigi la protestantojn kun la katolikojn per regna leĝo en 1548 ĝis la Aŭgsburga Religipaco je 1555 <be laŭ LThK>.

DE) Augsburger Religionsfriede • 1555 wurde beim Friedensschluss in Augsburg das Luthertum eine reichsrechtlich anerkannte christliche Konfession. Es galt der Grundsatz: cuius regio, eius religio {lateinisch: Wem eine Region gehört, dessen Konfession soll dort gelten} <be nach LThK>.

EO) Aŭgsburga Religipaco • Ekde la pacokontrakto en Augsburgo je 1555 la luteranismo fariĝis regnojure oficiala kristana konfesio. Validis la principo: cuius regio, eius religio {latine: kies regiono, ties religio = al kiu apartena regiono, ties religio estu en ĉi tiu regiono} <be laŭ LThK>.

DE) Augustiner; Augustinermönch; Canonici Augustinianus CanA(ug) {lateinisch: Augustiner-Kanoniker}, Canonici Regulares Sancti Augustini CanR(eg) CRSA CSA {lateinisch: Regular-Kanoniker des Heiligen Augustinus} • Angehöriger einer auf der Augustinerregel aufgebauten Ordensgemeinschaft <DGW>. Vgl. Augustinerchorherren.

EO) Aŭgustenano <PIV2002>; aŭgustena monaĥo <GWDE>; Canonici Augustinianus CanA(ug) {latine: Augusten-Kanonikoj}, Canonici Regulares Sancti Augustini CanR(eg); CRSA; CSA {latine: Regular-Kanoniker des Heiligen Augustinus} • Ordenano de komunumo kun aŭgustena regulo <be laŭ DGW>.

* de] Augustinerorden = eo] aŭgustena ordeno <GWDE> <be>.

* de] Augustiner-Chorherren = eo] aŭgustenkanonikoj <be>.

* de] Augustiner-Chorfrauen = eo] aŭgustenkanonikinoj <be>.

* de] Augustiner-Eremiten = eo] aŭgustenermitoj <be>.

* de] Augustinerregel = eo] aŭgustena regulo <be>. Vgl. Benediktinerregel.

DE) Augustinismus • 1. Maßgebliche Theologie bis in die Mitte des 13. Jahrhunderts. 2. Weiterentwicklung von Teilbereichen bis heute <be nach LThK>.

EO) aŭgustenismo <PIV2002, GWDE> • 1. Decida teologio ĝis la mezo de la 13a jarcento. 2. Pluevoluigo de teologiaj partoj ĝis hodiaŭ <be laŭ LThK>.

DE) Augustus: {griechisch sebastos Heiland} • 1. Beiname des römischen Kaisers Oktavian <GWDE; DR 1996>. 2. Achter Monat: August <DR1996>.

EO) aŭgusto <PIV2002, GWDE> • 1. Kromnomo de la romia imperiestro. 2. Oka monato en la jaro <DR1996>.

* de] 1. Augustus betreffend; augusteisch <BJN-P-S.71>. 2. Den Monat August betreffend = eo] aŭgusta <be>.

* de] Monumentum Ancyranum {lateinisch}: Rechenschaftsbericht über die Universalität des Leben und Wirkens des Augustus <BJN-P-S.71>. = eo] Monumentum Ancyranum {latine} agad-raporto pri la universeco de la vivo kaj agado de Aŭgusto: <be>.

DE) ausblasen • Eine Kerze ausblasen.

EO) blov-estingi <GWDE> • Blovestingi kandelon <be>.

DE) Auserwähltes Volk • Das Volk Israel <be>.

EO) elektita popolo <WF> • La popolo Izrael <be>.

DE) Ausgießung (1) des Heiligen Geistes • Das Erfülltwerden mit dem Heiligen Geist <DGW-2>.

EO) elverŝo de la Sankta Spirito • Pleniĝo de la Sankta Spirito <be>.

* de] der Heilige Geist wird ausgegossen = eo] la Sankta Spirito estas elverŝata <be>.

DE) Ausgießung (2) von Gnaden • Erfüllt werden von Gnaden <be>.

EO) gracelverŝo <WF> • Pleniĝi de graco <be>.

DE) Ausgrabungen (1) • Tätigkeit des systematischen, wissenschaftlichen Augrabens und Freilegens von historischen Gegenständen <be nach DGW>.

EO) elfosadoj <GWDE> • Sistema scienca elfosado kaj liberigado de historiaj aĵoj <be laŭ DGW>.

* de] ausgraben = eo] elfosi; elterigi <GWDE> <be>.

DE) Ausgrabungen (2); Ausgrabungsstücke • Die Ergebnisse von Ausgrabungen (1) <be>.

EO) elfosaĵoj <GWDE> • Elfositaj aĵoj; la rezulto de elfosado <be>.

DE) Aushang; (plakative) Veröffentlichung; Bekanntmachung • Bekanntmachung an einem Ort, wo die Betroffenen normalerweise nachschauen <be>. Vgl. Plakat.

EO) [afiŝa] publikigo; publika konigo [per afiŝo]; sciigo; anonco; proklamado <GWDE> • Informado publikigita en loko, kie la koncerna personaro normale informiĝas <be>.

* de] aushängen; anschlagen = eo] elpendigi; afiŝi <GWDE> <be>.

* de] eine Bekanntmachung anschlagen = eo] afiŝe diskonigi ion al la publiko <GWDE> <be>.

* de] Aushängeschild; Reklameschild = eo] elpendigita ŝildo; reklamŝildo <GWDE> <be>.

DE) Aushilfe (1); Aushilfskraft; Hilfskraft; Helfer • Jemand, der hilft, aber die hauptverantwortliche Person nicht ersetzen kann <be>.

EO) helpanto; provizora helpo <GWDE> • Persono, kiu helpas, sed ne povas anstataŭi la ĉefan personon <be>.

* de] aushilfsweise (1) = eo] helpante <be>.

DE) Aushilfe (2); Hilfe • Irgend eine Art von Hilfe <be>. Vgl. vertreten.

EO) [provizora] helpo <GWDE> • Iu maniero da helpo <be>.

* de] aushilfsweise (2) = eo] provizore <GWDE>; helpe <be>.

DE) Ausklang; Ende; Schluss; Schlussakord • Musik: Letzter Akord <GWDE>.

EO) lasta akordo; finiĝo <GWDE>; fino • Muziko: lasta akordo; fina akordo <GWDE> <be>.

* de] ausklingen = eo] finiĝi <GWDE>; last-akordi <be>.

DE) Auslegung; Deutung • Den Sinn eines Wortes, Satzes, Textes, einer Tat, eines Ereignisses, usw. deuten <be>. Vgl. Hermeneutik.

EO) interpretado <GWDE>; interpreto <be> • Klarigi la sencon de vorto, frazo, teksto, ago, evento, ktp. <be>.

* de] Ausdeuten = eo] interpreti <be>.

* de] Ausleger; Deuter; Ausdeuter = eo] interpretanto; interpretisto <be>.

* de] Auslegungsfrage = eo] demando pri la interpretado <be>.

* de] Auslegungsmethode = eo] metodo de interpretado <be>.

* de] Auslegungstyp = eo] tipo de interpretado <be>.

* de] Erklärung = eo] klarigo <GWDE> <be>.

DE) Auslösung • Lösung aus einer rituellen Bindung durch eine Opfergabe <be>. Vgl. Erlösen / de] Erlösung; Reinigung; Darstellung.

EO) elaĉeto (2) • Elaĉeto el rita ligo per oferaĵo <be>.

* de] “Den Erstling vom Esel aber sollst Du durch ein Schaf auslösen <EU Ex 34,20>” = eo] “Uter-malferminton el azenoj elaĉetu per ŝafido” <BIB Eli 34,20> <be>.

* de] rituell auslösen; lösen = eo] elaĉeti (2) <be>.

* de] Lösegeld (rituell) = eo] [rita] elaĉetmono <be>.

DE) Auspfarrung • Herausnahme eines bestimmten Gebietsteils aus einer Pfarrei <be nach LThK>. Vgl. Umpfarrung.

EO) elparoĥigo • Elpreno de definita parto el la paroĥo <be laŭ LThK>.

DE) Auspicium {lateinisch: Vogelschau}; Auspizien • 1. Vorbedeutung; Aussichten für etwas <DGW>. 2. Schirmherrschaft; Oberhoheit <be laŭ PIV2002-2>.

EO) aŭspicio <Z, PIV2002> • 1. Antaŭsigno pri la estonta evoluo. 2. Protektado; patronado <PIV2002> <be>.

* de] unter jemandes Auspizien (unter jemandes Schirmherrschaft, Oberhoheit) <DR1996-Auspizium> = eo] sub ies aŭspicio (sub ies protektado, patronado) <be laŭ PIV2002-aŭspicio>.

DE) Aussatz; Lepra; Hansen’sche Krankheit • Krankheit, die zu entstellenden Veränderungen der Haut führt <be nach DGW>.

EO) lepro • Malsano, kiu estigas deformigajn ŝanŝiĝojn de la haŭto <be>.

* de] leprakrank; lepros; leprös; aussätzig = eo] lepramalsana <GWDE> <be>.

* de] Leprakranker; Aussätziger = eo] lepromalsanulo; leprulo <GWDE> <be>.

* de] Leprastation; Leprosorium; Hospital für Leprakranke = eo] leprulejo; hospitalo por lepruloj <GWDE> <be>.

DE) Ausschluss; Ausschließung • Aus dem Amt, einer Aufgaben, der Gemeinschaft ausschließen <be>. Vgl. Bann (1); anathema; Kirchenbann; Suspension; suspendieren.

EO) ekskludo <GWDE>; eksigo • Eligi al ofico, tasko, komunumo <be>.

* de] ausschließen; ausstoßen = eo] ekskludi; eksigi <GWDE>; elpeli; eligi <GWDE-ausstoßen> <be>.

* de] jemand aus der Kirche ausschließen = eo] ekskomuniki iun; forigi iun el la eklezio <GWDE-ausschließen> <be>. Vgl. bannen (1).

* de] die Ausgeschlossenen = eo] la eksigitaj / ekskomunikitaj / eligitaj <be>.

DE) Ausschuss; Komitee • Für besondere Aufgaben aus einer größeren Gemeinschaft, einer Körperschaft ausgewählte Personen <DGW>. Vgl. Komitee; Kommission, Versammlung.

EO) komitato <GWDE> • Por aparta tasko el pli granda komunumo elektita personaro <be>.

* de] Ausschussmitglied = eo] komitatano <GWDE>; membro de (la) komisiono <be>.

* de] Ausschusssitzung = eo] komitatkunveno; komitata kunsido <GWDE> <be>.

* de] ein vorbereitendes Komitee = eo] prepara komitato <be>.

* de] Komitee für Frieden und Abrüstung = eo] komitato por paco kaj senarmigo <be>.

DE) Ausschweifung; Exzess; Maßlosigkeit • Übertreibung, besonders im Lebensgenuss <DGW>.

EO) eksceso; diboĉo; diboĉado <GWDE> • Troigo, precipe en la plezuroj de la vivo <be>.

* de] ausschweifend; exzessiv; maßlos; lasterhaft = eo] ekscesa; diboĉa <GWDE> <be>. Vgl. unzüchtig.

* de] Ausschweifendes; ausschweifende Tat = eo] diboĉaĵo <GWDE> <be>.

* de] Sittenlosigkeit = eo] senmoraleco <be>.

* de] zügellos = eo] senbrida <be>.

* de] Zügellosigkeit = eo] senbrideco <be>.

DE) Aussegnung; Auslösung; Reinigung • Altes Testament: Rituelle kultische Reinigung einer Mutter nach einer Geburt (Vgl. Lev 13) <be nach BJN-Prolog-S.90>. Vgl. Darstellung.

EO) elbenado; elaĉeto <be> • Malnova Testamento: rita kulta purigado de patrino post nasko (komparu Lev 13) <be laŭ BJN-Prolog-S.90>.

DE) Außenschwestern; {lateinisch sorores externae} <LThK-Windenschwestern> • Mit der Neuordnung der strengen Klausur entfielen die Windenschwestern. Erhalten blieb teilweise das Institut der Außenschwestern <LThK-Windenschwestern>.

EO) fratinoj eksteraj; {latine sorores externae} <LThK-Windenschwestern> • Per la novordigo de la severa klaŭzuro forfalis la vinĉofratinoj. Restis parte institucio de eksteraj fratinoj <be laŭ LThK-Windenschwestern>.

DE) Äußere Gnade; gracia externa {lateinisch} • Einwirken Gottes durch äußere Situationen und Umstände <be nach LThK>.

EO) ekstera graco; gracia externa {latine} • Ago de Dio per eksteraj situacioj kaj cirkonstancoj <be laŭ LThK>.

DE) außerehelich; nichtehelich • Geboren von einer nicht verheirateten Mutter <be>.

EO) ekstermatrimonia; ekstergeedzeca <be>; bastarda <xy>; ekstergeedza <WF> • Naskiĝinta ekster geedzeco de la gepatroj <be>.

* de] ein außereheliches Kind = eo] bastardo <xy>; ekstermatrimonia; ekstergeedzeca infano <be>.

* de] außereheliche Beziehungen = eo] ekstermatrimonia; ekstergeedzecaj [seksaj] rilatoj <be/xy>.

DE) Aussetzung (1) • {rk} Das Allerheiligste zur Anbetung öffentlich zeigen, normal in einer Monstranz <be>.

EO) elmeto <WF> • {rk} Publike montri la Plejsanktaĵon por adorado, normale en monstranco <be>.

DE) Aussetzung (2) • Jemanden Hilflosen sich selbst überlassen, für den man verantwortlich ist <be>.

EO) forlaso <WF> • Lasado de iu en senhelpeco, por kiu oni estas respondeca <be>.

* de] ein Kind aussetzen = eo] forlasi senhelpan bebon <be laŭ GWDE>.

DE) aussöhnen • Einen Streit, eine Feindschaft schlichten und ein besseres gegenseitiges Verhältnis bewirken <be nach DGW-1>.

EO) repacigi • Mildigi kverelon, malamikecon kaj kaŭzigi pli bonan reciprokan rilaton <be laŭ DGW-1>.

* de] sich versöhnen = eo] repaciĝi; ree interpaciĝi; reamikiĝi <GWDE> <be>.

* de] Aussöhnung = eo] repacigo <GWDE> <be>.

* de] das Sichaussöhnen = eo] la repaciĝo; la interpaciĝo <GWDE> <be>.

DE) Aussprache; Unterredung; Gespräch • Klärendes Gespräch <Duden.de 2015-05-10>. Vgl. Debatte; Diskussion

EO) interparolado • Klariga interparolado <be laŭ Duden.de 2015-05-10>.

DE) Ausstrahlung • Nonverbale postive geistige Wirkung eines Menschen auf andere <be>.

EO) elradiado • Positiva nonverbala spirita efiko de homo al alia homo <be>.

* de] ausstrahlen = eo] [el]radii / difuzi <CHR1923> <be>.

* de] “Durch die Ausstrahlung dieser Gnade wurde da menschliche Leben in jeder Hinsicht gestärkt <KKK 376> = eo] Per la elradiado de tiu graco la homa vivo ĉiudirekte estis fortigita <KKE 376>.

DE) austreiben • Vertreiben, verstoßen <DGW-2a>.

EO) elpeli; ekzorci <WF> • Forpeli <be>.

* de] einen bösen Geist austreiben = eo] elpeli / ekzorci malbonan spiriton <GWDE> <be>.

* de] den Teufel austreiben = eo] ekzorci la diablon <GWDE> <be>.

* de] Verstoßung, Vertreibung. Vgl. (Islamisches Recht) Repudiation = eo] forpel[ad]o; elpel[ad]o <VWDE> <be>.

* de] Vertreibung; das Vertreiben, Wegjagen = eo] forpel[ad]o; elpel[ad]o <VWDE> <be>.

* de] aus dem Paradies vertreiben = eo] forpelo el la paradizo <VWDE-Vertreibung> <be>.

DE) Austritt • Sich von einer Gemeinschaft abmelden <be>.

EO) malmembriĝo <GWDE>; eksiĝo <xy> • Malmembriĝi de komunumo <be>.

* de] Austritt aus der Kirche = eo] eliro / malmembriĝo el la eklezio <be>.

* de] aus der Kirche austreten = eo] ekziĝi el la eklezio <GWDE-austreten> <be>.

* de] Austrittserklärung = eo] deklaro de eksiĝo <GWDE> <be>.

DE) Auswahlchristentum • Übernahme von selbst ausgewählten Teilen der christlichen Wahrheit. Nicht das umfassende Christentum.

EO) elektokristanismo • Transpreno de mem elektitaj partoj de la kristana vero. Ne la tuta kristanismo <be>.

DE) Ausweglosigkeit; schwierige Lage; Hoffnungslosigkeit • Das Ausweglossein; auswegslose, hoffnungslose Situation. Vgl. Not; Bedrängnis; Schwierigkeiten <GWDE>.

EO) senelira situacio; senespera situacio • Esti sen elirejo, sen espero <be>.

DE) auszählen • Der Reihe nach einander aufzählen <DGW>.

EO) elnombri; nombri [unu post la alia] • Laŭvice nombri <GWDE> <be>.

* de] die Auszählung der Stimmen ist noch nicht beendet = eo] la nombrado de la voĉoj ankoraŭ ne estas finita <GWDE> <be>.

DE) auszeichnen; prämieren <be> • Mit einem Preisschild versehen; mit Vorzug behandeln <DGW>.

EO) distingi; premii <GWDE> • Signi per prezoindiko; prefere pritrakti <be>.

* de] jemand mit einem Preis auszeichen = eo] doni premion al iu <GWDE>; premii iun <be>.

* de] jemand mit einem Ehrenzeichen auszeichnen = eo] dekoracii iun per ordeno <GWDE> <be>.

* de] sich auszeichnen = eo] distingiĝi <GWDE> <be>.

DE) Auszug (1) • Weggang <be>.

EO) eliro <xy> • formarŝo; foriro<GWDE> <be>.

* de] Auszug aus Ägypten = eo] eliro el Egiptujo <be>.

DE) Auszug (2); Ausschnitt; Exzerpt; Excerptum {lateinisch: Ausschnitt} <E. Hosp: Der hl. K. M. Hofbauer in Triberg. Aus Spicilegium Historicum III 1955 Fasc. 2. Titel> • Mit dem Text der Vorlage übereinstimmender Auszug aus einer Vorlage <DGW>.

EO) eltranĉaĵo; eltondaĵo; eltiraĵo; fragmento <GWDE>; elkopiaĵo <CHR1926>; elĉerpaĵo <xy> • Eltiraĵo el teksto konforma kun la teksto de la originalo <be laŭ DGW>.

DE) authentisch • Zuverlässig, glaubwürdig <DGW>. Vgl. Glaube (2) de] glaubhaft.

EO) aŭtenta <xy> • Fidinda, kredinda <GWDE>.

* de] Authentizität = eo] aŭtenteco <GWDE> <be>.

DE) autochthon {griechisch autoĥtoon an Ort und Stelle [entstanden]; eingeboren} • Zur Gegend gehörend <be>.

EO) aŭtoktona <PIV2002>; aŭtoĥtona <be> {greke autoĥtoon ĉeloke [estiĝinta]; indiĝena} <be laŭ DR1996> • Enlanda, apartenanta al la regiono <be>.

* de] Autochthoner; Autochthone = eo] aŭtoktonulo[j]; aŭtoĥtonulo[j] <be>.

* de] autochthone Gottheit <BJN-P S.100> = eo] aŭtoktona diaĵo <xy>; aŭtoĥtona diaĵo <be>.

DE) Autodafé; Glaubensgericht • {rk} Geschichte: Öffentliche Verkündigung von Prozessurteilen nach Inquisitionsprozessen und gegebenenfalls Übergabe der Verurteilten an die weltliche Obrigkeit zur Durchführung des Urteils <be nach LThK>.

EO) aŭtodafeo <PIV2002, GWDE> • {rk} Historio: publika diskonigo de verdikto post inkvizicia proceso kaj, se estas postulata de la juĝo, transdono al la ŝtataj superuloj al efektivigo de la verdikto <be>.

DE) Autokephalie; Unabhängigkeit • {ort} Kirchliche Unabhängigkeit orthodoxer Nationalkirchen <be nach DFW>.

EO) aŭtokefaleco; sendependeco <be> • {ort} Eklezia sendependeco de ortodoksaj naciaj eklezioj <be laŭ DGW>.

* de] autokephal; unabhängig = eo] aŭtokefala {nov} <be>; sendependa <be>.

* de] Das erste Konzil der Orthodoxen Unabhängigen Kirche der Ukraine fand in Jahre 1990 statt = eo] La unua koncilio de la Ukraina Aŭtokefala Ortodoksa Eklezio okazis en la jaro 1990 <be>.

DE) Autonomie • 1. Verwaltungsmäßige Selbständigkeit. 2. Philosophie: Willensfreiheit <DGW>.

EO) aŭtonomeco • <PIV2002> 1. Rajto fari siajn proprajn leĝojn kaj decidojn. 2. Eblo funkcii memstare <PIV2002>.

* de] Autonome Kirche = eo] aŭtonoma eklezio <be>.

DE) Autor; Verfasser • Urheber eines Buches, Theaterstückes, o. ä. <be>. Vgl. Kompilator.

EO) aŭtoro; verkanto / verkinto • Tiu, kiu verkis libron, teatraĵon aŭ ion similan <be>.

* de] Autorenangabe; Verfasserangabe = eo] aŭtorindiko <be>.

DE) autoritär • Diktatorisch, totalitär absoluten Gehorsam fordernd <DGW>.

EO) absolutisma <xy> • Diktatore, totalisme postulanta absolutan obeon <be laŭ DGW>.

DE) Autorität (1); Ansehen • Auf Leistung oder Tradition beruhender Einfluss einer Person oder Institution und das daraus erwachsende Ansehen. 2. Recht, Gehorsam zu fordern. Vgl. Macht.

EO) aŭtoritato <GWDE> • 1. Psika povo, influo, bazita sur respekto, kiun iu akiris per fidindaj ecoj, saĝo, virtoj, ktp. 2. Povo rajtigita postuli obeadon <PIV2002> <be>.

* de] die höchste kirchliche Autorität = eo] la plej alta eklezia aŭtoritato <be>.

* de] der Hirtensstab ist ein Symbol der kirchlichen Autorität = eo] la paŝtista bastono estas simbolo de la eklezia aŭtoritato <be>.

* de] antiautoritär = eo] antiaŭtoritata <GWDE> <be>.

* de] antiautoritäre Erziehung = eo] antiaŭtoritata edukado <GWDE> <be>.

* de] autoritativ = eo] aŭtoritata <GWDE>; aŭtoritateca <xy> <be>.

* de] Autorschaft = eo] aŭtoreco <GWDE> <be>.

DE) Autorität (2); bedeutende Person • Persönlichkeit mit maßgeblichem Einfluss und hohem [fachlichem] Ansehen <DGW>.

EO) aŭtoritatulo • Tiu, kiu disponas pri aŭtoritato <be laŭ PIV2002> <be>.

DE) Autosoterik {von griechisch autos selbst, und sootäris Erlösung, Heil}; Autosoterie; Autosoterismus; Selbsterlösung • Erlösung aus sich selbst <be> << Theosoterik. Vgl. Fremderlösungsreligion; Selbsterlösungsreligion.

EO) savo el si mem <be> • Elaĉeto el si mem <be>. << savo de Dio.

DE) Ave maris stella {lateinisch} {rk} • Marienhymnus verfasst von dem Mönch Ambrosius Autpertus (geboren in Gallien - 784) <be nach LThK>.

EO) Ave, stelo mara (ADORU 689); Mara stel’, saluton (ADORU 688) • {rk} Latina Maria-himno verkita de la monaĥo Amrosius Autpertus (naskita en Gaŭlujo - 784) <be laŭ LThK>.

DE) Ave regina caelorum {lateinisch: Ave, du Himmelskönigin} • Marianische Antiphon für die Fastenzeit, gewöhnlich nach der Komplet gesungen.

EO) Vin, ho ĉiela reĝino {latine Ave Regina caelorum Estu salutata, ĉiela regino} • Maria-antifono por la tempo de karesmo, kutime kantata post la kompletorio <ADORU 97.17> <kr>.

DE) Ave Maria {lateinisch: Sei gegrüßt, Maria; griechisch chaire Freue dich}; {umg} Avemaria; Gegrüßet seist Du, Maria; Englischer Gruß; {umg} Ave {rk} • {rk} Mariengebet beginnend mit dem Gruß des Engels an Maria (nach Lk 1,28) <be>.

EO) avemario; {vulg} Ave {latine: saluton} <GWDE>; Ave Maria {latine: saluton Maria}; anĝela saluto <be> • {rk} Preĝo memoriganta la saluton de la anĝelo al Maria (laŭ Luk 1,28) <PIV2002-anĝela>.

* de] “Sei gegrüßt, du Begnadete, der Herr ist mit dir.” <EÜ1978 Lk 1,28> = eo] “Saluton al vi la grace favorita, la Eternulo estas kun vi” <BIB Luk 1,28> <be>.

* de] “Gesegnet bist du mehr als alle Frauen, und gesegnet ist die Frucht deines Leibes.” <EU Lk 1,42> = eo] “benata vi estas inter virinoj, kaj benata estas la frukto de via ventro” <BIB Luk 1,42> <be>.

* de] “Gegrüßet seist du, Maria, voll der Gnade, der Herr ist mit dir. Du bist gebenedeit unter den Frauen, und gebenedeit ist die Frucht deines Leibes, Jesus. Heilige Maria, Mutter Gottes, bitte für uns Sünder jetzt und in der Stunde unseres Todes. Amen” = eo] “Saluton, Maria, gracoplena. La Sinjoro estas kun vi. Benata vi estas inter la virinoj, kaj benata estas la frukto de via sino, Jesuo. Sankta Maria, Dipatrino, preĝu por ni pekuloj, nun kaj en la horo de nia morto. Amen.” <ADORU-1.5>.

DE) Avellana • Eine Sammlung päpstlicher und kaiserlicher Schriftstücke von 368 bis 553 <be nach LThK>.

EO) avelana-kolekto • Kolekto de papaj kaj imperiestraj dokumentoj de 268 ĝis 553 <be laŭ LThK>.

DE) Axiologie {griechisch axia Wert, Würde logos Rede, Wort, Vernunft}; Wertlehre • Philosphie: Die Lehre über die Werte <be>.

EO) aksiologio {nov} <GWDE> {greke axia valoro, digno; logos parolado, vorto, racio <LTGD>; hispane axiología; angle axiology; france axiologie; itale assiologia; pole aksjologia} <Wiki 2015-08-25>; moraldoktrino; valordoktrino <be> • Filozofio: la doktrino pri la valoroj <be>.

* de] axiologisch = eo] aksiologia <be>.

DE) Axiologischer ; Eudämonologischer Gottesbeweis; moralischer Gottesbeweis • Nach Kant (1724 - 1804) ist die Existenz Gottes ein Postulat der praktischen Vernunft. Das unabhängig von der Existenz Gottes erkannte und um sein er selbst willen zu befolgende Sittengesetz schreibt das höchste Gut, d. h. die durch die Tugend bedingte Glückseligkeit, als Zweck vor, der nur geboten werden kann, wenn seine Verwirklichung möglich ist, und dazu muss die Existenz Gottes postuliert werden <LThK-III,5>.

EO) Aksiologia Dio-pruvo; Eŭdajmonologia Dipruvo; Morala Dipruvo • Laŭ Kantio (1724 - 1804) la ekzisto de Dio estas postulo de la praktika racio. La moroleĝo ekkonita, sendepende de la ekzisto de Dio, kaj pro si mem obeenda, preskribas la plej altan bonon, t. e. la beatecon kondiĉitan per la virto, kiel celon, kio nur povas esti ofertata, se ĝia efektivigado eblas, kaj por tio la ekzisto de Dio necesas <be laŭ LThK-III;5>.

DE) Axiom • 1. Als absolut richtig erkannter Grundsatz; gültige Wahrheit, die keines Beweises bedarf. 2. Nicht abgeleitete, fundmentale Aussage eines Wissenschaftsbereiches, aus der andere Aussagen deduziert werden <DGW>. Vgl. Deduktion; Hypothese <be>; Norm.

EO) aksiomo <PIV2002> • 1. Aserto, rigardata kiel evidenta per si mem aŭ ĝenerale akceptata. 2. Fundamenta aserto, el kiu oni eliras por pruvi teoremojn <be laŭ DGW>.

DE) Azyma {lateinisch: Plur: Mazzen}; Azymen {lateinisch Singular: panis azymus Mazze} • 1. Die ungesäuerten Brote. 2. Das Pas’chafest, das Fest der Ungesäuerten Brote. Vgl. Mazze; ungesäuertes Brot.

EO) Azyma {latine: plur: macoj}; macoj • 1. nefermentintaj panoj <be>. 2. Macotfesto {tritika rikolto}; la Paskofesto, la festo de la macoj <be>.

DE) Báal • Fruchtbarkeitsgott im Umfeld von Israel <GWDE>.

EO) Báalo <BIB Juĝ-2,11>; Báal • Dio de fekundeco en la ĉirkaŭeĵo de Izrael <be>; titolo de fenicaj dioj <be nach PIV2002>.

* de] Baalsverehrung = eo] Baalkultado.

DE) Baal-Berith <Luther>; Baal des Bundes • Zur Zeit der Richter verehrte Gottheit <Wiki 2015-11-30>.

EO) Baal-Berit {Akk: Baal-Beriton} <BIB Juĝ 8,33> • En la tempo de la juĝistoj adorata dio <kr laŭ 2015-11-30>.

DE) Baal-Peor; Báal-Peór; Baal-Pegor; Báal-Pegór • Baal von Pegor, einem Berg im Gebiet von Moab <Gross / Renelt: das Buch der Psalmen, Ps 106,28> <be>.

EO) Baal-Peor; {Akk: Baal-Peoron} <BIB Psa 106,28> • Peor estas monto en la regiono de Moab <Nom 23,28> kaj loĝloko proksime de Bet-Leĥem <Jos 15,59 LXX> <be>.

DE) Báal-Zebúb • Eigenname einer Orakelgottheit <BL>.

EO) Baal-Zebubo <BIB Mar 3,22>; Baal Zebub {Baal-Zebubon} • Biblia misformo de la fenicia titolo “baalo“ <PIV2002> <be>.

DE) Baby; Bébé {schweizerisch}; Säugling • Kleinkind; Säugling im ersten Lebensjahr <DGW>.

EO) bebo; suĉinfano • Suĉinfano en la unua vivojaro <be laŭ DGW>.

* de] ein Baby stillen = eo] mamnutri bebon <GWDE> / suĉinfanon <be>.

* de] ein Baby windeln = eo] vindi bebon <GWDE> <be>.

* de] babysitten; Babysitten = eo] prizorgi bebon <be>.

* de] Babysitter = eo] prizorganto de bebo <be>.

* de] Babysitting = eo] prizorgado de bebo <be>.

DE) Baby… (Babyausstattung; Babydecke; Babykleidung / Babybekleidung).

EO) bebo… (beboartikloj / beboartiklaro; bebokovrilo; bebovestoj / bebovestaĵo; ktp.) <be>.

DE) Babylonische Gefangenschaft; Babylonisches Exil • Zwangsverschleppung des größten Teils der Juden nach Babylon 597 und 587 v. Chr.; ab 538 Rückkehr <DNL>.

EO) babilona kaptiteco; babilona ekzilo • Perforta deportado de la plej granda parto de la judoj al Babilono 597 kaj 587 a. Kr.; ekde 538 reveno <be laŭ DNL>.

DE) Babylonisches Sprachengewirr; babylonische Sprachverwirrung <DGW> • 1. Vielfalt von Sprachen, die an einem Ort gesprochen werden <be nach DGW>. 2. Babylonismus: Durcheinander; Wirrwarr; unübersichtliches Vielerlei <DGW>.

EO) babelismo <GWDE> • 1. Multlingveco aŭ konfuzo de lingvoj <PIV2002> 2. Konfuzo, pelmelo, malordo, kaoso <be laŭ DGW>.

* de] babylonisch = eo] babilona <GWDE> <be>.

DE) Baccalaureus • Akademischer Grad <LThK>.

EO) bakalaŭro • Akademia rango; universitata grado <GWDE> <be>.

DE) Bach’sche Fuge • Musik: Kontrapunktische Satzart mit nacheinander mehrfach durchgeführtem Thema <be nach DGW>, eingeführt von Johann Sebastian Bach (1685 - 1750).

EO) fugo de Bach (pr baĥ) • Muziko: kontrapunkta aranĝomaniero kun temo plurfoje sinsekva, enkondukita de Johann Sebastian Bach (1685 - 1750) <be>.

DE) Backenstreich {lateinisch alapa Backenstreich} • Seit dem 13. Jahrhundert in der Firmung bezeugter gelinder Backenstreich; seit 1973 nicht mehr im Ritus <be nach LThK>.

EO) survango <PIV2002, xy>; vangofrapo <PIV2002> • Milda vangobato praktikata en la konfirmacio ekde la 13a jarcento; ekde 1973 ne plu en la rito <be laŭ LThK>.

DE) Badener Disputation • Eidgenössisches Glaubensgespräch 1526 in Baden bei Zürich <LR>.

EO) Badena Disputado • Svisa Kredo-Disputo je 1526 en Baden ĉe Zuriko <be laŭ LR>.

DE) Bahnhofsmission • Kirchliche Einrichtung zur Betreuung von Bahnreisenden <be nach DGW>.

EO) eklezia helpejo [en stacio] <WF>; stacidoma misio <GWDE> • Eklezia instalaĵo por zorgi pri fervojtrivojaĝantoj <be laŭ DGW>.

DE) Bahnlesung {lateinisch lectio continua fortlaufende Lesung} • Fortlaufende Lesung biblischer Bücher, eventuell in Auswahl <be nach LThK>.

EO) sinsekva tekstolegaĵo • Legaĵo de bibliaj libroj, eventuale nur parte <be laŭ LThK>.

DE) Bakkalaureat • Unterster akademischer Grad in England und Nordamerika (in Frankreich: Abiturausweis) <DGW>, jetzt auch in Deutschland <be>.

EO) bakalaŭreco • Plej malalta universitata diplomo en Anglujo kaj Nord-Ameriko (en Francujo: abiturienta diplomo), nun ankaŭ en Germanujo <PIV2002>.

* de] Bakkalaureus = eo] bakalaŭro <GWDE> <be>.

DE) Bakronym {en (Kofferwort) back rückwärts, acronym Akronym} • Bezeichnet ein Wort, dessen einzelne Grapheme erst nachträglich als Initialbuchstaben von Wörtern interpretiert werden und in ihrer Gesamtheit zu einer Wortgruppe zusammengefügt werden <Wiki 2016-06-23>. Vgl. Akronym.

EO) Retroakronimo • Retroakronimo estas akronimo por kiu la interpreto nur post la enkonduko de la termino estas elpensita <be laŭ Wiki 2016-06-23>.

DE) Balaamiten • Anhänger einer als häretisch beurteilten Gruppierung des frühen Christentums, wahrscheinlich die Nikolaiten <be nach LThK>.. Vgl. Nikolaiten.

EO) Balaamitoj {nov} <be> • Anoj de grupo taksita en la frua kristanismo kiel heretika, verŝajne la Nikolaitoj

DE) Baldachin (1) {lateinisch baldachinus, coelum, umbraculum, conopium}; Conopium • Traghimmel, der besonders bei Prozessionen über dem das Sakrament tragenden Geistlichen getragen wird <be nach DGW>.

EO) baldakeno <WF, PIV2002-1+2> • Portebla tegmenteto portata en procesioj super la kleriko portanta la sakramenton <be laŭ DGW>.

DE) Baldachin (2) {lateinisch baldachinus}; Kiborium; Ziborium (2) • Architektur: 1. Von Säulen getragener Überbau, immer aus festem Material, ähnlich einem Baldachin <be nach KLW>. 2. Schirmdach über einer Statue oder über der Kanzel <be nach DGW>.

EO) tegmenteto • Arkitekturo: 1. Eta konstruaĵo portata de kolonetoj super altaro, ĉiam farita el solida materialo. 2. Eta tegmento super statuo aŭ predikejo <be laŭ DGW>.

DE) Ballei {lateinisch baldachinus} • Die Ballei ist eine Ordensprovinz bei geistlichen Ritterorden.

EO) Ballei; baleio {nov} • Ordena provinco de spiritaj kavaliraj ordenoj <be>.

* de] Ballivus {latine: Aufseher} (Leiter einer Ballei) = eo] ballivus; baleiestro <be>.

DE) Balsam • Duftendes in ätherischen Ölen gelöstes Harz <be nach LThK>.

EO) balzamo • Bonodora rezino <be laŭ PIV2002>.

* de] Die Worte kamen wie Balsam von seinen Lippen = eo] la vortoj venis kiel balzamo de liaj lipoj. <be>.

* de] das ist Balsam für seine Seele = eo] tio estas balzamo por la animo <GWDE> <be>.

* de] balsamieren; mit Balsam salben = eo] balzami <GWDE> <be>.

* de] balsamisch = eo] balzama <GWDE> <be>.

* de] einbalsamieren = eo] enbalzamigi <GWDE> <be>. Vgl. Mumie / de] mumifizieren.

* de] Einbalsamierung = eo] enbalzamigo <GWDE> <be>.Vgl. Mumie / de] Mumifizierung.

DE) Baluster • Kleine Säule als Geländerstütze <GWDE>.

EO) balustro <GWDE> • Koloneto kiel subtenilo de parapeto <GWDE> <be>.

* de] Balustrade; Geländer mit kleinen Säulen = eo] balustrado <GWDE> <be>.

DE) Banderole • Kunstwissenschaft: Erklärendes Spruchband auf Gemälde, Stichen u.ä. <DGW-1>.

EO) banderolo • Artoscienco: Klariga rubando sur pentraĵoj, gravuraĵoj kaj simile <VWDE> <be>.

DE) Bann (1); Anathema {griechisch, lateinisch anathema}; Anathem; {rk} Kirchenbann; Exkommunikation • Siehe: Exkommunikation <be>.

EO) ekskomuniko • <be>.

DE) Bann (2); Magie • Magische Kraft über jemanden.

EO) sorĉo (1); magio <PIV2005-1> • Magia forto super iu <be nach DGW 1>.

* de] faszinierend; sehr anziehend = eo] fascina; tre aloga <GWDE> <be>.

* de] Fauler Zauberer = eo] ĉarlatano <GWDE> <be>.

* de] Magier (2); Hexer <PIV2002> = eo] magiisto <WF, GWDE> <be>.

* de] magisch = eo] magia <WF> <be>.

* de] Mantra ([im alten Indien] Zauberspruch) = eo] mantro <GWDE> <be>.

* de] mit einem Zauber belegt sein = eo] esti sorĉita <GWDE> <be>.

* de] verzaubern = eo] prisorĉi <xy> <be>.

* de] Verzauberung = eo] prisorĉarto <GWDE> <be>.

* de] Zauberbuch = eo] sorĉolibro <GWDE> <be>.

* de] Zauberei; das Zaubern; Zauberkunst = eo] sorĉ[ad]o (2) <PIV2005-2> <be>.

* de] Zauberer (1); Zaubrer = eo] sorĉisto <GWDE> <be>.

* de] zauberhaft; bezaubernd = eo] ensorĉanta; ĉarm[eg]a; rava <GWDE> <be>.

* de] zauberisch = eo] magia <GWDE> <be>.

* de] Zauberkraft = eo] sorĉa / magia povo <GWDE> <be>.

* de] Zauberkunststück = eo] sorĉaĵo <GWDE> <be>.

* de] Zauberkünstler; Zauberer (2) = eo] iluziisto; magiisto <GWDE>.

* de] zaubern (1) (magisch) = eo] magii; sorĉi <PIV2005-1, GWDE> <be>.

* de] zaubern (2) (durch Kunststücke) = eo] sorĉi <PIV2005-2> <be>.

DE) Bann (3); Friedlosigkeit; Acht; Ächtung • Strafstand der Rechtlosigkeit im frühen Mittelalter <be nach LThK>.

EO) proskribo <GWDE> • Puno de la senjureco en la frua mezepoko <be>.

* de] ächten = eo] proskribi <PIV2005> <be>.

DE) bannen (1); exkommunizieren; anathematisieren; verfluchen (2) • Über jemand, etwas den Bann (1) aussprechen <DGW 1>. Aus der Kirche ausschließen <be laŭ PIV2002>.

EO) ekskomuniki <GWDE, PIV2002, WF>; anatemi <WF, PIV2002> • Ĵeti anatemon sur iun aŭ ion <PIV2002, GWDE, PIV2002>; eksigi el la eklezio <PIV2002>.

* de] anathema sit {latine}; [wer das Gegenteil glaubt] sei exkommuniziert (abschließende Formel eines Konzilsbeschlusses) = eo] anatema sit; [kiu kredas la kontraŭon, tiu] estu ekskomunikita (fina formulo de koncilia decido) <be>.

* de] der Exkommunizierte = eo] la ekskomunikito <WF> <be>.

DE) bannen (2); verzaubern; besprechen (4) • Magische Gewalt ausüben <DGW 2b>.

EO) sorĉi, fascini <GWDE>; ensorĉi <PIV2002 1> • Agi per magia forto <DGW 2b> <be>.

DE) bannen (3); abwenden • Über etwas oder jemand magische Gewalt ausüben, ihn / es vertreiben <DGW-2b>.

EO) forigi; deturni; haltigi • Pri io aŭ iu havi kvazaŭmagian forton, lin aŭ ĝin forpeli <DGW-2b>.

* de] die Gefahr ist gebannt = eo] la danĝero estas forigita <GWDE> / deturnita <be>.

* de] die Kriegsgefahr ist gebannt = eo] la militodanĝero estas forigita <be laŭ GWDE>.

DE) Banner • Fahne. Vgl. Wimpel.

EO) standardo <GWDE> • Flago <be>.

DE) Baptisterium {lateinisch: Taufkapelle} {griechisch baptistärion} • 1. Besonderer Raum einer Kirche mit Taufbecken oder Taufstein <be nach LThK>. 2. Mittelalter: Ein eigener Bau mit Taufbecken <be>. Vgl. Taufkirche.

EO) baptejo; baptokapelo <WF> • 1. Aparta loko en preĝejo kun baptopelvo <be nach LThK>. 2. Mezepoko: aparta konstruaĵo kun granda pelvo por bapti <be>.

DE) Baptistiner; Baptister {lateinisch Congregatio saeculariorum missionariorum de S. Joanne Baptista} • Männerorden, 1749 gegründet, 1810 aufgelöst.

EO) baptistanoj • Vira ordeno, en 1749 fondita, en 1810 malfondita <be laŭ LThK>.

DE) Barbar • Ausländer aus griechischer Sicht <EÜ2016>.

EO) barbaro <PIV2005> • 1. neheleno. 2. nekulturita homo; ano de nekulturita gento <PIV2005> <be>.

DE) Barfüßer • Von Augustinus (354 - 430) so genannte Sekte, die die Verwendung von Fußbekleidung als sündhaft ablehnte.

EO) nudpieduloj • De Aŭgusteno (354 - 430) tiel nomata sekto, kiu rifuzis la uzadon de piedvestoj <be laŭ LThK>.

DE) Barfüßerorden; Diskalceaten {itale discalceati Unbeschuhte}; Barfüßer {umg} • {rk} Barfüßer ist der volkstümliche Name der Angehörigen einer Ordensrichtung der Franziskaner, die keine Schuhe, sondern nur Sandalen ohne Strümpfe tragen <be nach LThK>. Vgl. Bernhardiner; Cordeliers; Franziskaner; Graue Brüder; Graue Mönche; Graue Schwestern; Kapuziner; Kapuziaten; Konventualen; Minoriten; Reformanten; Rekollekten; Spiritualen; Zisterzienser; Trappisten; Evangelische Franziskanerbruderschaft; Dritter Orden; Oblaten.

EO) senŝuaj monaĥoj <be/xy>; senŝua ordeno <WF>; ordeno de nudpieduloj <xy>; senŝtrumpuloj • Populara nomo de franciskanoj, kiuj portas ne ŝuojn, sed nur sandalojn sen ŝtrumpoj <be laŭ LThK>.

DE) barmen • 1. {veraltet:} Mit Mitgefühl erfüllen. 2. {norddeutsch abwertend} jammern; lamentieren <DGW>. Vgl. Barmherzigkeit.

EO) kompati • 1. Plenigi per kompato. 2. {En Nord-Germanujo} lamenti; plendi <be>.

* de] barmherzig = eo] kompatema; kompata <GWDE> <be>.

* de] barmherzige Liebe Gottes = eo] mizerikorda / kompata amo de Dio <be>.

DE) Barmherzige Brüder (1) • 1. Geistliche Krankenpflegeorden allgemein <be nach LThK>. 2. Mönche vor allem der Bettelorden <be>.

EO) mizerikordaj fratoj; kompataj fratoj <laŭ WF> • 1. Spiritaj ordenoj por la flegado de malsanuloj. 2. Monaĥoj de la almozordenoj <be>.

DE) Barmherzige Schwestern; Schwestern • Mitglieder eines sozial tätigen Frauenordens <be>.

EO) mizerikordaj fratinoj; kompataj fratinoj <WF> • Membroj de virina sociala ordeno <be>.

DE) Barmherzigkeit • Mitfühlend, mildtätig gegenüber Notleidenden; Verständnis für die Not anderer zeigend <www.duden.de>. Vgl. Erbarmen; Liebe; Mitleid; Werke der Barmherzigkeit.

EO) mizerikordo <PIV2002>; kompato; kompatemo <GWDE>; kompatemeco <BIB Jes 63,7> • Kunsentema, bonfara rilate al mizeruloj; kunsenton montranta por la mizero de aliaj <be laŭ www.duden.de>.

* de] Barmherzige Schwestern = eo] mizerikordaj fratinoj; kompataj fratinoj <WF> <be>.

* de] christliche Barmherzigkeit = eo] kristana mizerikordo <be>.

* de] Tat der Barmherzigkeit = eo] mizerikorda faro <be>.

* de] Werke der Barmherzigkeit = eo] faroj de kompato <WF> <be>.

* de] wohltätige Gesinnung = eo] bonfaremo <GWDE> <be>.

* de] Wohltätigkeit = eo] bonfarado <GWDE> <be>.

DE) Barnabasbrief • Anonymes, seit Klemens von Alexandria (um 150 - um 215) als Barnabasbrief bezeugtes Schreiben.

EO) Barnabas-letero • Anonima, ekde Klemento (ĉ.150 - ĉ. 215) kiel Barnabas-letero atestata skribaĵo <be laŭ LThK>.

DE) Barnabiten; Congregatio Clericorum Regularium S. Pauli Barnabitarum B <LThK-Abkürzungsverzeichnis VII> {lateinisch: Kongregation der Regular-Kleriker des Heiligen Paulus der Barnabiten} CRSP, CBarn, OBarn <LThK>; Barnabitenorden • 1530 in Mailand bei der Kirche St. Barnabas von Antonio Maria Zaccaria (1502 - 1539) gegründeter Orden <LThK>.

EO) Barnabasanoj; Congregatio Clericorum Regularium S. Pauli Barnabitarum B {latine: kongregacio de la Klerikoj Regularaj de la S-ta Paŭlo de la Barnabasanoj}; Barnabanoj <PIV2002, GWDE> • En 1530 en Milano ĉe la preĝejo la S-ta Barnabas de Antonio Maria Zaccaria (1502 - 1539) fondita ordeno <be laŭ LThK, Wiki 20-06-03>.

DE) Barock • Kunstgeschichte: Kunststil der Zeit zwischen 1600 und 1750.

EO) baroko <WF> • Artohistorio: arta stilo en la tempo inter 1600 kaj 1750 <be laŭ LThK>.

* de] barock; barockal = eo] baroka <GWDE> <be>.

* de] im Barockstil gehalten = eo] barokastila; en stilo de baroko <GWDE> <be>.

* de] Barockkirche = eo] baroka preĝejo <GWDE> <be>.

* de] Barockstil = eo] baroka stilo <GWDE> <be>.

* de] Barockzeit = eo] baroka epoko.

DE) Bartholomäer • 1640 gegründete Weltpriestervereinigung, heute noch in Palermo.

EO) bartolomeanoj • En 1640 fondita societo de diocezaj sacerdotoj, nuntempe ankoraŭ en Palermo <be laŭ LThK>.

DE) Bartholomäusnacht; Pariser Bluthochzeit • Massenmord an Hugenotten in der Nacht vom 23. auf den 24. August 1572 in Paris, veranlasst durch die Königinmutter Katharina von Medici (1519 - 1589).

EO) Bartolomea nokto • Masakro kontraŭ hugenotoj en la nokto de 23a al 24a de aŭgusto 1572 en Parizo, iniciatita de la reĝinopatrino Katarina de Medici (1519 - 1589) <be laŭ LThK>.

DE) Bartholomiten; Armenische Brüder des heiligen Basilius (229/230 - 379) diesseits des Meeres • 1356 - 1650 Kongregation Armenischer Brüder in Italien; Hauptkloster: Bartholomäuskloster in Genua <be nach LThK>.

EO) bartolomeanoj <be>; Armenaj fratoj de Sankta Bazilio (229/239 - 379) cismara. • De 1356 ĝis 1650 Kongregacio de Armenaj Fratoj en Italujo. Ĉefkonvento: monaĥejo de la S-ta Bartolomeo en Genovo <be laŭ LThK>.

DE) Baruch; Das Buch Baruch {hebräisch baruk gesegnet} Bar • Deuterokanonische Schrift des Alten Testamentes <be nach BL>. Vgl. Brief des Jeremia.

EO) Baruĥ; la libro Baruĥo <be laŭ GWDE> Bar • Duekanona Skribo de la Malnova Testamento <be laŭ BL>.

DE) Basilianer • Orientalische Mönche unter westlichem Einfluss, benannt nach Basilius (329/330 - 379) <be nach LThK>. Vgl. Aleppinische Basilianer.

EO) bazilianoj <WF> • Orientaj monaĥoj sub okcidenta influo, nomitaj laŭ Bazilio (229/330 - 379) <be laŭ LThK>.

DE) Basilidesevangelium • Vielleicht auf dem Lukasevangelium beruhende Evangelien-Rezension, die der Gnostiker Basilides (frühes 1. Jahrhundert) seinem Evangelien-Kommentar zu Grunde legt.

EO) Basilides-evangelio • Eble sur la Lukoevangelio baziĝanta recenzo de la evangelioj, kiun la gnostikulo Basilides (frua 1a jarcento) prenis kiel fundamenton de sia evangeliokomentario <be laŭ LThK>.

DE) Basilika • 1. Kirchenbau nach Art der frühchristlichen Zeit <DGW>. 2. Vom Papst verliehener Ehrentitel für eine Kirche <GWDE>.

EO) baziliko <WF> • 1. Ĉefa konstruformo de la mezepokaj okcidentaj preĝejoj. 2. Titolo privilegie donata de papo al kelkaj preĝejoj <be>.

* de] Basilica Major = eo] baziliko maĵora <be>.

* de] Basilica Minor = eo] baziliko minora <be>.

* de] romanische Basilika = eo] romanika baziliko <GWDE> <be>.

* de] Weihe der Basilika Santa Maria Maggiore in Rom = eo] Konsekro de la baziliko Sankta Maria Maggiore (la Granda) en Romo <be>.

DE) Basiliusregeln • Praktisch-spirituelle Anweisungen des Basilius (329/330 - 379) für das asketisch-monastische Leben. Vgl. Augustinerregel; Benediktinerregel.

EO) baziliaj reguloj • Praktikaj kaj spiritaj direktivoj de Bazilio (229/330 - 379) por la asketa kaj monaĥa vivo <be>.

* de] Basiliusliturgie = eo] liturgio de Bazilio <be>.

DE) Basis • 1. Fundament; Grundlage. 2. Säulenfuß <be>.

EO) bazo; fundamento • 1. Fundamento; bazo. 2. Bazo de kolono <be>.

* de] fundamental = eo] fundamenta; baza <GWDE> <be>.

DE) Basisgemeinde; Basisgemeinschaft • Überschaubare homogen zusammengesetzte Gemeinschaft mit starkem Zusammenhalt, besonders in Lateinamerika <be nach LThK>. Vgl. Kleine christliche Gemeinschaften.

EO) bazokomunumo • Superrigardebla homogene kunmetita komunumo kun forta solidareco, precipe en Latin-Ameriko <be laŭ LThK>.

DE) Basiskirche • Versteht Kirche und Gemeinde als Gemeinschaft selbstverantwortlicher Mitglieder.

EO) bazeklezio • Komprenas eklezion kaj komunumon kiel komunon de memresponsaj membroj <be laŭ LThK>.

DE) Basisökumene • Ökumene in der Ortsgemeinde <WDK>.

EO) bazekumeno • Ekumeno en la loka komunumo <be laŭ WDK>.

DE) Bassist • Basssänger <GWDE>.

EO) basulo <GWDE> • Base kantanto <be>.

* de] Kontrabassspieler = eo] kontrabasisto <GWDE> <be>.

* de] Bassklarinete = eo] basa klarineto <GWDE> <be>.

* de] Bassposaune = eo] basa trombono <GWDE> <be>.

* de] Bassschlüssel; F-Schlüssel = eo] basa kleo; Fa-kleo <GWDE> <be>.

* de] Bassstimme = eo] basa voĉo <GWDE> <be>.

DE) Basslaute; Theorbe • Bassinstrument der Lautenfamilie mit Bordunsaiten und einem zweiten Wirbelkasten (16.-18. Jahrhundert) <GWDE>.

EO) teorbo <GWDE>; basa liuto • Basa instrumento de la liuta familio kun bordunokordoj kaj kun dua agordkejla kesto (16a - 18a jarcento) <be laŭ GWDE>.

DE) Bat • 1. Jüdisches Hohlmaß für Flüssiges im AT: 22 bzw. 40 Liter, 1/10 Kor, 6 Hin. 2. Faß: Jüdisches Hohlmaß im NT: 36 Liter, 1/10 Kor <EÜ2016 III.1.D.>. Vgl. Hómer; Efa; Scheffel; Gomer; Kab; Kor.

EO) bat’o <BIB 1 Reĝ 7,26, Luk 16,6> • 1. Juda mezuro de kapacito por fluidaĵoj en la Malnova Testamento: 22 resp. 40 litrojn, 1/10 bat’ojn, 6 honojn. 2. Juda mezuro de kapacito en la Nova Testamento: ĉ. 360 litrojn <be laŭ EÜ2016 III.1.D.>.

DE) Batak-Kirche • Kirche im Batakland / Sumatra, der größten der Sunda-Inseln im Malajischen Archipel, einem Teil von Indonesien <GWDE>.

EO) batak-eklezio • Eklezio en Bataklando / Sumatro, la plej granda el la Sundaj insuloj en la malaja arkipelago, parto de Indonezio <be laŭ GWDE>.

DE) Baudenkmal • Bauwerk als Denkmal vergangener Baukunst <DGW>.

EO) arkitektura monumento <GWDE> • Konstruaĵo kiel monumento de pasinta konstruarto <be laŭ DGW>.

DE) Bauhütte {lateinisch fabrica ecclesiae} • Bauwerkstätte einer großen Kirche <be nach LThK>. Vgl. Comasken.

EO) konstrumetiejo <khs> • Konstruejo de granda preĝejo <be laŭ LThK>.

DE) Baum der Erkenntnis von Gut und Bös • Baum in der Mitte des Paradieses.

EO) arbo de sciado pri bono kaj malbono <BIB Gen 2,9> • Arbo en la mezo de la paradizo <be laŭ Gen 2,9>.

DE) Baulast • Die rechtliche Verpflichtung, die Kosten für ein Gebäude aufzubringen.

EO) pagodevo [por konstruado] • Jura devo porti la kostojn por konstruaĵo <be laŭ LThK>.

DE) Baumeister; Architekt • Heute: staatlich geprüfter Bautechniker mit Handwerks- und Fachhochschulausbildung <DGW>. Vgl. Polier.

EO) arkitekto <GWDE> • Hodiaŭ: ŝtate pruvita konstru-teknikisto kun metia kaj faklerneja klerigado <be>.

DE) Beamter • Jemand, der im öffentlichen Dienst oder im Dienst einer Körperschaft des öffentlichen Rechts steht, eine bestimmte Laufbahn hat und pensionsberechtigt ist <DGW>. Vgl. Bürokrat; Angestellter; Schreiber; Gehobener Dienst.

EO) oficisto <GWDE-ofico>; ŝtata oficisto; publika oficisto <be> • Iu, kiu laboras en publika servo aŭ ĉe korporacio de publika juro, kun fiksa kariero, kiu estas rajtigita al pensio <be laŭ DGW>.

* de] Beamtenlaufbahn = eo] kariero de [ŝtata / publika] oficisto <be>.

* de] ein untergeordneter Beamter; ein nachgeordneter Beamter = eo] subalterna oficisto <CHR1923> <be>.

* de] die Pfarrer sind kirchliche Beamte = eo] la paroĥestroj estas ekleziaj oficistoj <be>.

DE) beanspruchen; Anspruch erheben; verlangen • Auf etwas Anspruch erheben; fordern, verlangen [worauf man Anspruch hat] <www.duden.de>. Vgl. fordern; Begehren; worauf.

EO) pretendi; bezoni • Rimarkigi pretendon [al io? / sur io? / en io?, al/sur/en kio oni havas pretendon] <GWDE-worauf> oni havas rajton <be laŭ www.duden.de>.

DE) beantworten • Antwort geben auf eine Frage.

EO) respondi • Doni respondon al demando <be>.

* de] erklären = eo] klarigi <be>.

* de] unbeantwortbar = eo] nerespondebla <be>.

DE) Beauftragte, der Vgl. Verantwortliche • jemand, der mit einem Auftrag betraut wurde = eo] komisiito <VWDE> • Iu kun komisio taskito <be>.

DE) Beauftragung; Bestallung {veraltet} • Übertragung von kirchlichen Diensten.

EO) komisio • Transdono de ekleziaj servoj <be laŭ LThK>.

* de] beauftragen = eo] komisii <be>.

DE) Bedingung • Etwas, was gefordert und von dessen Erfüllung etwas anderes abhängig gemacht wird <DGW>.

EO) kondiĉo • Io, kio estas postulata kaj de kies plenumiĝo io alia dependas <be laŭ DGW>.

* de] bedingungslos; ohne jede Bedingung = eo] senkondiĉa; sen iu ajn kondiĉo <be laŭ DGW>.

* de] Bedingungslosigkeit = eo] senkondiĉiteco <be>.

* de] bedingungsweise = eo] kondiĉe <be>.

* de] Forderung = eo] postulo <be>.

DE) bedrohen • Jemandem Gewalt androhen, für jemand eine Gefahr bilden <GDW>.

EO) minaci • Minaci kun perforto; esti danĝero por iu / io <be laŭ DGW>.

* de] Bedrohlichkeit = eo] minaceco <be>.

* de] Bedrohung = eo] minac[ad]o GWDE> <be>.

* de] bedrohlich = eo] minaca GWDE> <be>. Vgl. gefährlich.

DE) bedürftig (1) • Siehe: mittellos. Vgl. arm.

EO) senmona; sen monaj rimedoj; senhava • <be>.

DE) bedürftig (2) sein • Eine Sache oder jemanden brauchen; jemandes, einer Sache bedürftig sein <DGW-2>.

EO) bezoni • Bezoni ion aŭ iun iun <be laŭ DGW-2>.

* de] bedürfen = eo] bezoni ion / iun <be>.

* de] Bedürftigkeit (2); Bedürfnis (2) = eo] bezono pri io / iu <be>.

DE) beeinträchtigen; stören • 1. Auf jemanden, auf etwas eine behindernde, hemmende, negative Wirkung ausüben. 2. Verschlechtern, [in seinem Wert] mindern <duden.de 2016-10-25>. Vgl. Behinderter.

EO) ĝeni • 1. Efiki negative, ostakle, malhelpe al iu aŭ al io. 2. Malbonigi, malaltigi [ĝian valoron] <be laŭ duden.de 2016-10-25>.

* de] Beeinträchtigung; Störung = ĝenado <be>.

* de] die Gesundheit beeinträchtigen = damaĝi la sanon <GWDE> <be>.

* de] geistig behindert sein = esti mense / intelekte handikapita <GWDE> <be>.

* de] hindern; behindern = obstakli; malhelpi; bari <GWDE> <be>.

* de] Obstruktion machen = obstrukcii <GWDE> <be>.

DE) beeinflussen • Auf jemanden, etwas einen Einfluss (mit bestimmten Wirkungen) ausüben <duden.de 2016-11-06>.

EO) influi <GWDE> • Havi certan efikon ĉe iu, io <be>.

* de] beeinflusst = eo] influita; influata <be>.

* de] Beeinflussung = eo] influado <GWDE> <be>.

DE) Beelzebul; Beelzebub; Baalzebub; Baal-Sebul; Beliar 1,2> • Wohl verächtliche Umbildung aus Baal-Sebub (Baal-Zebub <be>). Galt für die Zeitgenossen Jesu als Fürst der Dämonen.

EO) Baal-Zebul; Baal-Zebub <BIB Mar 3,22> • Estis por la samtempuloj de Jesuo la estro de la demonoj <be laŭ PBL>.

* de] Er ist von Beelzebul besessen; mit Hilfe des Anführeres der Dämonen treibt er die Dämonen aus <EÜ1978 Mk 3,22> = eo] Li havas Baal-Zebubon; per la estro de la demonoj li elpelas la demonojn <BIB Mar 3,22> <be>.

DE) Beendigung • Etwas wird beendet und nicht weiter geführt <be nach DGW>. Vgl. Abbruch.

EO) ĉesigo; finigo • Io estas interrompita kaj kaj ne plu estas daŭrigata <be laŭ DGW>.

* de] beenden; beendigen; abschließen = eo] ĉesigi; fini <be>.

DE) Beerdigung; Begräbnis; Beisetzung; Bestattung • Feierliche Verabschiedung und Versenkung eines Leichnames in die Erde <be>. Vgl. Trauerfeier; Bestattungswesen; Beisetzung; Einäscherung; Kryonik.

EO) entombigo <PIV2002> • Ceremonia adiaŭo kaj metado de kadavro en teran tombon <be>.

* de] beerdigen; begraben; bestatten = eo] enterigi; entombigi <PIV2002> <be>.

* de] Erdbestattung = eo] enterigo <PIV2002> <be>.

* de] Beerdiger = eo] enterigisto <PIV2002> <be>.

* de] Funeralie; Totengepränge; Beerdigungsfeier = eo] entombiga ceremonio; entombigaj festaĵoj <be>.

DE) Beffchen {ev} • Kragen zum Talar mit zwei Abschlussstreifen nach vorne.

EO) kolumeto {ev}; pastora kravateto <EBV> • Kolumo kun du finaj ŝtofbendoj sub la vizaĝo kiel parto de la talaro <be laŭ WDK>.

DE) Befreiung; Rettung; Errettung • Das [gewaltsame] Herausholen aus Gefangenschaft, unangenehmer, schlimmer Lage o. ä. <be>. Vgl. erlösen / de] Erlösung.

EO) liberigo <GWDE>; elaĉeto • La [perforta] elkonduko el mallibereco, malagrabla, malbona stato, au simile <be>.

* de] befreien; retten = eo] liberigi; elaĉeti <be>. Vgl. erlösen.

DE) Befreiungstheologie • Die verschiedenen Befreiungstheologien sind verbunden in der Bereitschaft, sich wie Jesus Christus auf die Armen und Unterdrückten einzulassen und sich aktiv am historischen Befreiungsprozess zu beteiligen <be nach LThK>.

EO) teologio pri liberigo <xy> • La diversaj teologioj pri liberigo estas interligitaj en la preteco, agi kiel Jesuo Kristo por la malriĉuloj kaj supremataj, kaj aktive partopreni la historian liberigoproceson <be laŭ LThK>.

DE) Befruchtung (1); das Befruchtetwerden • Verschmelzung von Eizelle und Samenzelle zu einer Zygote, dem ersten Stadium des Menschseins.

EO) fekundiĝo • Kunfandiĝo de ovoĉelo kaj spermoĉelo al zigoto, la unua stato de homo <be laŭ LThK>.

DE) Befruchtung (2); Insemination • Das Befruchten.

EO) fekundigo <GWDE> • La kunfandigo <be>.

* de] künstliche Befruchtung = eo] artefarita fekundigo <GWDE> <be>.

DE) Begabung (1); Anlage; Talent • Das Begabtsein; natürliche Anlage, angeborene Befähigung zu bestimmten Leistungen <Duden.de 2015-05-10>.

EO) talento <Wiki 2015-03-30> • Esti talentita; natura talento, denaska ebleco al ceretaj agoj <be laŭ Duden.de 2015-05-10>.

* de] begabt = eo] talent[itale]a <GWDE> <be>.

* de] Begabung (2); begabter Mensch = eo] talentulo <GWDE> <be>.

* de] unbegabt = eo] maltalent[itale]a <GWDE> <be>.

* de] Untauglicher Mensch; Versager, Versagerin; (umgangssprachlich) Flasche; (salopp) Loser, Loserin; (umgangssprachlich abwertend) Nulpe, Windei; (österreichisch umgangssprachlich abwertend) Nullerl, Sandler, Sandlerin; (salopp abwertend) Pfeife <Duden.de 2015-05-10>. = eo] maltalentulo; maltaŭgulo <be>.

DE) Begarde {Plur: Begarden}; Lollarde; Lollharde • Angehöriger des männlicher Zweig der Beginenbewegung. Vgl. Begine.

EO) begardo {nov} <Viki 2015-03-30> • Ano de la vira branĉo de la begina movado <be laŭ LThK>.

* de] Begardenhof = eo] begardejo <be>.

DE) Begegnung; Verabredung • Das Sichbegegnen, Zusammentreffen <DGW-1>.

EO) renkont[iĝ]o; rendevuo • Kunveno de pluraj personoj <be laŭ DGW-1>.

* de] begegnen = eo] renkont[iĝ]i <be>.

* de] festlegen = eo] fiksi <GWDE> <be>.

* de] verabreden = eo] interkonsenti; interaranĝi <GWDE> <be>.

DE) begehen (eine Sünde begehen) • Sündigen <be>.

EO) fari (pekon) <WF>; peki <xy> • Plenumi (pekon) <xy>.

DE) begehren • Nach jemandem oder anch etwas heftiges Verlangen haben; gern erreichen, haben wollen <duden.de 2019-05-05>. Vgl. de] gierig verlangen.

EO) dezir[eg]i <GWDE> • Avidi iun aŭ ion; emegi havi <be laŭ duden.de 2019-05-05>.

* de] (das) Wiederersehnen; (das) Zurückbegehren (von etwas Verlorenem) <GWDE> = eo] sopiro <GWDE>

* de] beanspruchen = eo] pretendi <GWDE> <be>.

* de] begehren = eo] deziregi <GWDE> <be>.

* de] begehrenswert = eo] dezirinda <GWDE> <be>.

* de] begehrlich; begierig = eo] avida <GWDE> <be>.

* de] Begehrlichkeit; Begierlichkeit; das Begehren; Begierde {lateinisch: concupiscentia} = eo] dezir[eg]o <GWDE> <be>.

* de] begehrt = eo] dezirata <GWDE> <be>.

* de] ersehnen (etwas Gutes, Angenehmes, Höheres) = eo] aspiri <PIV2002> <be>.

* de] ersehnen, wiederbegehren (von etwas Verlorenem); sich ersehnen = eo] sopiri <GWDE> <be>.

* de] ersehnenswert = eo] sopirinda <GWDE> <be>.

* de] erstreben = eo] aspiri <GWDE> <be>.

* de] erstrebenswert = eo] aspirinda <GWDE> <be>.

* de] Forderung, Begehr = eo] postulo <GWDE> <be>.

* de] Gier = eo] avid[ec]o <GWDE> <be>.

* de] gierig verlangen = eo] avidi <GWDE> <be>.

DE) Begierde (2); Begierlichkeit; sexuelle Begierde • Spontane Triebregung <be nach LThK>; leidenschaftliches Verlangen <be nach DGW>.

EO) avido [malbona] <WF>; ([forta] seksurĝo <GWDE> {evit} <xy>) • Spontana impulso; pasia dezirego <be>.

* de] begierig; habgierig; raffgierig; libidinös = eo] avida; mon-avida; libida <GWDE> <be>.

* de] Glut; Hitze = eo] ardo <GWDE>.

* de] habgierig; raffgierig; geldgierig = eo] avida; monavida <GWDE> <be>.

* de] Inbrunst = eo] fervor[eg]o <GWDE>.

* de] Libidinist (sexuell triebhafter Mensch) = eo] libidulo <be>..

* de] libidinös = eo] libida <GWDE> <be>.

* de] Libido = eo] libido <GWDE> <be>.

* de] Libidostörung = eo] libidoperturbo <GWDE> <be>.

* de] Libidoverlust = eo] perdo de libido <be>.

* de] lüstern = eo] volupta <GWDE> <be>.

* de] sexuelle Begierde = eo] libido; ([forta] seksurĝo <GWDE> {evit} <xy>) <be>.

DE) Begierdetaufe • Jemand, der die Taufe verlangt, die aber aus äußeren Gründen (Verfolgung, Tod) nicht stattfinden kann, gilt als getauft <be>. Vgl. Taufe; Aspersionstaufe; Bluttaufe; Immersionstaufe; Infusionstaufe; Haustaufe; Totentaufe.

EO) bapto de deziro <WF>; bapto pro deziro <xy> • Iu, kiu deziras la bapton, sed kio ne povas okazi pro eksteraj kaŭzoj (persekuto, morto), estas konsiderata kiel baptita.

DE) Begine {Plur: Beginen}; Beguinen, Beghinen, Bagynen, oder (mit lateinischer Endung) Beguinae • Angehörige einer quasiklösterlichen Frauenvereinigung ohne Gelübte und mit eigener Hauswirtschaft <be nach PIV2002>. Vgl. Begarde.

EO) begino <PIV2002, WF, GWDE> • Membro de klostrosimila unuiĝo de virinoj <be laŭ DGW> sen voto kaj kun memstara mastrumado <be laŭ PIV2002>.

* de] Beginenkloster; Regelhaus; Beginenhaus; Beginenhof <LThK> = eo] beginejo <WF> <be>.

DE) begleiten • Seine Sorge zukommen lassen <be>.

EO) akompani <GWDE> • Aldoni sian zorgadon <be>.

* de] betreuen = eo] prizorgadi <be>.

* de] geistliche Begleitung; religiöse Hilfe = eo] spirita / religia akompanado / prizorgado <be>.

* de] helfen = eo] helpi <GWDE> <be>.

* de] Helfer = eo] helpanto <GWDE> <be>.

* de] Hilfe = eo] helpo <be>.

DE) Begleitende Gnade {lateinisch gratia concomitans}; mitwirkende Gnade {lateinisch gratia cooperans} • Aspekt der helfenden Gnade, insofern diese das Mittun der menschlichen Freiheit einbegreift und begleitet <be nach LThK>.

EO) akompana graco; {latine gratia concomitans}; kunaga graco; {latine gratia cooperans} • Aspekto de la helpa graco, kiu inkluzivas kaj akompanas la homan liberecon <be laŭ LThK>.

DE) Begriff • 1. Gesamtheit wesentlicher Merkmale in einer gedanklichen Einheit; geistiger, abstrakter Gehalt von etwas. 2. Vorstellung, Auffassung, Meinung von etwas <DGW>. Vgl. Vorstellung; Idee.

EO) nocio • 1. Tuto de esencaj ecoj en pensa unuo; spirita, abstrakta enhavo de io. 2. Imago, koncepto, opinio de io <be laŭ DGW 1+2>.

* de] fachübergreifender Begriff = eo] Plurfaka nocio <be>.

* de] integrativer Begriff = eo] integra nocio <be>.

* de] nebengeordneter Begriff = eo] kunordigita nocio <be>.

* de] übergeordneter Begriff = eo] superordigita nocio <be>.

* de] untergeordneter Begriff = eo] subordigta nocio <be>.

* de] verwandter Begriff = eo] parenca nocio <GWDE> <be>.

DE) Begründung • Herausstellen von Gründen für etwas <be nach LThK>. Vgl. Motiv / de] Motivation.

EO) argumentado <GWDE> • Akcenti kaŭzojn por io <be laŭ LThK>.

DE) Begrüßung, Gruß <be>; Begrüßung der Gemeinde • Zu Beginn eines Gottesdienstes begrüßt der Gottesdienstleiter die versammelte Gemeinde <KLW>.

EO) saluto <ADORU 23.2+40.2>; saluto de la komunumo <be laŭ GL> • Komence de Diservo la gvidanto salutas la kunvenintan komunumon <be laŭ KLW>.

DE) begutachten; beurteilen; einschätzen • Etwas fachmännisch prüfen und ein Urteil darüber abgeben <be>.

EO) prijuĝi; ekspertizi <GWDE> • Ion fakule prijuĝi <be>.

DE) Beharrlichkeit; Hartnäckigkeit; Inständigkeit; [das] Bleiben • Theologisch: Ausharren des Gerechtfertigten in der empfangenen Rechtfertigungsgnade <be nach LThK>.

EO) persist[ad]o; fina persisto <WF>; persisteco; obstin[ec]o; insist[ec]o <GWDE> • Teologie: persistado de la pravigito en la stato de paraviga graco <be>.

* de] beharrlich = eo] persista; obstina; insista <GWDE> <be>.

* de] Beständigkeit = eo] konstanteco <GWDE> <be>.

* de] Gnade der Beharrlichkeit = eo] persista graco <WF> <be>.

* de] Konsequenz = eo] konsekvenc[ec]o <be>.

DE) Behauptung • Eine mit Überzeugung vorgebrachte Ansicht <be nach DGW>. Vgl. Meinung.

EO) aserto <GWDE> • Konvinke dirita opinio <be>.

* de] Anspruch = eo] pretendo <PIV2002> <be>.

* de] Ausspruch; Aussage = eo] eldiro <GWDE> <be>.

* de] bei seiner Behauptung bleiben = eo] resti ĉe sia aserto <GWDE> <be>.

DE) Behaviorismus {en behavior Verhalten} • Lehre von einem umweltdeterminiertes und deshalb voraussagbares Verhalten des Menschen <be nach LThK>.

EO) behaviorismo {angle: behavior konduto, sinteno} <PIV2002> • Doktrino, ke la konduto de la homo estas medideterminata kaj pro tio antaŭdirebla <be laŭ LThK>.

* de] Behaviorist = eo] behavioristo <GWDE> <be>.

* de] behavioristisch (1) (Verhalten gemäß dem Behaviorismus) = eo] behaviorisma <be>.

* de] behavioristisch (2) (Verhalten wie ein Behaviorist) = eo] behaviorista <be>.

DE) beherrschen (1); Herrschaft ausüben; herrschen (1) • Herr sein und die Herrschaft ausüben <be nach DGW-1>. Vgl. Macht.

EO) regi • Esti la sinjoro, kiu regas la potencon <be laŭ DGW-1>.

* de] die Festung beherrscht die Stadt = eo] la fortikaĵo dominas la urbon <be laŭ PIV2002>.

* de] Dominanz; Vorherrschaft = eo] dominado <GWDE> <be>.

* de] dominieren = eo] domini <PIV2002>.

* de] Selbstbeherrschung = eo] memregado, sinregado <GWDE> <be>. Vgl. Selbstdisziplin.

* de] sich selbst beherrschen (3) = eo] sin regi <WF> <be>.

DE) beherrschen (2); meistern • In der Gewalt haben, im Zaune halten, zügeln <DGW-1b+2>.

EO) majstri; mastri <GWDE> • Kapabli ion majstri, estri <be laŭ DGW-1b+2>.

* de] Chef sein = eo] estri <GWDE> <be>.

* de] geistig beherrschen (2) = eo] scipovi <khs> <be>.

* de] Latein beherrschen (2) = eo] scii la latinan; (posedi la latinan <khs> {evit} <xy>); mastri la latinan <GWDE> <be>.

DE) Behinderter • Mit [einem] Gebrechen behafteter Mensch <be>.

EO) handikapito <GWDE> • Homo malhelpita pro difekto <be laŭ LThK>.

* de] körperlich und geistig behindert = eo] fizike kaj mense / intelekte handikapita <be laŭ GWDE-Behinderte>.

DE) Behörde • Staatliche, kommunale oder kirchliche Dienststelle <DGW-a>.

EO) instanco <GWDE, PIV2002-2> • Ŝtata, komunuma aŭ eklezia oficejo <be laŭ DGW>.

DE) behüten; hüten; schützen; beschützen; bewachen; hegen, Schutz gewähren, (gehoben) beschirmen; in seine Obhut nehmen; (umgangssprachlich scherzhaft) unter seine Fittiche nehmen • Sorgsam über jemanden oder etwas wachen; etwas bewahren, schützen vor jemandem <DGW>. Vgl. Pflege / de] pflegen; Patron / de] Patron sein.

EO) protekti <WF>; gardi <be>; ŝirmi <GWDE> • Zorge gardi iun aŭ ion; konservi, gardi ion kontraŭ iu.

* de] beaufsichtigen; inspizieren = eo] inspekti <GWDE> <be>.

* de] bewahren; aufbewahren = eo] konservi <GWDE> <be>.

* de] Bhüt’ dich Gott!; Behüt’ dich Gott = eo] Dio vin protektu! <WF>.

* de] im Herzen bewahren = eo] kore gardi ion; protekti ion <be>.

* de] seine Würde bewahren = eo] konservi sian [homan] dignon <GWDE> <be>.

* de] sich jemandes annehmen; sich um etwas kümmern = eo] zorgi pri io <GWDE> <be>.

* de] sichern, absichern = eo] sekurigi <GWDE> <be>.

* de] Stillschweigen bewahren über = eo] prisilenti ion <be>.

* de] wachen über etwas = eo] gardi pri io; gardi ion <be>.

DE) Beichte; die Buße (2); Bußsakrament, Ohrenbeichte • Sakrament der Sündenvergebung über bereute Sünden, das ein Priester in Jesu Namen spendet. Vgl. Ohrenbeichte; Reue; Buße (1).

EO) pekokonfes[ad]o <VWDE>; konfeso (4) <PIV2005; ADORU-104 9>; konfeso-sakramento <ADORU-104>; pentokonfeso <WiDE Beichte>; penitenco <GWED>; sakramento de la pekopardono <be> • Sakramento de la pardono, en kiu sacerdoto nome de Jesu pardonas pekojn pentitajn <be>.

* de] Absolutionsformel = eo] formulo de la absolvo <be>.

* de] beichten; eine Beichte ablegen (1)<, zur Beichte gehen = eo] pekokonfesi <be laŭ VWDE>; konfesi (4) <PIV2005,WF, VWDE> <be>.

* de] das Beichten = eo] la konfesado <VWDE> <be>.

* de] eine Beichte ablegen (2); umgangsprachlich: Fehler eingestehen, Fehler beichten, etwas eingestehen = eo] fari konfeson <VWDE-Beichte> <be>.

* de] beichten gehen = eo] iri konfesi (4) <WF> <be>.

* de] Beichtgelegenheit = ebleco al konfeso (4) <be>.

* de] beichthören; die Beichte hören = konfespreni; aŭskulti konfeson (4) <PIV2005-konfespreni> <be>.

* de] Bußsakrament; Sakrament der Buße (2) {rk, ort}; Beichtsakrament; Sakrament der Beichte {rk} = eo] konfesosakramento <ADORU 104>; sakramento de la pekokonfeso (4); pentosakramento <KOMK-296>; sakramento de pentofaro <WF> <be>.

* de] jemandem die Beichte abnehmen= eo] preni la konfeson de iu; konfespreni iun <VWDE-Beichte> <be>.

* de] Sakrament der Buße, Sakrament der Versöhnung = eo] sakramento de la repacigo <be>.

* de] Sakrament der Umkehr = eo] sakramento de la konvertiĝo <ADORU-104, KOMK-296> <be>.

* de] Sakrament der Vergebung = sakramento de la pardono <KOMK-296> <be>

* de] seine Sünden beichten: seine Sünden eingestehen, seine Sünden bekennen = eo] konfesi (4) siajn pekojn <GWDE> <be>.

* de] Sündenvergebungsformel = eo] formulo de la pek-absolvo <be>.

DE) Beichtformel • Von der Kirche vorgeschriebene Fomel der Sündenvergebung.

EO) absolvoformulo • Preskribita formulo de la eklezio uzenda en la konfesosakramento <be>.

* de] Sündenvergebungsformel; Absolutionsformel = eo] formulo de la pekopardono <be>.

DE) Beichtgeheimnis; Beichtsiegel {rk} • Strenge Pflicht des Beichtvaters, über den Inhalt der Beichte zu schweigen.

EO) konfesosekreto <be>; sekreto pri konfeso (4) {rk} • Severa devo de la konfesprenanta sacerdoto absolute silenti pri la enhavo de la pekokonfeso <be>.

* de] Der heilige Nepomuk ist ein Märtyrer des Beichtgeheimnisses = eo] la S-ta Nepomuk (ĉ. 1345 - 1393) estas martiro de la konfesosekreto <be>.

DE) Beichtgespräch {rk} • Beichte mit ausführlichem Gespräch.

EO) konfesinterparolo {rk} • Pekokonfeso kun ampleksa interparolado <be>.

DE) Beichthören {rk} • Gelegenheit zur Beichte geben.

EO) konfespreni {rk} • Doni eblecon pekokonfesi <be>.

DE) Beichtjurisdiktion; Beichtbefugnis {lateinisch facultas} {rk} • Vollmacht und Erlaubnis, die durch die Weihe erhaltene Lossprechungsgewalt auszuüben.

EO) jurisdikcio konfespren[ad]i; rajto konfespren[ad]i; legitimado al konfespren[ad]o {rk} • Plenpovo kaj rajtigo legitime praktiki la absolvopotencon ricevitan en la ordino <be>.

DE) Beichtkind; Beichtender {rk} • Jemand (jeden Alters), der um die Absolution bitten.

EO) konfesanto (2) {rk} <WF> • Iu preta al konvertiĝo petanta absolvon de siaj pekoj <be>.

DE) Beichtstuhl {rk} • Einrichtung mit einem Stuhl für den Beichtvater in der Kirche, in der die Beichte gespendet wird <be>.

EO) konfesoseĝo <CHR1923>; konfesoprena seĝo <Z laŭ PIV2002-konfespreni, GWDE>; konfesejo <GWDE, FW, CHR1910, PIV2002> {rk} • Ligna meblo, kie sidas la pastro en la preĝejo por aŭskult konfesantojn <PIV2005-konfesejo> <be>.

* de] Beichtzimmer = eo] konfesoĉambro <be>.

DE) Beichtvater; Beichtiger {rk} • Priester, der Beichte hört und die göttliche Sündenvergebung ausspricht <be>.

EO) konfesoprenanto <GWDE, WF, PIV2002>; konfesopatro <CHR1923> {rk} • Sacerdoto, kiu okaze de la konfesopreno eldiras la Dian pekopardonon <be>.

DE) Beilegung; Schlichtung • Beendigung eines Streites <be>.

EO) interkonsentigo <GWDE> • Fino de kverelo <be>.

* de] einen Streit beilegen = eo] fini kverelon <be>.

* de] Schiedspruch = eo] arbitracio <GWDE> <be>.

DE) Beileid • Mitgefühl, offizielle Anteilnahme bei einem Todesfall <DGW>. Vgl. Anteilnahme.

EO) kondolenco <GWDE> • Kunsento, oficiala kompato okaze de morto <be laŭ DGW>.

* de] jemandem sein Beileid aussprechen = eo] esprimi sian kondolencon al iu <GWDE> <be>.

* de] Beileidsbesuch = eo] kondolenca vizito <GWDE> <be>.

* de] Beileidsbezeigung; Beileidsbezeugung = eo] esprimo de kondolenco <GWDE> <be>.

DE) Beiname • Zusätzlicher [inoffizieller] Name <DGW>.

EO) alnomo; kromnomo <GWDE> • Aldona [neoficiala] nomo <be laŭ DGW>.

DE) Beinhaus; Karner {lateinisch carnarium}; kalte Kirch {umg} • Gebäude, in dem bei der Kirche gefundene Gebeine früherer Grablegungen aufbewahrt werden <be nach LThK>.

EO) ostejo <GWDE>; ostodomo <be> • Konstruaĵo sur ĉekirka tombejo, en kiu trovitaj ostoj d antaŭaj entombigoj estas konservataj <be laŭ LThK>.

DE) Beirat • Beratendes Gremium <be>.

EO) konsilanta komitato <GWDE> • Komitato kies tasko estas doni konsilojn <be>.

DE) Beisasse • Fremder, der im Lande wohnt und arbeitet <EÜ2016> <be>.

EO) pasloĝanto; dungito <BIB Gen 23,4> • Fremdulo loĝanta kaj laboranta en la lando <be laŭ EÜ2016>

DE) Beisetzung; Bestattung; Leichenbestattung; Totenbestattung; Totengeleit; Letztes Geleit; Leichenbegängnis • Einem Toten die letzte Ehre geben. Alle Arten von Totenbestattungen <be>. Vgl. Beerdigung; Trauerfeier; Bestattungswesen.

EO) sepult[ad]o <PIV2002> • Doni al iu la lastan honoron. Ĉiuj formoj de adiaŭoj de mortintoj <be>.

* de] beisetzen; bestatten = eo] sepulti <PIV2002> <be>.

* de] Bestattungsinstitut = eo] sepultpententrepreno <be>.

* de] Exsequien; Exequien; Begräbnisfeierlichkeiten = eo] funebraj ceremonioj <be laŭ GWDE> <be>.

DE) Beispiel • Gutes Vorbild. Vgl. Vorbild.

EO) [bona] ekzemplo • Bona modelo <be>.

DE) Beispruchsrecht • Gesetzlich zugestandenes Mitwirkungsrecht.

EO) helporajto • Leĝa rajto subteni iun <be laŭ LThK>.

DE) Beistand (1) • Hilfe, Unterstützung.

EO) asisto, asistado <GWDE> • Helpo, subteno <be>.

* de] Jemandem Beistand leisten = eo] helpi iun <GWDE> <be>.

DE) Beistand (2) • Person: Helfer.

EO) helpanto <GWDE> • Helpo, subteno <be>.

* de] Anwalt = eo] advokto <GWDE> <be>.

* de] juristischer Beistand (Person) = eo] jura subtenanto <GWDE> <be>.

* de] juristischer Beistand (Handlung) = eo] jura konsilado <GWDE> <be>.

* de] Unterstützer = eo] subtenanto <GWDE> <be>.

DE) Beitrag • Regelmäßig zu zahlender Mitgliedsbeitrag <be>. Vgl. Abgabe 1 - 3; Steuer.

EO) kontribu[aĵ]o; [membro]kotizo <GWDE>; dekonaĵo; dismo <PIV2005> • Regula mona kontribuo de membro <be>.

DE) bekehren (1); sich bekehren; konvertieren; umkehren • Sich etwas Besserem zuwenden.

EO) konvertiĝi <WF> • Turniĝi al io pli bona <be>. Vgl. Übertritt.

* de] sich zum Christentum bekehren = eo] konvertiĝi al kristanismo <be>.

* de] Konvertit (1) (der sich bekehrt hat) = eo] konvert[iĝ]into <be laŭ PIV2002-konverti>.

* de] umdenken = eo] ŝanĝi la / sian opinion / starpunkton <GWDE> <be>.

DE) bekehren (2); jemanden bekehren • Jemand für etwas Besseres gewinnen.

EO) konverti <PIV2002-2, WF> • Gajni iun al io pli bona <GWDE> <be>.

* de] es gelang ihm nicht, ihn zu bekehren = eo] li ne sucesis konverti lin <be>.

* de] Konvertit (2) (der bekehrt wurde) = eo] konvertito <be laŭ PIV2002-konverti>.

DE) Bekehrung (1); Bekehrung seiner selbst; Metanoja; Umkehr • Das radikale Sicheinlassen auf Gott, zum Glauben. Vgl. Übertritt.

EO); konvertiĝo <GWDE, WF> • Radikala renkontiĝo kun Dio <be>.

* de] sich bekehren; konvertieren = eo] konvertiĝi <WF> <be>.

* de] seine Bekehrung zum Christentum = eo] lia konvertiĝo al la kristanismo <be>.

DE) Bekehrung (2); Bekehrung von anderen • Jemanden bekehren <be>.

EO) konverto <PIV2002-1>; konvertado <GWDE> • Jemanden bekehren <be>.

DE) Bekennende Kirche • {ev} Widerstandbewegung gegen den Nationalsozialismus des Dritten Reiches in der evangelische Kirche <be nach LThK>.

EO) Konfesanta Eklezio <khs> • Rezista movado kontraŭ la naziismo de la Tria Regno en la evangelia eklezio <be laŭ LThK>.

DE) Bekenner; Confessor {lateinisch confessor Bekenner [des Glaubens]} • Seit dem 2. Jahrhundert: Heiliger, der nicht Märtyrer ist <be nach LThK>. Vgl. Märtyrer; Zeuge.

EO) konfesoro {nov} <Kloster Kirchberg, ADORU 019.7> {latine confessor <LThK>; en confessor <dict.cc-2>}; konfesanto <WF> • Ekde la 2a jarcento: sanktulo, kiu ne estis martiro <be>.

* de] Alle heiligen Bischöfe und Bekenner, bittet für uns. = eo] Ĉiuj sanktaj episkopoj kaj konfesoroj, preĝu por ni <ADORU 019.7>.

DE) Bekenntnis (1) {lateinisch confesso} [der Sünden]; Sündenbekenntnis; Konfiteor {lateinisch confiteor ich bekenne} • Bekenntnis persönlicher Schuld <be>. Vgl. Beichtstuhl.

EO) pekokonfeso <WF, konfeso (1) <PIV2002-4>; konfesado <GWDE>; kulpookonfeso <WF, GWDE>; pentpentesprimo <ADORU-040.2> • Konfeso der persona ŝuldo <be>.

* de] Allgemeines Schuldbekenntnis (Gebet) = eo] Ĝenerala Pekokonfeso <be>.

* de] bekennen (1); ein Sündenbekenntnis ablegen = eo] pekokonfesi; pentpentesprimi; konfesi (4) <be>.

* de] offene Schuld = eo] ĝenerala ŝuldopreĝo <be>.

* de] Schuldbekenntnis = eo] kulpokonfeso <GWDE>; ŝuldokonfeso <be>.

* de] schuldbeladen = eo] ŝuldoŝarĝita; pekoplena <GWDE> <be>.

* de] Schuldbeweis = eo] puvo de [ies] kulpo <GWDE> <be>.

* de] schuldbewusst = eo] konscia pri sia kulpo; kulpokonscia <GWDE> <be>.

* de] Schuldbewusstsein = eo] konscio pri sia kulpo; kulpokonscio <GWDE> <be>.

DE) Bekenntnis (2); Zeugnis • 1. Bekundung persönlicher Entscheidung. 2. Glaubensbekenntnis <be>.

EO) konfeso <PIV2002 1> • 1. Montrado de persona decido. 2. Kredokonfeso <be>.

* de] bekennen (2); ein Bekenntnis ablegen = eo] konfesi (1) <be>; fari konfeson <GWDE>.

* de] Bekennender Christ: Bekenntnischrist = eo] konfesanta kristano <be>.

* de] Bekennermut = eo] konfesokuraĝo <be>.

* de] Bekenntnisfreiheit = eo] libereco al konfeso <be>.

* de] bekenntnisfreudig = eo] konfesopreta <be>.

DE) Bekenntnis (3); Konfession • Die Glaubensgruppe, zu der man gehört <be>.

EO) konfesio <PIV2002>; konfesformulo • La kredogrupo, al kiu oni apartenas <be>.

* de] bekenntnisgläubig = eo] kredanta al sia konfesio <be>.

* de] bekenntnismäßig = eo] laŭkonfesia <be>.

* de] bekenntnistreu = eo] konfesifidela <be>.

* de] Bekenntniszwang = eo] konfesidevigo <be>.

DE) Bekenntniskirche; Konfessionskirche • Kirche auf der Basis einer Konfessionsschrift, z. B. Augsburger Bekenntnis 1555.

EO) konfeseklezio <be> • Eklezio baziĝanta sur konfesa skribaĵo, ekz. la Aŭgsburga Konfeso 1555 <be>.

DE) Bekenntnisschrift; Bekenntnisbuch • Amtlich anerkannte Lehrurkunde einer Kirche <be nach LThK>.

EO) konfesoskrib[aĵ]o; konfesodokumento <be> • Oficiale agnoskita instrudokumento de eklezio <be laŭ LThK>.

DE) Bekenntnisschule; Konfessionsschule • Deutsches Schulrecht vor dem II. Vatikanum: nur von Kindern eines bestimmten Bekenntnisses besuchte Schule. << Gemeinschaftsschule, Simultanschule.

EO) konfesia lernejo <WF>; unukonfesia lernejo • Germana lernejpentordo antaŭ la Dua Vatikana Koncilio: lernejo vizitata de infanoj de nur unu konfesio <be>.

DE) Bekenntnisverschiedenheit; Konfessionsverschiedenheit; Ehehindernis der mixta religio • Die Eheleute haben zwei verschiedene religöse Ausrichtungen. Vgl. Mischehe; Ehrbarkeit aufschiebendes Ehehindernis; Ehehindernis; angustia loci; Hindernis; Impotenz; öffentliche Ehrbarkeit; Religionsverschiedenheit.

EO) konfesodiverseco; konfesomalsameco <be>; diversreligieco <WF> • La edzoj havas diversajn religiajn konfesiojn <be>.

* de] bekenntnisverschiedene Ehe; Mischehe = eo] malsamkonfesia geedzeco <xy> <be>.

DE) Bekräftigung; Bestätigung; Erhärtung; Erweis • Das Bekräftigen / Bestätigen / Erhärten / erweisen; das Bekräftigtwerden <www.duden.de 2015-03-19>.

EO) certigo; aserto; konfirmo • La certigado / asertado / konfirmado <www.duden.de 2015-03-19> <be>.

DE) belangen • 1. Rechtssprache: zur Verantwortung ziehen, verklagen. 2. An[be]langen, betreffen <www.duden.de 2015-03-18>.

EO) juĝe persekuti • Jura lingvo: postuli klarigon, akuzi. 2. Koncerni, rilati <www.duden.de 2015-03-18> <be>.

* de] Belang = eo] rilato <be>.

DE) Beleidigung • Äußerung oder Handlung, die verletzen will, indem sie die Würde des anderen missachtet.

EO) ofendo • Tio, per kio oni provokas iun, malrespektante ties dignon <be laŭ DGW>. Vgl. hochschätzen.

* de] Beleidiger = eo] ofendanto / ofendinto <GWDE> <be>.

* de] Beleidigter = eo] ofendito <GWDE> <be>.

* de] beleidigen = eo] ofendi <GWDE> <be>. Vgl. schmähen.

DE) Beleuchtung • Das Beleuchtetsein, das Beleuchten <DGW>.

EO) lumigo <GWDE>; lumigiteco • Esti lumigita <be>.

* de] Festbeleuchtung = eo] ilumnin[ad]o <GWDE> <be>.

* de] Beleuchtungsanlage = eo] lumiga ekipaĵo; lumiga instalaĵo <GWDE> <be>.

* de] Beleuchtungskörper = eo] lumigilo <GWDE> <be>. Vgl. Leuchte.

* de] Beleuchtungsstärke = eo] lumointenso <GWDE> <be>.

DE) belohnen; belöhnen {schweizerisch} • Zum Dank, als Anerkennung für etwas beschenken, auszeichnen <DGW>.

EO) rekompenci <WF> • Pro danko, kiel rekompeco por io pridonaci, distingi <be laŭ DGW>.

* de] Belohnung für gute Taten = eo] rekompenco por bonaj faroj <be>.

DE) Bema {griechisch bäma Stufe (eine erhöhte Steintribüne auf dem Marktplatz (Agora) griechischer Städte, die für Reden benutzt wurde)}; Presbyterium (2); Ambo • 1. Ein erhöhtes Presbyterium (Chor) in einer frühchristlichen Basilika. 2. Der um eine Stufe erhöhte ostkirchliche Altarraum hinter der Ikonostase. 3. Ein Podium für den Klerus im Hauptraum der frühbyzantinischen Kirchen Syriens <Wiki 2015-09-02>. Auch Synonym für den Ambo <be nach LThK-Bema, Ikonostasis>. Vgl. Ambo.

EO) bemo {nov} <be> {angle bema; pole bema} <Wiki 2015-09-02>; sacerdotejo; ambono • 1. Iomete altigita sacerdotejo en frukristana baziliko. 2. Ortodoksa altarejo altigita je unu ŝtupo malantaŭ la ikonostaso. 3. Podio por la klerikaro en la ĉefejo de la frukristanaj preĝejoj de Sirujo <be laŭ Wiki 2015-09-02>. Ankaŭ sinonimo por ambo <be laŭ LThK-Bema, Ikonostasis>.

DE) Benedictus {lateinisch benedicere preisen}; das Benediktus • 1. Der Lobgesang des Zacharias Lk 1,68-79. 2. Hinzufügung zum Sanktus <KLW>.

EO) benedictus {latine benedicere laŭdi} <be> • 1. LAŬDKANTO DE ZEĤARJA <BIB Luk 1,68-79>. 2. Aldono al la Sanktapreĝo <be laŭ KLW>.

DE) Benedikt von Nursia (um 480 - 547), Heiliger, Vater des Abendländischen Mönchtums, Schutzpatron Europas • Fest am 11. Juli.

EO) Benedicto el Nursio (um 480 - 547), Sanktulo, Patro de la Orienta Monaĥeco, Protekto-Patrono de Eŭropo • Festo je la 11a de Julio <be>.

DE) Benediktiner; {Ordo Sancti Benedicti OSB}; Benediktinermönche {rk} • Monastische Bewegung in der katholischen Kirche, gegründet vom heiligen Benedikt (um 480 - 547) <LThK>. Gilt als ältester Orden der Kirchengeschichte <Wiki-2015-03-30>.

EO) Benediktanoj <PIV2002, WF>; {Ordo Sancti Benedicti OSB}; benediktanaj monaĥoj {rk} • Monaĥa movado en la katolika eklezio, fondita de Sankta Benedikto (ĉ. 480 - 547) <be laŭ LThK>. La plej longdaŭra kaj disvastigita ordeno en la eklezia historio <be laŭ 2014-06-29>.

* de] Benediktinerkloster = eo] benediktana monaĥejo <GWDE> <be>.

* de] Benediktinermönch = eo] benedikta monaĥo <GWDE> <be>.

* de] Benediktiner-Oblate = eo] benediktanoblato <be>.

* de] Benediktinerzweig = eo] benediktana branĉo <be>.

* de] benediktinisches Mönchtum (Institution) = eo] benedikta[na] monaĥismo <be>.

* de] benediktinisches Mönchtum (Art) = eo] benedikta[na] monaĥeco <be>.

* de] Benediktusregel = eo] regulo de Benedikto <be>.

DE) Benediktinercella; Benediktinerzelle {rk} • Die Zelle, genannt in der Benediktinerregel 22,4.

EO) benediktana ĉelo {rk} • La ĉelo nomita en la Regulo de Benedikto 22,4 <be laŭ LThK>.

DE) Benediktionale; Benedictionale {rk}; Segensbuch • Offizielles Buch mit Segnungsgebeten.

EO) benaro; benokolekto <xy> {rk} • Oficiala libro kun benopreĝoj <be>.

* de] Benediktionen; Segensgebete; Segnungen; Segensformulare = eo] benopreĝoj; benoj <be>; benoformularoj <be laŭ PIV2002-formularo-1> <be>.

DE) Benediktionsloggia • Ort des päpstlichen Segens an der Petersbasilika.

EO) benoloĝio <be/kr>; bena balkonoloĝio <WF> • Loko de papaj benoj ĉe la baziliko de la S-ta Petro <kr>.

DE) Benediktregel; Benediktinerregel • Mönchsregel, verfasst vom heiligen Benedikt (um 480 - 547). Vgl. Basiliusregel; Augustinerregel.

EO) Regulo de la S-ta Benedikto; Regulo de Benedikto; benedikta regulo • Monaĥa regulo verkita de la S-ta Benedikto (ĉ. 480 - 547) <be>.

DE) Benefizium; Beneficium • Einkommen aus kirchlichem Vermögen.

EO) benefico <WF> • Enspezo el eklezia havaĵo <be>.

* de] Ein Benefiziat lebt von seinem Benefizium = eo] beneficulo vivas de sia benefico <be>.

DE) Berakha <BJN-2-S160> {france berakha aŭ brakha, hebräisch ברכה (berakha), angle berakhah, brokhe, jiddisch Broche • 1. Grundform des Gebetes (Segen oder Lob) in der Liturgie der Synagoge. 2. Jüdischer Tischsegen <BJN-2 S.334> üblich z. B. am Anfang des wöchentlichen Familienmahles am Vorabend des Sabbats. 3. Das wöchentliche Familienmahl der gläubigen jüdischen Familie als Eröffnung des Sabbats <be>. Vgl. Seder.

EO) berakhao {nov} <be> {hebree ברכה (berakha) <Wiki-fr 13-04-20>}; broĥo {nov} <be el jiddisch Broche laŭ Wiki-de 13-04-20> • 1. Baza formo de la preĝado (beno aŭ laŭdo) en la sinagoga liturgio. 2. Juda tablobeno <be laŭ BJN-2 p.334> uzata ekz. komence de la ĉiusemajna familia manĝo je la sabata antaŭvespero. 3. La čiusemajna familia manĝo de la kreda juda familio kiel malferno de la sabato <be>.

* de] Jede Berakha beginnt mit den hebräischen Worten: „Gelobt seist du, Herr, unser Gott, König der Welt, …”. Dazu vergleiche in der Eucharistiefeier den Beginn der beiden Gebete bei der Zurüstung der Gabenbereitung: “Gepriesen bist du, Herr, unser Gott, Schöpfer der Welt.” <be nach BJN-2 S.148> = eo] Ĉiu berakhao komenciĝas per la hebreaj vortoj: “benata vi estu, sinjoro, nia Dio, reĝo de la mondo, …”. Pri tio komparu en la eŭkaristia celebro la samvortajn komencojn de la du unuaj preĝoj en la eŭkaristia liturgio: “benata estu, Sinjoro, Dio de la universo, …” <RM-p.121> <be laŭ BJN-2 p.148> <be>.

DE) beraten (1) • Jemandem einen Rat geben.

EO) konsili • Doni konsilon al iu <be laŭ DGW 1>.

* de] Beratungsdienst = eo] konsila servo <be>.

* de] Beratungswesen = eo] konsilaj aferoj / entreprenoj <be>.

DE) beraten (2); sich beraten; beratschlagen • Gemeinsam überlegen und ausführlich besprechen <www.duden.de 2015-03-19>. Vgl. besprechen (1).

EO) konsiliĝi; interkonsiliĝi • Kune pripensi kaj detale priparoli <www.duden.de 2015-03-19> <be>

DE) bereuen • Reue über etwas empfinden.

EO) penti <WF> • Senti penton pri io <be>.

* de] Reue = eo] pento <WF, GWDE> <be>.

* de] reuig = eo] penta; pentema <WF> <be>.

* de] reumütig = eo] pentema <GWED> <be>.

* de] seine Sünden bereuen = eo] penti pri siaj pekoj; penti siajn pekojn <be>.

DE) bergen (1); retten • Retten, in Sicherheit bringen <DGW-1>.

EO) savi; protekti; ŝirmi <GWDE> • Meti en sekurecon <be>.

DE) bergen (2) • [Schützend] verbergen, verstecken, verhüllen <DGW-2>.

EO) kaŝi <GWDE> • Kaŝante protekti <be>.

* de] Er barg das Allerheiligste an seiner Brust = eo] Li kaŝis la Plej-Sanktaĵon ĉe sia brusto <be>.

DE) bergen (3); beinhalten; enthalten • In sich tragen <DGW-3>.

EO) enteni; enhavi <GWDE> • Havi en si <be>.

DE) bergeversetzend • Glaube, der einen Berg versetzt <be>.

EO) monton-transloĝiga <laŭ BIB Mat 17,20> • Monton transloĝiganta <be>.

DE) Bergpredigt • Eine auf einem Berg gehaltene, bedeutungsvolle Predigt Christ <DGW-1-berg> ( Mt 5,1 - 7,29; Lk 6,20-49 BEÜ2016).

EO) Surmonta Prediko, Prediko sur la Monto <VWDE-Bergplatterbse> • Grava prediko de Kristo farita sur monto (Mat 5,1 - 7,29-BIB; Luk 6,20-49) <be laŭ DGW-1>.

* de] Die Seligpreisungen nach Matthäus, 5,3-12: Er sagte:

1. Seligpreisung: Selig, die arm sind vor Gott; / denn ihnen gehört das Himmelreich.

2. Seligpreisung: Selig die Trauernden; / denn sie werden getröstet werden.

3. Seligpreisung: Selig, die keine Gewalt anwenden; / denn sie werden das Land erben.

4. Seligpreisung: Selig, die hungern und dürsten nach der Gerechtigkeit; / denn sie werden satt werden.

5. Seligpreisung: Selig die Barmherzigen; / denn sie werden Erbarmen finden.

6. Seligpreisung: Selig, die ein reines Herz haben; / denn sie werden Gott schauen.

7. Seligpreisung: Selig, die Frieden stiften; / denn sie werden Söhne Gottes genannt werden.

8. Seligpreisung: Selig, die um der Gerechtigkeit willen verfolgt werden; / denn ihnen gehört das Himmelreich. (Mat 5,3-10)-BEÜ2016.

Selig seid ihr, wenn ihr um meinetwillen beschimpft und verfolgt und auf alle mögliche Weise verleumdet werdet. Freut euch und jubelt: Euer Lohn im Himmel wird groß sein. Denn so wurden schon vor euch die Propheten verfolgt. (Mt 5,11-12-BEÜ2016)

* eo] La feliĉ-anoncoj laŭ Mateo 5,3-12: Jesuo diris:

1-a feliĉ-anonco: Feliĉaj estas la malriĉaj en spirito, ĉar ilia estas la regno de la ĉielo.

2-a feliĉ-anonco: Feliĉaj estas la plorantaj, ĉar ili konsoliĝos.

3-a feliĉ-anonco: Feliĉaj estas la humilaj, ĉar ili heredos la teron.

4-a feliĉ-anonco: Feliĉaj estas tiuj, kiuj malsatas kaj soifas justecon, ĉar ili satiĝos.

5-a feliĉ-anonco: Feliĉaj estas la kompatemaj, ĉar ili ricevos kompaton.

6-a feliĉ-anonco: Feliĉaj estas la kore puraj, ĉar ili vidos Dion.

7-a feliĉ-anonco: Feliĉaj estas la pacigantoj, ĉar filoj de Dio ili estos nomataj.

8.a feliĉ-anonco: Feliĉaj estas tiuj, kiuj estas persekutitaj pro justeco, ĉar ilia estas la regno de la ĉielo. (Mat 5,3-10-BIB).

Feliĉaj estas vi, kiam oni vin riproĉos kaj persekutos kaj false vin kalumnios pro mi. Ĝoju kaj raviĝu, ĉar via rekompenco estos granda en la ĉielo; ĉar tiel oni persekutis la profetojn, kiuj estis antaŭ vi. (Mat 5,11-12-BIB) <be>.

DE) Bernhardiner (1) {rk} • 1. Volkstümlicher Name der Zisterzienser als Orden, in dem der heilige Bernhard (um 1090 - 1153) eine entscheidende Rolle spielt. 2. Volkstümlicher Name der Franziskaner-Oblaten in Polen, Ungarn und Litauen. Vgl. Barfüßerorden; Franziskaner; Graue Brüder; Graue Mönche; Graue Schwestern; Kapuziner; Kapuziaten; Konventualen; Minoriten; Reformanten; Rekollekten; Spiritualen; Zisterzienser; Trappisten; Evangelische Franziskanerbruderschaft; Dritter Orden; Oblaten.

EO) Bernardanoj {rk} • 1. Popola nomo de la cistercianoj, en kiuj la S-ta Bernardo (ĉ.1090 - 1153) decide rolis. 2. Populara nomo de franciskanaj oblatoj en Pollando, Hungarujo kaj Litovujo <be laŭ LThK>.

DE) Bernhardiner (2) • Name einer Hunderasse, die vom Hospiz Sankt Bernhard, Schweiz, ausgeht.

EO) San-Bernarda hundo • Nomo de hunda raso devenanta el la Hospico S-ta Bernardo, Svislando <be>.

DE) Bernhardinerinnen {rk} • Weibliche Ordensgemeinschaften in der Tradition der Zisterzienser. Vgl. Bernhardiner; Graue Mönchen; Zisterzienser; Trappisten.

EO) bernardaninoj {rk} • Inaj ordenoj en la tradicio de la cistercianoj <be laŭ LThK>.

DE) Bernhardinisches Zeitalter • Zweites Viertel des 12. Jahrhunderts, beherrscht vom heiligen Bernhard von Clairveaux (um 1090 - 1153).

EO) bernarda epoko • Dua kvarono de la 12a jarcento, dominata de Sankta Bernardo el Klarvalo (ĉ. 1090 - 1153) <be laŭ LThK>.

DE) Berufsgeheimnis • Recht und Pflicht zur Geheimhaltung von im Beruf Erfahrenem.

EO) profesia sekreto • Rajto kaj devo ne publikigi sciigojn ricevitajn en la profesia laboro <be laŭ LThK>.

DE) Berufsständische Ordnung • Ordnung der Gesellschaft nach Berufen.

EO) profesi[grup]a ordo • Ordo de la socio laŭ profesioj <be laŭ LThK>.

DE) Berufung (1); Ruf (2); Anruf • Besondere Anregung, durch die Gott den Einzelnen zu seinem Dienst beruft <be nach DGW>.

EO) voko (aktiv); vokiĝo (passiv) <WF>; alvokiĝon <TB>; vokiteco • Instigo, per kiu Dio vokas homon al sia servo <be>.

* de] berufen = eo] voki <be>.

* de] Berufung zum Priestertum = eo] vokiĝo al la sacerdoteco <xy>; vokiteco al la sacerdoteco <be>.

* de] Geistliche Berufung = eo] spirita vokiĝo <be>.

* de] Ordensberufung = eo] vokiĝo / vokiteco al ordena vivo <be>.

* de] Priesterberuf; Priesterberufung = eo] sacerdota vokiĝo; voko al la sacerda ofico <WF>; vokiteco al la sacerdoteco <be>.

* de] zum Priestertum berufen sein = eo] esti vokita al la sacerdoteco <be>.

DE) Berufung (2); Appellation • Das höhere Gericht gegen ein Urteil der unteren Instanz anrufen.

EO) apelacio • Alvoki pli superan tribunalon kontraŭ verdikto de pli malsupera instanco <be laŭ PIV2002>.

* de] Berufung einlegen = eo] apelacii <be>.

* de] Aufhebung des Urteils einer niederen Gerichtsinstanz = eo] kasacio <GWDE> <be>.

DE) Berufung (3); Ernennung • Zu einem Posten berufen <be>. Vgl. Amtseinführung; Nomination.

EO) nomumo <GWDE-a> • Voki al posteno <be>.

DE) beschaulicher Orden {rk}; kontemplativer Orden • Besonders der Gottesverehrung durch Gebet dienender Orde.

EO) kontempla ordeno <WF> {rk} • Ordeno adoranta Dion precipe per preĝado <be>.

* de] Mitglied eines kontemplativen Ordens = eo] kontemplano <WF> <be>.

DE) Beschaulichkeit • Ruhige, auf Gott hin ausgerichtete Situation oder Haltung <be>.

EO) kontemplemo <WF>; kontemplado • Trankvila situacio aŭ sinteno celanta al Dio <be>.

* de] beschaulich = eo] kontempla <WF> <be>.

* de] das beschauliche Gebet = eo] la kontempla preĝado <WF> <be>.

DE) beschenken; schenken • Jemandem etwas kostenlos geben <be>.

EO) donaci <be>; doni donacojn; fari donacojn <GWDE> • Senkoste doni ion al iu <be>.

DE) beschlagnahmen; abjudizieren; konfiszieren • 1. In amtlichem Auftrag wegnehmen, der privaten Verfügungsgewalt entziehen; sicherstellen; konfiszieren. 2. (scherzhaft) für sich in Anspruch nehmen; mit Beschlag belegen <duden.de 2016-12-27>.

EO) konfiski <GWDE> • 1. Ofice forpreni el la privata rajto; sekurigi. 2. (ŝerce) uzi por si mem; alproprigi ion al si <be laŭ duden.de 2016-12-27> <be>.

* de] Beschlagnahme; Beschlagnahmung; Konfiszierung; Konfiskation = eo] konfisko <GWDE> <be>.

DE) Beschneidung; Zirkumzision • Judentum / Islam: Entfernung der Vorhaut des männlichen Gliedes <be nach LThK>. Bundeszeichen Israels <EÜ2016> Vgl. Vorhaut.

EO) cirkumcido <GWDE> • Judismo / islamo: fortranĉo de la prepucio de la peniso <be laŭ LThK>.

* de] “Alles, was männlich ist unter euch, muss beschnitten werden.” <EÜ1978 Gen 17,10> = eo] “Ĉiu virseksulo ĉe vi estu cirkumcidata.” <BIB Gen 17,10> <kr>.

* de] “Als acht Tage vorüber waren und das Kind beschnitten werden sollte ….” <EÜ1978 Lk 2,21> = eo] “Kaj kiam jam pasis ok tagoj por cirkumcidi lin …” <BIB Luk 2,21> <kr>.

* de] beschneiden = eo] cirkumcidi <be>.

* de] Beschneidungsfest = eo] festo de cirkumcido <GWDE> <be>.

DE) Beschuldigung; Anschuldigung • Äußerung, die jemandem etwas zur Last legt <DGW>. Vgl. Angriff.

EO) kulpigo; akuzo <GWDE> • Esprimo, kiu akuzas iun <be laŭ DGW>.

DE) Beschützer; Gönner • Person, die jemanden fördert <be>. Vgl. Patron; Defensor.

EO) protektanto; patrono; subtenanto <GWDE> • Persono, kiu helpas al iu <be>.

* de] Mäzen = eo] mecenato <GWDE> <be>.

* de] Sponsor = eo] sponsoro <GWDE> <be>.

DE) beschwören (1) • Durch einen Schwur bekräftigen <DGW-1>.

EO) priĵuri <WF-schwören>; jure konfirmi; ĵuri pro <GWDE> <be> • Certigi per ĵuro <DGW-1>.

* de] Beschwörung (1) = eo] ĵurado; konfirmado per ĵuro <GWDE> <be>.

DE) beschwören (2) • Eindringlich, inständig bitten; anflehen <DGW-2>.

EO) petegi <GWDE-anflehen> • Insiste, urĝe peti <be laŭ DGW>.

* de] Beschwörung (2) = eo] [insista] petego <GWDE> <be>.

DE) beschwören (3) • Aus einem lebendigen Wesen einen bösen Geist, eine Dämon, einen Teufel austreiben. Göttliche oder dämonische Mächte zwingen wollen <be nach PIV2002>. Versuch, sich durch bestimmte rituelle Praktiken des Göttlichen zu bemächtigen <EÜ2016>. Vgl. Invokation.

EO) ekzorci <WF, GWDE> • Elpeli el vivanto malbonan spiriton, demonon, diablon per preĝo aŭ magia formulo. Voli devigi diajn aŭ demonajn fortojn <be nach PIV2002>. Klopodo ekkapti diaĵon per certaj ritaj praktikoj <be laŭ EÜ2016>.

* de] Beschwörung <WF> von Geistern = eo] ekzorco: ekzorcado; vokado <GWDE> <be>.

* de] Geister beschwören; Geister herbeirufen; Geisterbeschwörung = eo] voki spiritojn / demonojn <GWDE> <be>.

* de] Teufel austreiben; beschwören (3) = eo] ekzorci <WF> spiritojn / demonojn <GWDE> <be>.

* de] Totenbeschwörung = eo] ekzorcado de mortintoj <be>.

* de] Schlangenbeschwörung = eo] ekzorcado de serpentoj <be>.

* de] Beschwörungsformel; Zauberformel = eo] sorĉa / magia formulo <GWDE> <be>.

DE) Beseelung (1) • Ausstattung des Menschen mit einer Seele.

EO) animado; animiteco • Ekipo de la homo per animo <be/xy>.

* de] beseelen = eo] animi <GWDE> <be>. Vgl. inspirieren.

* de] beseelt = eo] animita <GWDE, CHR1923> <be>.

DE) Beseelung (2) • Eine Sache, ein Unternehmung beseelen. Vgl. Inspiration.

EO) inspiro; inspirado; animado • Inspirado de aĵo, entrepreno <be>.

* de] animieren = eo] animi <GWDE>; stimuli; instigi; vigligi <CHR1923> <be>.

* de] von Hoffnung beseelt = eo] plena de espero <GWDE> <be>.

DE) Besessenheit (1) • Religiöse Besessenheit, auch psychisch krankhaft.

EO) obsedo • Obsedo religia, ankaŭ psika malsano <be>.

* de] ein Besessener (1) = eo] obsedito; demonhavanto <WF> <be>.

* de] Besessenheit = eo] obsedateco <WF> <be>.

* de] er war von einem Dämon besessen = eo] demono obsedis lin <WF> <be>.

* de] besessen (1) = eo] obseda; obsedita <GWDE-a> <be>.

* de] vom Teufel besessen sein = eo] esti obsedata de la diablo <GWDE-besessen> <be>.

DE) Besessenheit (2) • Von leidenschaftlichem Fanatismus erfüllt sein.

EO) fanatikeco <PIV2002> • Plenigita de pasia fanatikeco <be>.

* de] fanatisch <GWDE>; besessen (2) = eo] fanatika <GWDE> <be>.

* de] fanatisieren <GWDE>; verrückt machen <be> = eo] fanatikigi <GWDE> <be>.

DE) besiegeln • Mit Siegeln versehen; siegeln. <VWDE-1. 1. Für gültig erklären, bekräftigen. 2. Endgültig unabwendbar machen. <DGW-1>.

EO) sigeli • 1. Deklari valida, validigi. 2. Definitive fari nepreventebla <be>.

* de] auch übertragen; Bekräftigung = eo] ankaŭ transigite: konfirmo, aserto <be> <PIV2002> <be>.

* de] bekräftigen <VWDE-bekräftigen> <be> = eo] konfirmi VWDE-besiegeln> <be>.

* de] Bekräftigung <VWDE-Besiegelung> <be> = eo] konfirmo <VWDE-Besiegelung> <be>.

* de] Besiegelung <VWDE> <be> = eo] sigelado VWDE> <be>.

* de] Bestätigung <VWDE-Bekräftigung> <be> = eo] konfirmo VWDE-Besiegelung> <be>.

* de] Diese Tat besiegelt seine Untergang <VWDE-besiegeln> <DGW-1> <be> = eo] sigeli kontrakton per subskribo <laŭ VWDE-1-besiegeln> <be>.

* de] Einen Vertrag durch Unterschrift besiegeln; sein Schicksal ist besiegelt <VWDE-1-Bekräftigung> <be> = eo] sigeli kontrakton per subskribo; lia sorto estas decidita <laŭ VWDE-1-Bekräftigung> <be>.

* de] Entscheidung <VWDE-Bekräftigung> <be> = eo] decido <VWDE-Besiegelung> <be>.

* de] Sein Schicksal ist besiegelt <VWDE-1-besiegeln> <be> = eo] lia sorto estas decidita <laŭ VWDE-1-besiegeln> <be>.

DE) Besinnung (1) • Siehe: Bewusstsein <www.duden.de 2002-02-11>.

EO) konscienco • <be>.

DE) Besinnung (2); sinnendes Betrachten • 1. Nachdenken, ruhige Überlegung. Das Sichbesinnen. <www.duden.de 2002-02-11>. Vgl. Meditation; gedenken.

EO) pripens[ad]o <PIV2002> • Trankvila pensado <be laŭ www.duden.de 2002-02-11>.

* de] besinnlich = eo] pripensema <GWDE> <be>. Vgl. Kontemplation / de] kontemplativ.

* de] eine Besinnung auf das Wesentliche tut not = eo] necesas pripensado pri la esenco <be>.

* de] vor lauter Arbeit nicht zur Besinnung kommen = eo] ne povi pripensi pro multeco da laboro <be>.

DE) Besinnung (3); Besinnungstreffen • Zusammenkunft, in der eine Besinnung stattfindet <www.duden.de 2002-02-11>. Vgl. Einkehrtage; Rekollektion.

EO) medita kunveno • Kunveno, en kiu okazas meditado <be laŭ www.duden.de 2002-02-11>.

* de] Besinnungsstunde = eo] medita horo <be>.

DE) Besonderes Gericht; das besondere Gericht; partikulares Gericht • Persönliches göttliches Gericht im Moment des Todes <be nach KKK 1022> .Vgl. Eschatologie; Jüngstes Gericht; Jüngster Tag; Weltuntergang; Apokalypse.

EO) Aparta juĝo <GWDE, WF> • Persona Dia juĝo en la momento de la morto <be nach KKK 1022>.

* de] “… von dort wird er kommen zu richten die Lebenden und die Toten” <Apostolisches Glaubensbekenntnis> = eo] “… de kie li veno por juĝi la vivantojn kaj la mortintojn” <Apostola Kredokonfeso ADORU 1.4> <be>.

* de] persönliches Gericht; das persönliche Gericht = eo] persona juĝo <be>.

* de] Totengericht = eo] Postmorta Juĝo <be>.

DE) Besserung • Das Besserwerden <DGW-1>.

EO) pliboniĝo <GWDE> • <be>.

* de] sich bessern = eo] pliboniĝi <GWDE>; pli bone konduti <GWDE> <be>.

* de] [ver]bessern = eo] plibonigi <GWDE> <be>.

* de] Besserung; das Bessermachen <DGW-2> = eo] plibonigo <be laŭ DGW>.

DE) Besserungsstrafe; Medizinalstrafe {lateinisch poena medicinalis}; Beugestrafe • Strafe, die eine Besserung zum Ziel hat <be>.

EO) puno al plibonigo • Puno, kies celo esta la plibonigo <be>.

DE) Bestattungswesen • Alles, was die Sorge um die Toten betrifft <be>. Vgl. Beerdigung.

EO) sepultaj aferoj <be>; entombigaj moroj <xy> • La aferoj rilataj al la mortintoj <be>.

* de] bestatten = eo] sepulti <GWDE> <be>. Vgl. beerdigen; begraben.

* de] Bestattungsplatz = eo] sepultejo <GWDE> <be>.

* de] Bestattungsunternehmen = eo] sepultentrepreno; enteriga entrepreno <GWDE> <be>.

DE) Bestechung; Korruption • Einen anderen durch Geschenke oder Gewährung anderer Vorteile für sich, seine eigenen Zwecke gewinnen [und ihn dabei zur Verletzung seiner Amts- und Dienstpflicht verleiten] <DGW-1>.

EO) subaĉeto <be>; korupto; koruptado <xy> • Iun gajni por si, koruptebla per donacoj aŭ per donado de aliaj avantaĝoj [kaj lin tiel delogi kaj tenti al lezoj de siaj oficaj kaj servaj devoj] <be laŭ DGW-1>.

* de] Käuflichkeit; Bestechlichkeit = eo] subaĉeteblo; subaĉetebleco; korupteco <GWDE> <be>.

* de] Bestechungsgelder; {umg} Schmiergeld = eo] koruptmono; koruptaĵo; {vulg} ŝmirmono <GWDE>. Vgl. schweigen / de] Schweigegeld.

* de] Bestechungsversuch = eo] provo de koruptado <GWDE> <be>.

DE) Bestiarium • Steinerne Untiere in romanischen Kirchen, die den Visionen der Offenbarung des Johannes entnommen sind und das Böse darstellen <BCS>.

EO) bestiaro; bestioj • Ŝtonaj bestaĉoj en romanikaj preĝejoj, kiuj devenas el la Apokalipso de Johano kaj reprezentas malbonaĵojn <be laŭ BCS>.

DE) Bestimmung (1); Festsetzung; Fixierung • Das Bestimmen; das Festsetzen <duden.de 2016-11-05>. Vgl. abhängig.

EO) fiksado • 1. La fiksado <be laŭ duden.de 2016-11-05>.

* de] Anordnung; Vorschrift; Verfügung = eo] ordono; instrukcio <GWDE> <be>.

* de] Bestimmtheit; Gewissheit; Sicherheit = eo] certeco <GWDE> <be>.

* de] Berufung = eo] nomumo <GWDE> <be>.

* de] Normierung = eo] normig[ad]o <GWDE> <be>

* de] seiner Bestimmung treu bleiben = eo] resti fidela al sia destino <GWDE> <be>.

DE) Bestimmung (2) • Anordnung, Vorschrift, Verfügung, Regelung <duden.de 2016-11-05>. Vgl. abhängig.

EO) ordono • Instrukcio, reguligo <be laŭ duden.de 2016-11-05>.

* de] Anordnung; Vorschrift; Verfügung = eo] ordono; instrukcio <GWDE> <be>.

* de] das Regeln; Regelung = eo] reguligo <GWDE> <be>.

* de] Definition = eo] difino <GWDE> <be>.

DE) Bestimmung (3) • Verwendungszweck <duden.de 2016-11-05>. Vgl. abhängig.

EO) uzo • Celo <be laŭ duden.de 2016-11-05>.

* de] das Regeln; Regelung = eo] reguligo <GWDE> <be>.

* de] Definition = eo] difino <GWDE> <be>.

* de] Zweck = eo] celo <GWDE> <be>.

DE) Bestimmung (4); Festsetzung; Fixierung • Das Bestimmtsein; die Berufung <duden.de 2016-11-05>. Vgl. abhängig.

EO) la certiteco • La vokiteco <be laŭ duden.de 2016-11-05>.

* de] bestimmtes Ziel; Schicksal = eo] destino <GWDE> <be>

* de] Bestimmtheit; Gewissheit; Sicherheit = eo] certeco <GWDE> <be>.

* de] Berufung = eo] nomumo <GWDE> <be>.

* de] das Ordnen = eo] ordigo <GWDE> <be>.

* de] das Regeln; Regelung = eo] reguligo <GWDE> <be>.

* de] Genauigkeit = eo] ekzakteco <GWDE> <be>.

* de] Normalisierung = eo] normalig[ad]o <GWDE> <be>.

* de] Normierung = eo] normig[ad]o <GWDE> <be>.

* de] unter Berufung auf = eo] sin apogante sur / citante ... <GWDE> <be>.

DE) Besuchsdienst • oder ehrenamtliche Mitarbeiter und Mitarbeiterinnen, deren Aufgabe es ist, eine bestimmte Gruppe von Mens Angestellte chen zu besuchen, z. B. Kranke <be>.

EO) vizitservo • Dungitoj aŭ honor-oficaj kunlaborantoj, kies tasko estas viziti certan grupon, ekz. malsanulojn <be>.

DE) Betbruder; Betschwester; Frömmler; Frömmlerin • Vorwurf von nach außen gezeigter Frömmigkeit, bei der die Nächstenliebe mangelhaft ist <be>.

EO) preĝfrato; preĝfratino <be>; bigotulo <GWDE-Betbruder>; bogotulino <GWDE-Betschwester>; (bigoto <WF> {evit} “bigoto“ estas la substantivo de “bigota“ kaj signifas “das Frömmeln“ <be>) • Riproĉo de nur ekstera pieco kaj mankohava amo al proksimulo <be>.

* de] frömmlerisch = eo] bigota <GWDE> <be>.

* de] Frömmelei = eo] bigoteco <WF> <be>.

* de] frömmeln = eo] bigoti <be>.

* de] das Frömmeln = eo] la bigot[ad]o <be>.

* de] Kniearbeit {umg: beten} <WDK>= eo] genulaboro {vulg: preĝi} <be laŭ WDK>.

DE) beten • Zu Gott oder einem Gott nahe stehenden Wesen sprechen <be>. Vgl. Gebet; anbeten; Kirche.

EO) preĝi <WF> • Paroli al Dio aŭ al iu, kiu proksimas al Dio <be>.

* de] Betende; Beter = eo] preĝanto <GWDE> <be>.

* de] das Abendgebet sprechen = eo] diri la vesperan preĝon <WF>; vesperpreĝi <xy> <be>.

* de] das Beten = eo] la preĝado <GWDE> <be>.

* de] das Brevier beten = eo] preĝi la brevieron <WF> <be>.

* de] das Gebet, das Beten = eo] la preĝo <PIV2002> <be>.

* de] Gebetbuch = eo] la preĝaro <PIV2002> <be>.

* de] regelmäßig, intensiv beten = eo] la preĝadi <PIV2002> <be>.

* de] um etwas beten = eo] preĝi pro / pri io <GWDE> <be>.

* de] zu Gott beten = eo] preĝi al Dio <GWDE> <be>.

DE) Bethlehemiten {rk} • 1. 1667 gegründeter männlicher Orden; 1820 aufgehoben. 2. 1668 entstandener weiblicher Zweig; in Süd- und Mittelamerika verbreitet.

EO) Betleĥemanoj {rk} • 1. En 1667 fondita vira ordeno; en 1820 malfondita. 2. En 1668 estiĝinta ina branĉo; nuntempe disvastigita en Sud- kaj Mez-Ameriko <be laŭ LThK>.

* de] Bethlehemitinnen = eo] Betleĥemaninoj <be>.

DE) Bethlehemitischer Kindermord • Mt 2,16ff berichtet über die Ermordung aller Knaben bis zu zwei Jahren in Bethlehem auf Befehl des Königs Herodes (um 73 v. Chr. - 4 v. Chr.).

EO) Betleĥema infanmurdo • Mat 2,16ss rakontas pri la murdo de ĉiuj knaboj ĝis du jaroj en Betleĥemo laŭ ordono de la reĝo Herodo (ĉ. 73 a. Kr. - 4 a. Kr.) <be laŭ LThK>.

DE) betreffen • 1. Für jemanden, etwas gelten, von Bedeutung sein, sich auf jemanden beziehen; angehen. 2. (gehoben) treffen; widerfahren; zustoßen. 3. (gehoben) in bestimmter Weise seelisch treffen, bestürzt machen <www.duden.de-2015-03-17>.

EO) koncerni; rilati • Por iu ion valori, havi signifon, rilati al iu. 2. (Altnivele) renkonti, trafi, okazi. 3. (Altnivele) certamaniere anime trafi, koncernigi <www.duden.de-2015-03-17> be>.

* de] betreffend = eo] koncerna <GWDE> <be>.

* de] betreffs; betreff; betr. = eo] koncerne; rilate al <GWDE> <be>.

* de] der Betreffende = eo] la koncernanto; la koncerna persono <GWDE> <be>.

DE) Betroffenheit; Bestürzung • Das Berührtsein, das Bestürztsein <DGW>.

EO) frapiteco <be>; konstern[iĝ]o <GWDE> • Esti (forte) tuŝita, esti konsternita <be laŭ DGW> <be>.

* de] betroffen = eo] frapita <be>.

* de] Betroffener = eo] frapito <be>.

* de] betroffen sein = eo] esti frapita <be>.

DE) betrübt • Traurig, bekümmert <DGW>. Vgl. Wehgeschrei.

EO) malĝoja; malgaja • Trista, afliktita <be laŭ GWDE>.

* de] der Betrübte; ein Betrübter = eo] malĝojulo; malgajulo <de>.

DE) Betrug; Falsum {lateinisch, arch} • Bewusste arglistige Täuschung zur Beschaffung eines Vermögensvorteils <DGW>. Vgl. Fälschung; Lüge

EO) trompo • Konscia malica erarigo por akiri havaĵavantaĝon <be laŭ DGW>.

* de] Betrüger = eo] trompanto; trompinto; trompist <de>.

DE) Betsingmesse; Bet-Singmesse; Singmesse • {rk} In der Mitte des 20. Jahrhunderts von der Liturgischen Bewegung im deutschen Sprachgebiet entwickelte weitverbreitete Form der Gemeinschaftsmesse mit Gebeten und Gesängen in der Volkssprache, als die Feier der Hl. Messe vom Priester noch verpflichtend ganz in Latein gefeiert wurde. Vgl. Deutsche Singmesse; Messandacht.

EO) meso kun komunaj preĝoj kaj kantoj • {rk} De la liturgia movado meze de la 20a jarcento en germanlingvujo evoluigita kaj disvastigita formo de meso kun komunaj preĝoj kaj kantoj en la lingvo de la popolo, kiam la celebro de la sankta meso fare de la sacerdoto ankoraŭ devige okazis tute en la latina <be laŭ LThK>.

DE) Bett; Lager • Ruhestätte.

EO) lito <PIV2005>; kuŝejo <BIB Psa 4,5> • Loko por ripozi <be>.

DE) Bettag; Bitttag • Regionaler oder lokaler öffentlicher Gebetstag. Vgl. Bitttage; Bittgang.

EO) preĝtago; pettago • Regiona aŭ loka publika preĝtago <be laŭ LThK>.

DE) Bettelmönch; Mendikant • Angehöriger eines Bettelordens <be>. Vgl. Bettelorden; Bettelordenskirche.

EO) almozomonaĥo <PIV2002, GWDE, WF e> • Ano de almozordeno <be>.

DE) Bettelorden {rk} {lateinisch ordines mendicantes}; Mendikanten {lateinisch mendicare betteln} • Die im 13. Jahrhundert entstandenen Orden, die sich durch Betteln ernähren. Vgl. Bettelmönch; Bettelordenskirche.

EO) almozordenoj <PIV2002, WF e>; almozmonaĥoj {rk} • Estiĝis en la 13a jarcento kaj vivas per almozpetado <be laŭ LThK>.

DE) Bettelordenskirchen {rk} • Die Kirchen der Bettelorden entwickelten keinen eigenen Stil, sondern zeichneten sich durch Schlichtheit aus. Vgl. Bettelorden; Bettelmönch.

EO) preĝejoj de almozmonaĥoj; preĝejoj de almozordeno {rk} • La preĝejoj de la almozordenoj ne evoluigis propran stilon, sed preferis simplecon <be laŭ LThK>.

DE) Beule; Pestbeule • Der Pestheilige Rochus wird mit einer Beule am entblößten Oberschenkel dargestellt <BCS>.

EO) tubero; pestŝvelaĵo • La pestsanktulo Rochus (pr roĥus) estas pentrata kun pesttubero sur la nuda femuro <be laŭ BCS>.

DE) bewähren, sich bewähren • Sich als brauchbar, geeignet, zuverlässig zeigen <DGW>.

EO) proviĝi <GWDE> • Montriĝi uzebla, konvena, fidinda <be laŭ DGW>.

* de] Bewährung = eo] elproviĝo <be>; konfirmo; certigo <GWDE> <be>.

DE) Bewahrung der Schöpfung • Schöpfungsauftrag der Christen heute, formuliert von der Europäischen Ökumenischen Versammlung in Basel 1989.

EO) Konservado de la Kreo <Paco kun Justeco, Villingen, 1990, alineo 89> • Kreotasko de la kristanoj hodiaŭ, formulita de la Eŭropa Ekumena Asembleo en Bazelo 1989 <be>.

DE) Beweggrund • Jemand zu etwas bewegender Grund, [innerer] Anlass, Motiv <DGW>.

EO) motivo • Kaŭzo, okazo, motivo, kiu iun instigas <be laŭ DGW>.

* de] besonderer Anlass (Liurgie) = eo] aparta tago; speciala okazaĵo <be>.

DE) Beweinung Christi • Nichtbiblisches Motiv der Beweinung des vom Kreuz abgenommenen Christus, ähnlich der Pietá.

EO) priploro de Kristo • nebiblia sceno de la priploro de Kristo ĵus dekrucigita, simile al la Pietá <be nach LThK>.

DE) Beweis • Nachweis, dass etwas zu Recht behauptet wird.

EO) pruvo • Konfirmo, ke io estas prave asertata <be>.

DE) Bewusstsein {lateinisch consciencia}; Besinnung • Zustand, in dem man sich einer Sache bewusst ist <be>.

EO) konscio • Stato, en kiu oni konscias pri iu afero <be>.

* de] besinnungslos = eo] senkonscia <GWDE> <be>.

* de] Besinnungslosigkeit; Bewusstlosigkeit = eo] senkonscienco <GWDE> <be>.

* de] das Bewusstsein verlieren; die Besinnung verlieren = eo] perdi la konscion <GWDE> <be>.

* de] jemandem etwas zu Bewusstsein bringen = eo] konsciigi ion al iu <GWDE> <be>.

* de] Ohnmacht = eo] sveno <GWDE> <be>.

* de] ohnmächtig = eo] sveninta <GWDE> <be>.

* de] Ohnmachtserfahrung = eo] svenosperto <be>.

* de] wieder zu Bewusstsein kommen; zu sich kommen = eo] rekonsciiĝi <GWDE> <be>.

DE) Beziehung (1); Relation • In Verbindungen zu anderen Personen.

EO) [inter]rilato <GWDE> • En rilato kun aliaj personoj <be>.

* de] Bezogensein auf Gott / Bezogen Sein auf Gott = eo] interrilati kun Dio / interrilato al Dio <GWDE> <be>.

* de] relational (“in seinem ganzen Sein nichts als Beziehung” <BJN-1 S. 400) = eo] [inter]rilata <be laŭ GWDE>.

* de] Relationalität; Beziehungsverhältnis = eo] [inter]rilateco <be laŭ GWDE>.

* de] untereinander in Beziehung stehen = eo] interrilati <GWDE> <be>.

DE) Beziehung (2); Konnex; [Sach]Zusammenhang • Innerer Sachzusammenhang; wechselseitiges Verhältnis <DGW>. Vgl. Relativität.

EO) konekso <GWED>; relativeco <be> • Interna interligo; reciproka rilato <be laŭ DGW>.

DE) Bibel {lateinisch biblia Bücher}; Heilige Schrift; Schrift • Das Alte und das Neue Testament. Vgl. Wort Gottes; Altes Testament; Hebräische Bibel; Pentateuch; Tora; Geschichtsbücher; Weisheitsbücher; Psalmen; Propheten; Neues Testament; Regenbogenbibel.

EO) biblio {lateinisch biblia libroj} <Z, PIV2002>; Sankta Skribo <Z, PIV2002-skribo 4; GWDE-heilig>; Sanktaj Skriboj <WF>; Skribo <kr> • La Malnova kaj la Nova Testamentoj <be laŭ LThK>.

* de] Alliolibibel; Allioli-Bibel = eo] Biblio[-traduko] laŭ Allioli <be>.

* de] Ausleger der Heiligen Schrift <BJN-1-S.108> = eo] interpretisto / interpretanto de la Sankta Skribo <be>.

* de] außerbiblisch = eo] eksterbiblia <be>.

* de] Auslegung der Bibel = eo] interpreto de la biblio <be laŭ PIV2002-interpreto-2>.

* de] Bibeldrucke; Bibelausgaben = eo] eldonoj de la biblio <be>.

* de] Bibelerklärung; Sinn der Heiligen Schrift; Schriftauslegung = eo] biblio-klarig[ad]o; ekzegezo <WF> <be>.

* de] Bibelgelehrter = eo] bibliisto <WF> <be>.

* de] Bibelillustration (Bilder in der Bibel) = eo] biblioilustrado (bildoj en la biblio) <be>.

* de] Bibelkatechese = eo] biblia kateĥizo / katekizo <be>.

* de] Bibelkreis = eo] biblia rondo <be>.

* de] Bibelstelle = eo] biblia tekstero <be>.

* de] Bibelübersetzungen = eo] bibliaj tradukoj <be>.

* de] biblisch = eo] biblia <WF, GWDE> <be>.

* de] das Wort Gottes auslegen = eo] interpreti la Dian Vorton <be>.

* de] Jerusalemer Bibel = eo] Biblio de Jerusalemo <kr> (Biblo tradukita en Jerusalemo) <be>.

* de] Lutherbibel; Luther-Bibel = eo] Biblio[traduko] laŭ Lutero <be>.

* de] offizielle Bibelversion = eo] oficiala versio de la biblio <be>.

* de] Schriftbegriff = eo] Skribo-nocio <be>.

* de] Schriftgelehrter; Schriftsteller = eo] skribisto <BIB Mar 1,22> <be>.

* de] Schriftrolle = eo] Skriborulaĵo <WF-Schrift> <be>. Vgl. Buch.

* de] Skripturismus (Überbetonung der Schrift) = eo] skribistismo <be>.

* de] Weltbibelföderation <LThK> = eo] Tutmonda Biblia Federacio <be>.

DE) Bibelarbeit • Gruppenarbeit zum tieferen Verständnis der Bibel.

EO) pribiblia laboro; bibliostudado • Komuna laboro por pli bone kompreni la biblion <be>.

DE) Bibelbewegung • Seit dem 19. Jahrhundert: Erneuerungsbewegung des Glaubens und der Kirche durch Neubesinnung aus der Bibel.

EO) biblia movado • Ekde la 19a jarcento: movado por la renovigo de la kredo kaj de la eklezio per novpripensado el la biblio <be laŭ LThK>.

DE) bibelfest • Mit gründlicher Kenntnis der Bibel <be>.

EO) funde konanta la bibli[an doktrin]on <WF> • <be>.

DE) bibelgriechisch • Die griechische Sprache, in der das Neue Testament und die Septuaginta abgefasst sind <BL>.

EO) bibligreka [lingvo] • La greka lingvo, en kiu la Nova Testamento kaj la Septuaginto estas verkitaj <be laŭ BL>.

DE) Bibelhandschrift • Abschrift der Bibeltexte vor der Erfindung der Buchdruckerkunst <BL>.

EO) biblia kodekso • Kopio de la bibliaj tekstoj antaŭ la invento de la presarto <be laŭ BL>.

DE) Bibelinstitut • Institut für Bibelstudium in der päpstlichen Universität der kirchlichen Studien <BL>.

EO) biblia instituto • Instituto por bibliaj studoj en la papa universitato de ekleziaj studoj <be laŭ BL>.

DE) Bibelkanon; Kanon der biblischen Bücher • 1. {rk} 47 alttestamentliche und 27 neutestamentliche Bücher <KKK 120>. 2. {ev} Ebenso, aber ohne die elf deuterokanonischen Bücher und Zusätze des Alten Testamentes. Vgl. deuterokanonisch; Deuterokanonische Bücher; Apokryphe Bücher.

EO) kanono <PIV2002 1a>; biblia kanono • 1. {rk} 47 malnovtestamentaj kaj 27 novtestamentaj libroj <be> 2. {ev} same, sed sen la dekunu duekanonaj libroj kaj aldonaĵoj de la Malnova Testamento. <be>.

DE) Bibelkommission • Die päpstliche Bibelkommission besteht aus Kardinälen und Konsultatoren und hat dieselbe Autorität wie die römischen Kongregationen <BL>.

EO) biblia komisiono • La papa biblia komisiono konsistas el kardinaloj kaj konsultendaj fakuloj. Ĝi havas la saman aŭtoritaton kiel la romaj kongregacioj <be laŭ BL>.

DE) Bibelkorrektorien • Zusammenstellungen von einheitlichen, fehlerfreien Texten der Bibelhandschriften <be nach LThK>.

EO) bibliokorektaroj <be> • Kunmetaĵoj de unuecaj seneraraj tekstoj de la bibliaj kodeksoj <be laŭ LThK>.

DE) Bibelkritik • Wissenschaftliche Untersuchung der Bibel mit Hilfe der historisch-kritischen Methode. Vgl. Literaturkritik; Historisch-kristische Forschung.

EO) bibliokritiko • Scienca esploro de la biblio per la historiakritika metodo <be>.

DE) Bibelleseplan; Bibellese • Tägliches Lesen der Bibel nach einem Bibelleseplan.

EO) biblia legoplano • Plano por ĉiutaga legado en la biblio <be>.

DE) Bibelspruch • Satz der Bibel, der Gottes Wort und tiefe Lebenswahrheit aussagt.

EO) biblia sentenco • Biblia frazo, enhavanta Dian vorton kiel profundan veron por la vivo <be>.

DE) Bibelteilen • Methode der Bibelarbeit.

EO) bibliodisdonado • Metodo de la pribiblia laboro <be>.

DE) Bibelwerke; Bibelgesellschaften • Einrichtungen der Kirchen zur Förderung und Verbreitung der Bibel.

EO) bibliaj societoj • Institucioj de la eklezioj por subtenado kaj disvastigo de la biblio <be>.

* de] Katholisches Bibelwerk = eo] Katolika Biblia Societo <be>.

* de] Katholisches Bibelbewegung = eo] Katolika Biblia Movado <be>.

DE) Bibelwort • Ein Gedanke aus der Bibel.

EO) biblia vorto • Sentenco el la biblio <be>.

DE) Bibel… (Bibelübersetzung; Bibelarchiv; Bibelgesellschaft; usw.).

EO) biblio… / biblia … (bibliotraduko; biblia arĥivo; biblia societo; ktp.) <be>.

DE) Bibliodrama • Katechetisches Bibelspiel einer Gruppe.

EO) bibliodramo • Biblia ludo de grupo laŭ kateĥiza modelo <be>.

DE) Bibliomantik, Bibliomantie {griechisch mantikos weissagend} • Das Wahrsagen aus zufällig aufgeschlagenen Bibelstellen <duden.de 2013-05-24>.

EO) divenado el la biblio • La aŭgurado el hazarde trovitaj bibliaj vortoj <be/kr>.

DE) Bibliothek; Bücherei • 1. Öffentlich zugängliche Ansammlung von Büchern zur Benutzung <be>. 2. Raum, Gebäude mit solchen Büchern <be nach DGW-1c>.

EO) biblioteko • 1. Publike alirebla kolekto de uzeblaj libroj <be>. 2. Ĉambro, domo kun tiaj libroj <be laŭ DGW>.

* de] Bibliothekar = eo] bibliotekisto <GWDE> <be>.

* de] bibliothekarisch = eo] biblioteka <GWDE> <be>.

* de] Bibliotheksbenutzer = eo] uzanto de biblioteko <GWDE> <be>.

* de] bibliothekskundlich = eo] bibliotekascienca <be>.

* de] Bibliothekspersonal = eo] personaro de [la] biblioteko <GWDE> <be>.

* de] Bibliothekswissenschaft = eo] biblioteka scienco; bibliotekologio <GWDE> <be>.

* de] Bibliothekswesen = eo] bibliotekaj aferoj <be>..

* de] Katholische öffentliche Bücherei KÖB = eo] Katolika Publika Biblioteko <be>.

DE) Bibliotheks… (Bibliotheksverband; Bibliotheksbeamter; Bibliothekshelfer; usw.).

EO) biblioteka[j] … (biblioteka societo; biblioteka oficisto; bibliotekaj helpantoj / biblioteka helpantaro; ktp.) <be>.

DE) Biblische Einleitungswissenschaft • Untersucht die Entstehung, die Kanonisierung und die älteste handschriftliche Überlieferung der biblischen Bücher <LThK>.

EO) biblia enkonduka scienco • Esploras la estiĝon, la kanoniĝon kaj la plej antikvan manskribitan tradicion de la bibliaj libroj <be laŭ LthK>.

DE) Biblische Abkürzungen • Es gibt verschiedene Systeme. Unser Glossar richtet sich nach den Vorschlägen der Drei-Buchstabenlösung der BIBLIO, herausgegeben von KAVA-PECH, CZ-25229 Dobřichovice (Praha), erarbeitet von der Internacia Katkolika Unuiĝo Esperantistista IKUE und von der Kristana Esperanto-Ligo Internacia KELI <be>.

EO) bibliaj mallongigoj • Ekzistas diversaj sistemoj. Nia glosaro utiligas la porponon de la tri-litera solvo, perlaborita de la Internacia Katkolika Unuiĝo Esperantistista IKUE kaj de la Kristana Esperanto-Ligo Internacia KELI <be>.

DE) Biblizismus • Bewegung, die die wörtliche Geltung der Bibel zum Prinzip macht <WDK>.

EO) bibliismo <be> • Movado por agnosko de laŭvorta kompreno de la Biblio <be laŭ WDK>.

DE) Bienenkorb • Der Bienenkorb ist ein Symbol für die Kirche. Er wird großen Predigern als Symbol beigegeben, weil ihr Mund von “honigsüßer” Rede überfloss, z. B. dem hl. Bernhard von Clairveaux (1090 - 1153) <be nach BCS>.

EO) abelkorbo • La abelkorbo estas simbolo de la eklezio. Ĝi estas aldonata al grandaj predikantoj kiel simbolo, ĉar ties buŝoj fluis de “mieldolĉa” parolado, ekz. al S-ta Bernhardo de Klarvalo (1090 - 1153) <be laŭ BCS>.

DE) Bigamie; Doppelehe • Weitere Eheschließung bei bereits bestehender Ehe <LThK>.

EO) bigamio <WF, GWDE> • Nova geedziĝo malgraŭ jam ekzistanta geedzeco <be laŭ LThK>. Vgl. Sukzessive Bigamie.

* de] Bigamist = eo] bigamiulo <PIV2002, WF> <be>.

DE) Bild • Mit künstlerischen Mitteln auf einer Fläche Dargestelltes, Wiedergegebenes <DGW>. Vgl. Gemälde; Ikone; Abbild.

EO) bildo • Io per arta rimedo prezentita sur ebena surfaco <be laŭ DGW>.

* de] Bilderkult; Bilderverehrung; Bilderanbetung = eo] bildokulto; bildhonorado <be>.

* de] Bilderschmuck = eo] bildornam[aĵ]o <be>.

* de] Bildersprache = eo] bilda lingvo <be>.

* de] bildhaft = eo] elvokiva <GWDE> <be>.

* de] bildlich = eo] bildesprima; figura <GWDE> <be>.

* de] Bildnis = eo] portreto <GWDE> <be>.

* de] Bildschirm; Bildfläche; Bildwand = eo] ekrano <GWDE> <be>.

* de] Bildzauber = eo] bildoĉarmo <be>.

* de] Bildwerfer; Diaskop = eo] diaskopo <GWDE> <be>.

* de] im Bilde sein = eo] esti informita <be>.

* de] sich ein Bild von jemand machen = eo] informiĝi pri iu <be>; ekhavi klaran imagon / bildon pri iu <GWDE>.

DE) Bilderbibel • Bibel mit Akzent auf passenden Bildern, oft von bestimmten Malern.

EO) biblio kun bildoj; bildobiblio • Biblio kun konvenaj bildoj ofte de difinitaj pentristoj <be>.

DE) Bilderstreit; Bildersturm; Ikonoklasmus; Bilderstürmerei <GWDE>; Bilderstreiterei • Streit für oder wider kirchlichen Bilderschmuck und Bilderverehrung <DGW>. Vgl. Ikonoklast.

EO) ikonoklastado • Kverelado por kaj kontraŭ ekleziaj bildornamaĵoj kaj bildhonorado <be>.

* de] “Du sollst Dir kein Gottesbild machen” <EÜ1978 Dtn 5,8> = eo] “Ne faru al vi idolon, nek bildon de io, kio estas en la ĉielo supre …” <BIB Rea 5,8> <be>.

* de] bei einem Bildersturm mitmachen; Bilderstürmer sein = eo] ikonoklasti <be>.

DE) Bilderverbot • Verbot der Bibel, sich von Gott ein (Götzen)Bild zu machen.

EO) bildomalpermeso • Malpermeso fari idolobildon de Dio <be>.

* de] “Du sollst Dir kein Kultbild machen” <Dtn 5,8> <LThK> = eo] “ne faru al vi idolon, nek bildon” <Rea 5,8> <be>.

DE) Bilderverehrung • Verehrt wird immer die abgebildete Person, nicht das Bild selbst; angebetet wird Gott allein <be>. Vgl. Ikonolatrie.

EO) bildokulto <xy> • Kultata estas ĉiam la bildigita persono, ne la bildo mem; adorata estas nur Dio <be>.

DE) Bildhauer • Künstler, der plastische Kunstwerke herstellt <DGW> Vgl. Steinmetze; Camasken; Herrgottschnitzer; Bildschnitzer.

EO) skulptisto • Artisto, kiu skulptas plastikajn artaĵojn <be laŭ DGW>.

* de] Bildhauerei; Bildhauerkunst = eo] skulpta arto <GWDE> <be>.

* de] bildhauerische (Bezug auf die Skulptur) = eo] skulpta <be>.

* de] bildhauerische (Bezug auf den Bildhauer) = eo] skulpta <be>.

* de] bildhauern = eo] skulpti <be>.

* de] Bildhauerkunst = eo] skulpta arto; skulptista arto <be>.

DE) Bildhauer… (Bildhauerarbeit; Bildhaueratelier; Bildhauerwerk; usw.).

EO) skulptista … (skulptista laboro; skulptista ateliero; skulptista verko; ktp.) <be>.

DE) Bildrede • Erzählung an Hand eines Bildes <be>.

EO) bilda rakonto • Rakonto laŭ prezentata bildo <be>.

* de] In der Bibel gibt es Bildreden als Gleichnissse, Beispielgeschichten und Allegorieen = eo] en la biblio troviĝas bildaj rakontoj kiel paraboloj, ekzemplorakontoj kaj alegorioj <kr/be>.

DE) Bildschnitzer; Holzschnitzer • Künstler, der Bildwerke in Holz schnitzt, z. B. Kruzifixe, Krippen, u.ä. <be nach DGW>. Vgl. Bildhauer.

EO) lignoskulptisto • Artisto ĉizanta skulptaĵojn el ligno, ekz. krucojn, kripon, ktp. <be laŭ DGW>.

* de] Bildschnitzerkunst; Holzschnitzerkunst = eo] arto de lignoskulptisto <be>.

DE) Bildstock • {rk} Säule mit einem religiösen Bild, oft Maria mit dem Kind.

EO) bildkolono • {rk} Kolono kun religia bildo, ofte Maria kun la infano <be>.

DE) Bildsymbol; Symbol; Logo • [Schrift]Zeichen in Form eines [schematisierten] Bildes <DGW>.

EO) bildsimbolo; simbolo • Signo en formo de [skema] bildo <be laŭ DGW>.

DE) Bildteppich; Bilderteppich • Teppiche mit Bildern als Wandbehang.

EO) bildotapiŝo • Tapiŝo kun bildoj kiel murokovraĵo <be>.

DE) Bildung (1); Erziehung; Ausbildung (1) • Das Bilden <DGW>. Vgl. Universität; Priesterseminar; Lehre; Kolleg; Alumne.

EO) instruado; eduk[ad]o; klerig[ad]o <GWDE> • <be>.

* de] bilden; ausbilden = eo] klerigi; eduki; instrui <GWDE> <be>.

* de] bildend = eo] kleriga <GWDE> <be>.

* de] Bildungseinrichtung; Bildungsanstalt; Bildungsinstitut = eo] eduka / kleriga institucio <GWDE> <be>.

* de] Bildungspraxis = eo] klerigopraktiko <GWDE> <be>.

* de] Bildungsstätte = eo] edukejo; klerigejo <GWDE> <be>.

* de] Bildungswesen; Bildungssystem = eo] klerigaĵoj; kleriga / eduka sistemo <GWDE> <be>.

* de] Bildungswissenschaft = eo] klerigoscienco <GWDE>; pedagogio <xy> <be>.

* de] Erziehungsberatung = eo] [pri]eduka konsultado <be>.

* de] Erziehungsdienst = eo] eduka servo <be>.

DE) Bildung (2) • Das Sichbilden.

EO) kleriĝado <GWDE> • <be>.

* de] Bildungsfragen = eo] klerigaj demandoj <GWDE> <be>.

* de] Bildungshunger = eo] avid[ec]o de kleriĝado <GWDE> <be>.

* de] sich bilden = eo] formiĝi; sin formi; sin klerigi <GWDE> <be>.

DE) Bildung (3) • Das Gebildetsein.

EO) edukiteco; instruiteco; kler[ec]o <GWDE> • <be>.

* de] Bildungsgrad; Bildungsstand; Bildungsstufe = eo] grado / ŝtupo de instruiteco / klereco <GWDE> <be>.

* de] er ist ein ungebildeter Mensch = eo] li estas homo malklera <be>.

* de] er ist ein Mann von Bildung = eo] li estas instruita / klera homo; li estas klerulo / erudiciulo <GWDE> <be>.

DE) Bild[er]-… (Bildarchiv; Bildbeschreibung; Bilddokument; Bilderzyklus; usw.).

EO) bild…; bilda …; … de bildo[j] (bildarkivo; priskribo de bildo; bilda dokumento; ciklo de bildoj; ktp.) <be>.

DE) Bilokation • Gleichzeitiges Wahrnehmbarwerden einer Person an zwei verschiedenen Orten <be nach LThK>.

EO) Dulokeco <xy>; bilokacio {nov} <WF e> • Samtempa perceptigo de persono en du lokoj <be laŭ LThK>.

DE) Bination {rk} • Zweimalige Feier der Eucharistie durch einen Priester am selben Tag <be nach LThK>.

EO) dufoja celebrado; (biso {nov} <WF> {evit}, ĉar bisi jam estas okupita kiel “krie peti pri ripeto de muzikpeco <PIV2002> <be> • {rk} Dufoja celebrado de la eŭkaristio per la sama sacerdoto je la sama tago <be laŭ LThK>.

* de] binieren = eo] dufoje celebri <be>.

DE) Binden und Lösen; die Schlüsselgewalt • Metaphorischer Ausdruck für die auf verschiedenen Ebenen und durch verschiedene Träger in der Kirche ausgeübte Verfügungsgewalt in geistigen Dingen <LThK>.

EO) ligi kaj malligi; la ŝlosilpovo • Metafora esprimo por la rajto dispozicii pri spiritaĵoj sur diversaj niveloj kaj per diversaj ekleziaj oficopersonoj <be>.

* de] “was Du auf Erden binden wirst, das wird auch im Himmel gebunden sein; und was Du auf Erden lösen wirst, das wird auch im Himmel gelöst sein” <Mt 16,19> = eo] “kion ajn vi ligos sur la tero, tio estos ligita en la ĉielo; kaj kion ajn vi malligos sur la tero, tio estos malligita en la ĉielo” <Mat 16,19>.

* de] Binde- und Lösegewalt = eo] ligo- kaj malligo-potenco <be>.

DE) Bindung; Bindende Beziehung, Gebundensein • Bindende Beziehung; Gebundensein, Verpflichtung; innere Verbundenheit <www.duden.de>.

EO) ligo; devoligo <GWDE>; Liganta rilato, ligiteco, devo • Liganta rilato; esti ligita, devo; interna ligiteco <be>.

DE) Binnenmoral • Ethos, das innerhalb eine Gruppe gilt, von der Gesellschaft jedoch oft nicht geteilt wird.

EO) interna moralo • Speciala etoso valida interne de grupo, sed ofte ne agnoskita de la socio <be laŭ LThK>.

* de] binnenboralisch = eo] internmorala <be>.

DE) Bioethik • Ethische Problemzusammenhänge, die den verantwortlichen Umgang des Menschen mit dem Leben betreffen.

EO) bioetiko • Etikaj problemkompleksoj, kiuj koncernas la responsajn rilatojn de la homo kun la vivo <be laŭ LThK>.

* de] bioethisch = eo] bioetikia <be>.

* de] Biomedizin = eo] biomedicino <be>.

DE) Biographie • Darstellung eines Menschenlebens.

EO) biografio <GWDE> • Prezentado de homa vivo <be laŭ LThK>.

* de] autobiographisch = eo] membiografia; aŭtobiografio <be laŭ GWDE> <be>.

* de] Autobiographie = eo] membiografio; aŭtobiografio <GWDE> <be>.

* de] Biograph = eo] biografo <GWDE> <be>.

* de] biographisch = eo] biografia <be>.

DE) Biologie • Wissenschaft vom Lebendigen.

EO) biologio • Scienco pri la vivaĵoj <be laŭ LThK>.

* de] biologisch = eo] biologia <be>.

* de] biolotechnologie = eo] bioteĥnologio <be>.

* de] biolotechnologisch = eo] bioteĥnologia <be>.

DE) Biophilie • Tiefenpsychologie: Liebe zum Leben.

EO) bioamo • Profundpsikologio: amo al la vivo <be laŭ LThK>.

DE) Bios {griechisch bios Leben} • Biologisch belebte Welt als Teil des physikalischen Kosmos <>.

EO) biomondo • Mondo kun vivaĵoj kiel parto de la fizika kosmo <be laŭ BJN-3 p.334>.

DE) Birett {lateinisch biretum; pileus}; Barett • {rk} Priesterliche Kopfbedeckung bei liturgischen Handlungen; Rangabzeichen <be>. Vgl. Pileolus.

EO) bireto {latine biretum} <PIV2002> • {rk} Pastra ĉapo portata en liturgiaj agadoj <be>; rangindiko <xy>.

DE) Birgittenorden; Ordo Sanctissimi Salvatoris OSSS OSSalv {lateinisch: Orden vom Heiligsten Erlöser}; Ordo Sanctae Birgittae OSBirg {lateinisch: Orden von der heiligen Birgitta}; Erlöserorden. LThK-Abkürzungsverzeichnis VII> • {rk} Orden 1346 gegründet von der Heiligen Birgitta Birgersdotter von Schweden (1303 - 1373) <be nach LThK>. Heute weltweit 570 Schwestern <be nach Wiki 2014-06-29>.

EO) Birgita-ordeno {latine Ordo Sanctissimi Salvatoris OSSS OSSalv Ordeno de la Plej Sankta Redemptoro {latine Ordo Sanctae Birgitae OSBirg, Ordeno de Sankta Birgita}; Ordeno de la Redemptoro • {rk} Ordeno fondita en la jaro 1346 de sankta Birgita de Svedujo (1303 - 1373) <be laŭ LThK> Hodiaŭ mondvaste 570 fratinoj <be laŭ Wiki 2014-06-29>.

* de] Birgitten = eo] birgitanoj <kr>.

* de] Birgittinnen = eo] birgitaninoj <kr>.

DE) Bischof {griechisch episkopos (ursprünglich:) Aufseher}; Vorsteher; Hüter; Oberhirte; Episkopos • Oberster Leiter eines bestimmten kirchlichen Gebietes <be nach DGW>; {rk} Nachfolger der Apostel; {ev} ordinierter Leiter einer Landeskirche. Vgl. Pontifex; Priester; Diakon; Bischofswürde; Erzbischof.

EO) episkopo <WF; PIV2005-2>{greke episkopos (origine:) inspektisto}; pontifiko <PIV2002-2> • {rk} Posteulo de la apostoloj kaj gvidanto de diocezo; {ev} ordinita (1) gvidanto de landa eklezio <be>.

* de] bischöflich; episkopal (1) = eo] episkopa <GWDE> <be>.

* de] Bischöflicher Kommissar / Kommissär {Österreich / Schweiz} = eo] episkopa komisiisto <WF>; episkopa komisaro <laŭ GWDE-Kommissar> <be>.

* de] Bischöflicher Stuhl (1. Amt des Bischofs. 2. Bischof als Rechtssubjekt) = eo] Episkopa Seĝo <be>. Vgl. Heiliger Stuhl.

* de] Apostelnachfolger = eo] posteulo de apostolo <be>.

* de] Bischofsamt = eo] episkopeco <GWDE>; episkopa ofico <be>.

* de] Bischofskreuz = eo] episkopa kruco <be>.

* de] Bischofsversammlung = eo] episkopara asembleo <be>.

* de] Dözesanbischof = eo] dioceza episkopo <be>.

* de] Fürstbischof = eo] princepiskopo <be>.

* de] Hofbischof = eo] korta episkopo <be>.

* de] Kirchenfürst = eo] episkopa prino <be>.

* de] Ortsoberhirte = eo] loka pontifiko; loka ordinario <be>.

* de] Schutzpatron= eo] patrono <be>.

DE) Bischof-… (Bischofsring; Bischofsvikar; Bischofstitel; usw.).

EO) episkopa (episkopa ringo; episkopa vikario; episkopa titolo; ktp.) <be>.

DE) Bischöfliche Werke {rk} • 1. Misereor {lateinisch: Ich erbarme mich} (seit 1958) gegen Hunger und Krankheit in der Welt. 2. Adveniat {lateinisch: Es möge kommen} (seit 1961) Bischöfliches Hilfswerk für Südamerika. 3. Renovabis {lateinisch: Du wirst erneuern} (seit 1992) Bischöfliches Hilfswerk für Osteuropa <LThK>. Vgl. Missio.

EO) Episkopaj institucioj {rk} • 1. Misereor {latine: mi kompatas} (ekde 1958) kontraŭ malsato kaj malsano en la mondo. 2. Adveniat {latine: ĝi venu} (ekde 1961) episkopa helpinstitucio por Sud-Ameriko. 3. Renovabis {latine: vi renovigos} (ekde 1992) episkopa helpinstitucio por Orienta Eŭropo <be laŭ LThK>.

DE) Bischofsernennung • {rk} Katholische Bischöfe werden vom Papst ernannt; es gibt verschieden geregelte Vorwahlrechte der Diözesen.

EO) nomumo de episkopo • {rk} Katolikaj episkopoj estas nomumitaj de la papo; ekzistas en la diocezoj diversaj rajtoj de antaŭelekto <be>.

DE) Bischofskanzlei {ev} • Büro eines Landesbischofs <WDK>. Vgl. Ordinariat.

EO) episkopa oficejo {ev} • Oficejo de la landa episkopo <be>.

DE) Bischofskollegium • {rk} Die Körperschaft aller Bischöfe, die in Gemeinschaft mit dem Papst und den anderen Mitgliedern des Kollegiums stehen.

EO) episkopa kolegaro • {rk} La korporacio de ĉiuj episkopoj en unueco kun la papo kaj la aliaj membroj de la episkopa kolegio <be laŭ LThK>.

DE) Bischofskonferenz • 1. {rk} die Körperschaft der katholischen Bischöfe eines teilkirchlichen Bereichs, meist einer Nation <be>. 2. {ev} Leitungsorgan der Vereinigten Evangelisch-Lutherischen Kirche Deutschlands <WDK>.

EO) Episkopara Konferenco <laŭ PIV2002-episkoparo>; (Episkopa Konferenco <GWDE> {evit} unuopa episkopo havas multajn konferencojn, sed tiuj ne estas konferencoj de la korporacio de la episkopoj <be>); (episkopa kunveno <xy> {evit} ĉiu episkopo multfoje kunvenas kun homoj, sed tiuj konferencoj ne estas konferencoj de la korporacio de la episkopoj resp. germana lutera gvidorgano <be>) • 1. {rk} La korporacio de la katolikaj episkopoj en parteklezia areo, pleje en nacio <be>. 2. {ev} Gvidorgano de la Unuiĝinta Evangeli-Lutera Eklezio de Germanujo <WDK>.

* de] Deutsche Bischofskonferenz DBK = eo] Germana Episkopara Konferenco <be>; (Germana Episkopa Konferenco <GWDE-Bischofskonferenz> {evit} vidu supre <be>).

DE) Bischofskonvent {lateinisch conventus}; Bischofsversammlung • {rk} Versammlung von Bischöfen.

EO) episkopara kunveno • {rk} Regula kunveno de episkopoj <be>.

DE) Bischofsliste {rk} • Chronologische Liste der Bischöfe einer Diözese seit deren Gründung.

EO) dioceza episkopotabelo; kronologia tabelo de episkopoj {rk} • Listo de la sinsekvaj episkopoj de diocezo ekde ties fondiĝo <be>.

DE) Bischofspalast • <be>. Amtsgebäude eines Bischofs <be>.

EO) episkopa palaco <xy>; episkopejo <PIV2002-1> • Ofica kontruaĵo de episkopo <be>.

DE) Bischofsring • Ein Ring, den der Bischof als Zeichen seiner Bischofswürde trägt <be>.

EO) episkopa ringo <WF> • Ringo, kiun portas episkopo kiel signon de la episkopeco <be>.

DE) Bischofssitz • Amtssitz eines Bischofs <be>.

EO) episkopa sidejo <GWDE laŭ PIV2002sidejo>; episkopejo <GWDE> • Ofica rezidejo de episkopo <be>.

DE) Bischofsstab; Hirtenstab; Krummstab {lateinisch baculus} • {rk} Zeichen des Bischofstandes <be>. Vgl. Ferula; Krümme.

EO) episkopa bastono <GWDE; PIV2002-bastono 4> {latine baculus}; kamboto {nov} <WF> {latine cambota}; paŝtista bastono <be> • {rk} Signo de la episkopa rango <be>.

* de] unterm Krummstab ist gut leben (süddeutsches Sprichwort) = eo] sub episkopa bastono oni vivas en la bono (sudgermana onidiro) <be>.

DE) Bischofssynode • {rk} Vom II. Vatikanischen Konzil eingerichtete Vertretung des Weltepiskopates, um den Papst zu beraten, von diesem einberufen <be nach LThK>.

EO) Episkopara Sinodo • {rk} De la Dua Vatikana Koncilio instalita reprezentado de la mondepiskoparo por konsili la papon, de li kunvokata <be>.

* de] Bischofsrat <Karl Rahner: “Das Konzil - ein neuer Beginn” Herder, 1212, S.24> = episkopara konsilantaro <be>.

DE) Bischofswahl • {rk} Der Ernennung durch den Papstes vorangehende verschiedenartige diözesane Regelungen der Wahl eines Bischofs <be>. Vgl. Terna.

EO) elekto de episkopo • {rk} Diversaj lokaj reguloj de dioceza elektado antaŭ la nomumo per la papo <be>.

DE) Bischofsweihe • {rk} Erfolgt durch Handauflegung in einem speziellen Ritus durch mindestens drei Bischöfe. Vgl. Handauflegung; Apostolische Sukzession.

EO) episkopa ordinacio; ordinado de episkopo; ordino de episkopo <be laŭ PIV2005>; episkopa konsekro <xy> • {rk} Okazas per surmeto de la manoj en speciala rito per minimume tri episkopoj <be>.

DE) Bischofswürde • Stand eines Bischofs <be>.

EO) episkopeco • Stato de episkopa rango <be>.

DE) Bistum; Diözese • {rk} Einzelkirche, der ein Bischof vorsteht <be nach LThK>. Vgl. Region; Bischof; Dekan; Erzbistum.

EO) diocezo <PIV2002, WF>; (episkopejo <PIV2002episkopejo 2> {evit} ĉar episkopejo estas loko, kie estas episkopo, ekz. episkopa palaco, ordinariato, k. s. <be>); episkopujo <PIV2002-2> • {rk} Partoeklezio gvidata de episkopo <be>.

* de] Bistumspatron = eo] patrono de la diocezo <be>.

* de] diozesan-; die Diözese betreffend = eo] dioceza <be>.

* de] diözesan; einer Diözese = eo] diocezana <be>.

* de] Ein Diözesane; Mitglied einer Diözese = eo] diocezano <WF> <be>.

* de] interdiözesan = eo] interdioceza <WF> <be>.

* de] Land mit einem Bischof als Souverän = eo] episkopujo <PIV2002-1>; episkopa ŝtato <xy>.

DE) Bistumsblätter • Diözesanzeitungen der katholischen Diözesen.

EO) diocezaj revuoj • Periodaĵoj de la katolikaj diocezoj <be laŭ WDK>.

DE) Bistumskumulation • Verwaltung mehrerer Bistümer durch denselben Bischof <be>.

EO) kumulado de diocezoj • Administrado de Pluraj diocezoj fare de la sama episkopo <xy>.

DE) Bitte (1); Anliegen; Wunsch • An jemanden gerichteter Wunsch.

EO) peto; deziro <GWDE> • Deziro direktita al iu <be>.

DE) Bitte (2); Bittgebet; Fürbitte • Vertrauensvolles Gebet, das Gott um Hilfe bittet.

EO) petpreĝo • Konfida preĝo petanta Dion pri helpo <be>.

DE) Bitterkeit; Bitternis • 1. Bitterer Geschmack. 2. Bitteres Gefühl, Leiden <DGW>.

EO) amaro; amareco; amaraĵo <GWDE> • 1. Amara gusto. 2. Amara sento, sufero. <be laŭ DGW>.

DE) Bitttage • {rk} Die drei Tage vor Christi Himmelfahrt, an denen die Bittprozessionen stattfinden. Vgl. Bettag; Bittgang.

EO) pettagoj • {rk} La tri tagoj antaŭ Ĉieliro, en kiuj okazas la preĝprocesioj <be laŭ LThK>.

* de] Bittprozession = eo] petprocesio <be>.

DE) Blasinstrument <kr>; Flötenspiel • Ein Musikinstrument, bei dem die Töne mit einem Mundstück angeblasen werden <be nach Wiki 2002-10-22>. Vgl. Flöte; Pfeife.

EO) blovinstrumento <GWDE>; blovmuzikilo <kr> • Muzikinstrumento, en kiu la sonoj estiĝas per buŝa peco <be laŭ Wiki 2002-10-22>.

* de] Blaskapelle; Blasorchester = eo] blovorkestro <GWDE> <be>.

* de] Blasmusik = eo] blovinstrumenta muziko <GWDE> <be>.

* de] Bläser = eo] blovinstrumentisto; ludanto de blovinstrumento <GWDE> <be>.

* de] Blechblasinstrument = eo] latuna [blov]instrumento <GWDE> <be>.

* de] Holzblasinstrument = eo] ligna [blov]instrumento <GWDE> <kr>.

DE) Blasiussegen • {rk} Am Tag des heiligen Blasius (4. Jahrhundert) als Fürbitte gegen die Krankheiten des Halses.

EO) Blaziobeno • {rk} Je la tago de Sankta Blazio (4a jarcento) kiel porpeto kontraŭ malsanoj de la gorĝo <be>.

DE) Blasphemie {lateinisch/gr blasphemia Gotteslästerung} <be>; Sakrileg; Gotteslästerung • Verletzende, höhnende o. ä. Äußerung über etwas Heiliges, Göttliches <Duden.de 2015-05-12>.

EO) blasfemo <WF> {latine blasphemia Di-ofendo}; sakrilegio <GWDE>; Di-ofendo • Leza, malice moka aŭ simila eldiro pri io sankta, Dia <be laŭ Duden.de 2015-05-12>.

* de] Blasfemiker = eo] blasfemulo <be>.

* de] blasfemisch = eo] blasfema <WF> <be>.

DE) Blaue Schwestern • {rk} 1862 gegründet von Marie Madelaine Lefebvre (1789 - 1836); auch Beginen werden teilweise Blaue Schwestern genannt.

EO) bluaj fratinoj • {rk} En 1862 fonditaj de Marie Madelaine Lefebvre (1789 - 1836); kelkfoje ankaŭ beginoj estas nomataj bluaj fratinoj <be laŭ LThK>.

DE) Blendbogen • Gliederungselement in romanischen Kirchen unter der Dachtraufe ohne tragende Funktion <be nach BCS>.

EO) ŝajnarko • struktura elemento en romanikaj preĝejoj sub la tegmenta rando sen porta funkcio <be laŭ BCS>.

DE) Blindenmission • Kirchliche Organisation zur Blindenseelsorge.

EO) organizaĵo por blinduloj • Eklezia organizaĵo por animzorgado inter blinduloj <be>.

DE) Blinder • 1. Person, die nicht sehen kann. 2. metaphorisch für fehlende Einsicht, Wahrnehmungs- und Urteilfähigkeit <be>.

EO) blindulo • 1. Persono, kiu ne povas vidi. 2. metafore por mankanta kompreno, precept- kaj juĝo-kapablo <be>.

* de] blind = eo] blinda <be>.

* de] Blindheit = eo] blindeco <be>.

* de] Heilung eines Blindgeborenen = eo] sanigo de viro blinda denaske <Joh 9,1 - 41> .

DE) Block; Holzblock • Ein Strafgerät, in das der Delinquent gepannt wurde <BLT2017-Sach- und Worterklärungen>.

EO) ŝtipo; trabo <BIB Ijo-13,27; Ago-16,24> • Punilo, en kiun oni enŝlosis la deliktulon <be laŭ BLT2017-Sach- und Worterklärungen>.

DE) Blume • Eine dekorative Blüte, einen Blütenstand. Sie dient oft als Schmuck, z. B. als Schnittblume in einem Blumenstrauß, als Blumenkranz oder Blumengebinde. In der Bildenden Kunst sind Blumen ein häufig dargestelltes Thema.

EO) floro • Dekoracia planto, infloresko. Servas ofte kiel ornamaĵo, ekz. kiel tranĉfloro en florbukedo, kiel florkrono aŭ festono. En la figuta arto floroj estas ofte prezentita temo <be laŭ Wiki 2016.04.15>.

* de] floral; blumig = eo] flora <be>.

DE) Blut Christi • 1. Neues Testament: Symbol für den gewaltsamen Tod Jesu am Kreuz. 2. Wein im Kelch nach der Wandlung der heiligen Messe. Vgl. verwandeln; Wandlung: Transsubstantiation.

EO) Sango de Kristo • 1. Nova Testamento: simbolo por la perforta morto de Jesuo sur la kruco. 2. Vino en la kaliko post la eŭkaristia konsekro <be>.

* de] Blut und Wasser schwitzen = eo] havi timegon <WPT-Blut>; ŝviti sangon kaj akvon <be>.

DE) Blut • Im Körper zirkulierende Flüssigkeit <be>. Gilt als Träger des Lebens <be nach BCS>.

EO) sango <GWDE> • Fluaĵo cirkulanta en la korpo <be>. Validas kiel portanto de la vivo <be laŭ BCS>.

* de] Blutformel (der Wandlungsworte) <ML-S.37> = eo] sangoformulo <be>.

* de] blutig = eo] sanga <GWDE> <be>.

* de] blutiges Opfer = eo] sang-elverŝa ofero <WF-Opfer> <be>.

* de] Ersticktes (Fleisch, in dem noch Blut ist) = eo] sufokitaĵo <BIB Ago 15,20> <be>.

* de] schächten (Art des Schlachtens, bei der das Blut ausfließt) = eo] ŝoĥti <GWDE> <be>.

* de] unblutiges Opfer = eo] nesang-elverŝa ofero <WF-Opfer> <be>.

* de] vergossenes Blut; das vergossene Blut = eo] la elverŝita sango <be>.

DE) Blut-Christ-Fest {rk} • Fest im universalen Heiligenkalender bis zum 2. Vatikanum.

EO) Sango-Festo [de Kristo]{rk} • Fest en la universala kalendaro de la sanktuloj ĝis la 2a Vatikana Koncilio <be laŭ LThK>.

DE) Blutacker • Vom “Verräterlohn“ gekaufter Acker <EÜ1978 Mt 27,6-10; Apg 1,19>.

EO) Kampo de Sango <BIB Ago 1,19> • Agro aĉetita per la “perfidmono“ <BIB Mat 27,6-10; Ago 1,19> <be>.

DE) Bluthostie • Konsekrierte Hostie, an der Wundergläubige Blut sahen.

EO) sangohostio • Konsekrita hostio, sur kiu miraklokredantoj vidis sangon <be>.

DE) Blutrache; Vendetta • Prinzip zur Sühnung von Verbrechen, bei dem eine Tötung oder andere Ehrverletzung durch Tötung eines Familienmitgliedes gerächt werden, also Blut gegen Blut <be nach Wiki 2015-02-19>.

EO) sangovenĝo <GWDE>; vendeto <PIV2002> • Principo de satisfakcio de krimo, en kiu mortigo aŭ ofendo de la honoro estas satisfakciitaj per mortigo de familiano, do sango kontraŭ sango <be laŭ Wiki 2015-02-19>.

* de] Bluträcher (nächster männlicher Verwandter des Ermordeten) = eo] sangovenĝanto <BIB 2 Sam 14,11; Rea 19,6> <be>.

* de] Sippenrache = eo] parencovenĝo <be>.

* de] Freistadte; Freistädte (Zufluchtsorte gegen Bluträcher) = eo] urbo[j] pri rifuĝo <BIB Nom 3,11> <be>.

DE) Blutsverwandtschaft • Direkte Abstammung von derselben Mutter oder demselben Vater.

EO) samsangeco <laŭ PIV2002-samsanga>; korpoparenceco {laŭ Lev 18,12} • Rekta deveno de la sama patrino aŭ patro <be>.

DE) Bluttaufe • Eine Begierdetaufe ersetzt eine Taufe mit Wasser, die durch ein Martyrium um des Glaubens willen verhindert wird <be>. Vgl. Taufe; Aspersionstaufe; Begierdetaufe; Immersionstaufe; Infusionstaufe; Haustaufe; Totentaufe.

EO) bapto de sango <WF> • Deziro al bapto anstataŭas bapton per akvo en kazo de martireco pro kredo <be>.

DE) Blutwunder • Mirakulöse Erscheinungen, die auf konsekrierten Wein (das Blut Christi) zurückgeführt wurden, z. B. Bluthostien.

EO) sangomiraklo • Miraklaj fenomenoj rilate la konsekritan vinon (la sangon de Kristo), ekz. sangohostioj <kr/be>.

DE) Bock • Als Reittier der Liebesgöttin Aphrodite Symbol der Wollust. Im Mittelalter wird der Teufel oft in Bockform dargestellt <be laŭ BCS>.

EO) boko; virkapro <PIV2002> • Simbolo de la volupto kiel rajdbesto de la amodiino Afrodito. En mezepoko la diablo ofte estas prezentata bokbilde <be laŭ BCS>.

* de] Bocksgeister (vermutlich Dämonen in Bocksgestalt); Feldgeister = eo] virkaproj (supoze demonoj en virkapra korpoformo) <be laŭ BLT-Sach- und Worterklärungen>.

DE) Bogen • 1. Architektur: Rundes Bauelement zum Überbrücken von Öffnungen im Mauerwerk <Wiki 2019-11-27>. 2. Kriegsbogen als besonder gefürchtete Waffe <be>.

EO) Arko • 1. Arkitekturo: Ronda konstruelemento por transponti malfermaĵojn en muro <Wiki 2019-11-27>. 2. Milita arko kiel tre timata armilo <be>.

* de] Blendbogen = eo] neportanta arko <be>.

* de] Giebelbogen; Dreiecksbogen = eo] gabloarko <be>.

* de] Rundbogen; Halbkreisbogen = eo] rondarko <be>.

* de] Rundbogenfenster = eo] rondarka fenestro <be>.

* de] Spitzbogen = eo] pintarko <be>.

* de] Triumpfbogen = eo] triumf-arko <GWDE> <be>.

DE) Bogengrab; Arcosolium {lateinisch} • Reiche Grabform in den Katakomben <be nach LThK>.

EO) arkotombo • Riĉa tomboformo en la katakomboj <be laŭ LThK>.

DE) Bogomilen {hist} • Größte Ketzerbewegung der Ostkirche (Balkan, 10. - 15. Jahrhundert), die im 15. Jahrhundert als “Bosnische Kirche“ größtenteils zum Islam überging. Gegründet nach einer Legende von Bogomil (Gottlieb). Vermutlich die Wurzel der Katharer <be nach LThK>. Vgl. Katharer.

EO) bogomilanoj {hist} <PIV2002> • Plej granda hereza movado de la orienta eklezio (Balkano, 10a ĝis 15a jarcento), kiu en la 15a jarcento kiel “Bosnia Eklezio“ grandparte transiris al la islamo. Laŭlegende fondita de Bogomilo (Dioamanto). Supozeble la radiko de la kataroj <be laŭ LThK>.

DE) Böhmische Brüder; Mährische Brüder; Unitas Fratrum {lateinisch}; Brüderunität; Böhmisch-mährische Brüderunität • Reformierte Gruppe 1458 in Böhmen entstanden als eine von der Utraquistischen Kirche theologisch und organisatorisch unabhängige Gemeinschaft <be nach LThK>. Vgl. Utraquisten.

EO) Bohemaj Fratoj <be>; Moraviaj Fratoj <GWDE>; Morava Frataro <ADORU>; (moravianoj <GWDE> {evit} ne: loĝantoj de Moravio <be>) • Reformita grupo en 1458 estiĝinta en Bohemujo kiel komunumo teologie kaj organize sendependa de la utrakvista eklezio <be laŭ LThK>.

DE) bona fides {lateinisch: guter Glaube}; bona fide {lateinisch: guten Glaubens} • Abschluss eines Rechtsgeschäftes in gutem Glaube, alles sei in Ordnung.

EO) bona fides {latine: bona fido}; bona fide {latine: kun bona fido}; bonfido <WF> • Farado de jura afero fidante, ke ĉio estas en ordo <be>.

* de] er hat bona fide (guten Glaubens) gehandelt = eo] bonfide <WF> li agis <be>.

DE) Bonifatius-Schwestern • {rk} Säkularinstitut, gegründet 1949 von Cyprian Mayr OSB (1907 - 1992).

EO) Bonifacio-fratinoj • {rk} Sekulara institucio, fondita en 1949 de Cyprian Mayr OSB (1907 - 1992) <be laŭ LThK>.

DE) Borromäerinnen; Sorores Misericordiae Sancti Caroli Borromei SMCB {lateinisch: Barmherzige Schwestern vom heiligen Karl Borromäus} {rk} • Der Orden wurde 1652 in Nancy vom hl. Karl Borromäus (1538 - 1584) gegründet und teilt sich heute in sieben selbständige Kongregationen. Zwei davon befinden sich in Deutschland <be nach Wiki 2014-06-30>.

EO) Boromeaninoj; Sorores Misericordiae Sancti Caroli Borromei SMCB {latine: mizerikordaj fratinoj de la S-ta Karlo Boromeo} • {rk} La ordeno estas fondita je 1652 en Nancy de la S-ta Karlo Boromeo (1538 - 1584) kaj dividiĝas en sep memstaraj kongregacioj. Du el ili troviĝas en Germanujo <be laŭ Wiki 2014-06-30>.

DE) Borromäusverein • {rk} Verein mit dem Ziel, katholische öffentliche Büchereien aufzubauen und zu fördern <be nach KAZ>.

EO) Boromeo-Societo • {rk} Societo celanta antaŭenigi katolikajn publikajn bibliotekojn <be laŭ KAZ>.

DE) Böses; Schlechtes; Übel {griechisch kakon, lateinisch malum} • Moralisch Schlechtes, Verwerfliches <DGW-böse-1a>. << das Gute.

EO) malbono; mavo <laŭ PIV2002-mava> • Io morale malbona, mava, kondamninda <be laŭ LThK>. << la bono.

* de] auf jemand böse sein = eo] esti kolera al / kontraŭ iu <GWDE> <be>.

* de] böse; schlimm; übel; schlecht = eo] malbona; mava <GWDE> <be>. Vgl. arg (1).

* de] bösartig = eo] malbonfarema; fia <GWDE> <be>.

* de] böse werden = eo] ekkoleri <GWDE> <be>.

* de] Böses im Schilde führen = eo] intenci malbonan faron <GWDE>; intenci malbonon <be>.

* de] Bösewicht; Spitzbube; Gauner; Missetäter; Übeltäter; Halunke; Unhold; Unmensch <TST-1136> = eo] malbonulo; krimulo <GWDE>; fiulo; maliculo <be>.

* de] boshaft = eo] malica <GWDE> <be>.

* de] boshafte Tat = eo] malicaĵo <GWDE> <be>.

* de] Bosheit; Boshaftigkeit; Bösartigkeit; Schlechtigkeit = eo] malboneco <BIB Psa 7,10>; malbonfaremo <GWDE> <be>.

* de] böswillig = eo] malbonintenca <be>.

* de] Böswilligkeit = eo] malbonintenceco <be>.

* de] ein böser Mensch; Bösewicht = eo] malbonulo <be>.

* de] ein böses Gewissen haben = eo] havi malpuran konsciencon <GWDE> <be>.

* de] ein Übel = eo] malbonaĵo <be>.

* de] etwas Böses = eo] io malbona <be>.

* de] ich habe es nicht böse gemeint = eo] mi ne havis malbonan intencon <GWDE> <be>.

* de] übel gesinnt sein = eo] esti malbonintenca <GWDE> <be>.

* de] üble Gesinnung = eo] malbona pensmaniero <be>.

DE) Botschaft (1) • Mündlich oder schriftlich übermittelte Nachricht bzw. Verkündigung z. B. eines Propheten <GWDE>.

EO) mesaĝo; sciigo, komuniko; informo • Buŝe aŭ skribe transdonita sciigo respektive proklamo ekz. de profeto <be laŭ GWDE>.

* de] Botschafter (1) (einer, der eine Botschaft bringt) = eo] informanto; sciiganto <be>.

* de] gute Botschaft (1); Evangelium = eo] bona mesaĝo <PHNT-Mar 1,1>; evangelio <BIB Mar 1,1 > <be>.

DE) Botschafter (2) • Ranghöchster diplomatischer Vertreter eines Staates in einem anderen Staat <DGW>. Vgl. Konsul.

EO) ambasadoro • Plej alta reprezentanto de ŝtato en alia ŝtato <be laŭ DGW>.

* de] päpstlicher Botschafter (2); Nuntius = eo] nuncio <GWDE> <be>.

* de] einen Botschafter (2) akreditieren = eo] akrediti ambasadoron <be laŭ GWDE-beglaubigen>.

* de] Beglaubigungsschreiben = eo] akreditaĵo <GWDE> <be>.

* de] Botschaft (2) (das Botschaftsgebäude) = eo] ambasadorejo <GWDE> <be>.

DE) Brabanter Kreuz; Kleeblattkreuz; Lazaruskreuz • Eine Form des Kreuzes.

EO) trifolia kruco; kruco de Sankta Lazaro • Krucofomo <be>.

DE) Brandopfer • Opfergabe, die auf einem Opferaltar verbrannt wird <be>.

EO) brul-ofero <GWDE> • Oferdono forbruligita sur oferaltaro <be>.

* de] Brandopferaltar = eo] brulofera altaro <be>.

DE) Brauch; Sitte; Tradition • Überkommene Sitte. Innerhalb einer Gemeinschaft und in bestimmten Form ausgebildete Gewohnheit <DGW> mit verpflichtendem Charakter <be>. Vgl. Gewohnheit.

EO) moro <GWDE>; (uzanco <PIV2002> {evit} <xy>) • Kutimo evoluinta en komunumo en fiksa formo <be> kun karaktero deviga <be>.

* de] es ist altes Brauchtum = eo] estas pratempaj moroj / kutimoj <be>.

* de] Brauchtum = eo] moroj kaj kutimoj <VWDE>; moraro; kutimaro <be>.

* de] Gewohnheit = eo] kutimo <VWDE-Brauch> <be>.

DE) Braut • 1. Frau, die mit einem Mann vereinbart hat, zu heiraten, insbesondere an ihrem Hochzeitstag. 2. Bild für das Gottesvolk. 3. Die personifizierte Weisheit. 4. {BIB} Das himmlische Jerusalem <be>. Vgl. Bräutigam.

EO) fianĉino <PIV2002, WF>; (edziniĝanto <WF> {evit} <xy>); novedzino; junedzino <GWDE> • 1. Virino en sia nuptotago. 2. bildo por la Dia popolo. 3. {BIB} La personeca saĝo. 4. La ĉiela Jerusalemo <be laŭ DGW>.

* de] Brautausstattung; Brautstaat; Aussteuer = eo] fianĉindotaĵo <PIV2002> <be>

* de] Brautbukett; Brautstrauß = eo] fianĉina bukedo <be>.

* de] Brauteltern = eo] edzinaj gepatroj <be>.

* de] Brautführer = eo] edzingvidanto <be>; fianĉinfraŭlo <GWDE> <be>.

* de] Brautjungfer = eo] fianĉinfraŭlino; honora fraŭlino <GWDE> <be>.

* de] Brautleute = eo] gefianĉoj; junaj geedzoj <GWDE> <be>.

* de] bräutlich = eo] fianĉina <be>.

* de] Brautmutter = eo] fianĉina patrino <be>.

* de] Brautnacht = eo] geedziĝfesta nokto <be>.

* de] Brautschaft = eo] fianĉineco <be>.

* de] Brautstaat = eo] fianĉinaj vestaĵo kaj ornamaĵo <kr laŭ duden.de 2016-05-30>.

* de] Brautunterricht = eo] gefianĉa informado <be>.

* de] Brautwerben = eo] svatado <GWDE> <be>.

* de] Brautwerber = eo] svatanto <GWDE> <be>.

DE) Braut… (Brautkleid; Brautkranz; Brautvater; usw.).

EO) fianĉina (fianĉa robo; fianĉa florkrono; fianĉina patro, ktp.) <be>.

DE) Brautexamen • {rk} Vorgeschriebene Prüfung der Brautleute vor ihrer Zulassung zur kirchlichen Trauung <DGW>.

EO) gefianĉa ekzameno • {rk} Preskribita pridemandado de la geedziĝontoj antaŭ ilia allaso al eklezia geedziĝo <be laŭ DGW>.

DE) Bräutigam • 1. Mann, der mit einer Frau vereinbart hat, zu heiraten. 2. Der Hochzeiter in Bezug auf den gemeinsamen Hochzeitstag <be>. Vgl. Braut.

EO) fianĉo <PIV2002, WF> • 1. Viro, kiu interkonsentis kun virino geedziĝi. 2. Tiu viro rilate al la geedziĝa festo: fianĉo <PIV2002, WF>; edziĝanto <WF>; novedzo; junedzo <GWDE> <be>.

DE) Brautkind • Aus einem Verlöbnis hervorgegangenes Kind <DGW>.

EO) fianĉinfano • Infano estiĝinta okaze de gefianciĝo <be laŭ DGW>.

DE) Brautmesse •{rk} Messfeier anlässlich der Trauung.

EO) nuptomeso <xy>; geedziĝa meso • {rk} Meso okaze de la geedziĝo <be>.

DE) Brautpaar; Brautleute • Bräutigam und Braut <kr>.

EO) [ge]fianĉa paro <kr>; gefianĉoj <GWDE> • Fianĉino kaj fianĉo <kr>.

DE) Brautschau • Suche nach einer Braut <GWDE>.

EO) serĉ[ad]o de edzino • <be>.

* de] auf Brautschau gehen = eo] serĉ[ad]i edzinon <GWDE> <be>.

DE) Brautschleier • Hochzeitsschmuck mit symbolischer Bedeutung.

EO) fianĉina / nupta vualo <GWDE> • Fianĉina kapa vestaĵo kun simbola signifo <be>.

DE) Brautsegen • Segen über das Brautpaar. Vgl. Segen; Entlassung; Sakramentaler Segen; Apostolischer Segen; Haussegen; Jakobsegen; Eulogie.

EO) geedza beno <xy>; nupta beno <WF> • Beno por la geedza paro <be>.

DE) Brautstand; Brautzeit • Zeit von der Verlobung bis zur Hochzeit; Verlobungszeit; Brautzeit <DGW>.

EO) gefianĉa tempo • Tempo ekde la fianĉ[iĝ]a festo ĝis la nuptofesto; fianĉa tempo <be laŭ DGW>.

DE) Brauttor • Kircheneingang für die Brautleute.

EO) gefianĉa pordo • Preĝeja enirejo por la gefianĉoj <be laŭ LThK>.

DE) brav; gut erzogen; artig; gutartig • Meist von Kindern: von gutem Wesen <be>. Vgl. tüchtig; tapfer.

EO) bonkonduta • Precipe ĉe infanoj: kun bona konduto <be>.

DE) Bremische Evangelische Landeskirche {ev} BRE • <WDK>.

EO) Evangelia Landa Eklezio de Bremen {ev} • <be laŭ WDK>.

DE) Breve {lateinisch breve kurz} • Kurzes päpstliches Rundschreiben <be nach WDK>. Vgl. Verlautbarungen des Apostolischen Stuhles; Bulle; Motu Proprio; Enzyklika; Dekret; Verordnung; Direktorium; Nachsynodales Schreiben.

EO) brevo {latine breve mallonge} <PIV2002, WF> • Mallonga papa cirkulero <be laŭ WDK>.

DE) Brevier (1); Stundengebet {rk}; Tagzeiten / Tageszeiten {ev} / Horen {rk}; Tagzeitengebet; Tagzeitenliturgie; Stundenliturgie <LThK>; [göttliches] Offizium {lateinisch officium [divinum] • Das offizielle tägliche Gebet der Ordensleute und Geistlichen zu den verschiedenen Horen (kanonische Gebetszeiten) als gottesdienstliche Handlung der Kirche:

- Im Mittelalter: Vigil, Laudes, Prim, Matutin, Terz, Sext, Non, Vesper, Komplet.

- Heute: Lesehore, Laudes, eine der drei Tageshoren (Terz, Sext, Non), Vesper, Komplet <be nach LThK>. Vgl. Chorgebet; Prim; Matutin; Lesehore; Kleine Horen; Laudes; Terz; Sext; Non; Vesper; Komplet.

EO) liturgio de la horoj <ADORU 090>; LH <KKK-mallongigoj p.824>; breviero {rk}; [kanonaj] horoj <PIV2002-6> {latine horae canonicae kanonische Horen; latine liturgia horarum Liturgie der Horen; angle Liturgy of the Hours Liturgie der Horen, Divine Office göttliches Offizium, canonical hours kanonische Horen, Breviary Brevier; france liturgie des Heures Liturgie der Horen; hispane Liturgia de las Horas Liturgie der Horen; pole Liturgia godzin Stundengebet} <Wiki 2014-06-30> • La oficialaj ĉiutagaj preĝoj de la ordenanoj kaj klerikoj okaze de la diversaj [kanonaj] preĝhoroj kiel Diservaj agoj de la eklezio.

- En la mezepoko: vigilo, matena laŭdo (laŭdoj), primo, terco, seksto, nono, vespera laŭdo (vespro[j]), kompletorio.

- Hodiaŭ: horo de la legaĵoj, matena laŭdo (laŭdoj), unu el la mezaj horoj (terco, seksto, nono), vespera laŭdo (vesproj), kompletorio <be laŭ LThK>.

* de] Breviergebet = eo] breviera preĝo <WF>; horpreĝo <PIV2002-preĝi> <be>.

DE) Brevier (2); Stundenbuch {rk}; Antiphonar • Buch mit den Gebeten der Stundenliturgie <be>. Vgl. Diurnal; Laienbrevier.

EO) breviero (2); breviera preĝaro <be laŭ WF> • {rk} Libro kun la preĝoj de la liturgio de la horoj <be>.

DE) Brief der Jubiläen • Apokryphe Schrift, die gewisse Zeit zum Neuen Testament dazugezählt wurde, was aber immer umstritten war <be>.

EO) Letero de la jubiloj • Apokrifa skribo, kiun oni certatempe alkalkulis al la Nova Testamento, kio ĉiam estis pridubata <be>.

DE) Brief des Jeremia; Baruch 6 Bar 6 {hebräisch baruk gesegnet} • Deuterokanonische Schrift des Alten Testamentes <be nach BL>. Vgl. Baruch.

EO) letero de Jeremia; Baruĥ 6 Bar 6 <be laŭ GWDE> • Duekanona Skribo de la Malnova Testamento <be laŭ BL>.

DE) Bronze • Legierung von Kupfer mit Blei oder Antimon, später mit Zinn <BL>.

EO) bronco • Alojo de kupro kun plumbo aŭ antimono, pli poste kun stano <be laŭ BL>.

DE) Brot für die Welt • {ev} Aktion der evangelischen Kirche in Deutschland zur Förderung der Entwicklungshilfe.

EO) Pano por la Mondo • {ev} Agado de la evangelia eklezio en Germanujo por evoluhelpo <be>.

DE) Brot • 1. Grundnahrungsmittel. 2. Eines der großen Bilder Jesu, in dem er sich schließlich selber uns schenkt in der Eucharistie <be nach BJN-1-S.307ff>.

EO) pano • 1. Baza nutraĵo. 2. Unu el la grandaj bildoj de Jesuo, en kiu finfine li mem sin donas al ni en la eŭkaristio <be laŭ BJN-1-S.307ff>.

* de] unser tägliches Brot gib uns heute <Mt 6,11> = eo] nian panon ĉiutagan donu al ni hodiaŭ <Mat 6,11>.

* de] Brotgeschichten <BJN-1-S.61> = eo] panorakontoj <be>.

* de] Brothandlung <ML-S.34> = eo] panoagado <be>.

* de] Brotrede; Brot-Rede = eo] panoparolado <be>.

* de] Brotwort <ML-S.34> = eo] panovorto <be>.

* de] Brotwunder <BJN-1-S.61> = eo] panomiraklo <be>.

* de] gebrochenes Brot, das gebrochene Brot = eo] la dispecigita pano <be>.

DE) Brotbrechen (1); Brot brechen {} • Geste des jüdischen Hausvaters beim Sabbatmahl. Vgl. Berakha.

EO) dispecigo de pano <WF> • Rito de la juda domopatro ĉe la sabatomanĝo <be>.

DE) Brotbrechen (2); Brot brechen • Siehe: Heiliges Abendmahl (2).

EO) Sankta Manĝo • <be>.

DE) Brotvermehrung • Biblische Geschichten, wie Jesus viele Menschen mit wenigen Broten speiste.

EO) plimultigo de pano <WF> • Bibliaj rakontoj, kiel Jesuo satigis multajn homojn per malmultaj panoj <be>.

* de] Brotvermehrungsgleichnisse Jesu = eo] la panoplimultigaj paraboloj de Jesuo <be>.

DE) brotvermehrend • “Jesus nahm das Brot und gab es ihnen” <BIB Joh 21,13>.

EO) panon-donanta <laŭ BIB Mat 17,20> • “Jesuo prenis la panon kaj donis al ili” <BIB Joh 21,13>.

DE) Brotversuchung <BJN-1,S.67> • Versuchung Jesu durch den Teufel, aus Steinen Brot zu machen <Mt 4,3>.

EO) panotento • Tento por Jesuo fare de la diablo, fari panon el ŝtonoj <BIB Mat 4,3> <be>.

* de] “Als er vierzig Tage … gefastet hatte, bekam er Hunger. Da trat der Versucher an ihn heran und sagte: Wenn du Gottes Sohn bist, so befiehl, dass aus diesen Steinen Brot wird” <EÜ1978 Mt 4,3> = eo] “fastinte kvardek tagojn … li malsatis. Kaj la tentanto venis, kaj diris al li: se vi estas Filo de Dio, ordonu, ke tiuj ŝtonoj fariĝu pano.” <BIB Mat 4,3> <be>.

DE) Brückenheiliger • {rk} Heiligenfigur, die öfter an Brücken aufgestellt ist, z. B. im ehemaligen Vorderösterreich (Süddeutschland) der heilige Nepomuk (um 1345 - 1393).

EO) pontosanktulo • {rk} Skulpturo de sanktulo ofte starigita sur pontoj, ekz. en la iama Antaŭa Aŭstrio (en Sud-Germanujo) la figuro de Sankta Nepomuk (ĉ. 1345 - 1393) <be>.

DE) Bruder (1) • Sohn derselben Mutter und desselben Vaters <be>.

EO) frato • Filo de la samaj patrino kaj patro <be>.

* de] Schwester = eo] fratino <PIV2002> <be>.

* de] schwesterlich = eo] fratina <PIV2002> <be>.

* de] brüderlich (zwischen Geschwistern) = eo] frata <be>.

* de] brüderlich (wie zwischen Geschwistern) = eo] frateca <be>.

* de] Geschwister = eo] gefratoj <be>.

* de] geschwisterlich (zwischen Geschwistern) = eo] gefrata <be>.

* de] geschwisterlich (wie zwischen Geschwistern) = eo] gefrateca <be>.

* de] Brüderlichkeit = eo] frateco <GWDE> <be>.

* de] Bruderliebe = eo] frata amo; amo inter fratoj <GWDE> <be>.

* de] Brudermord = eo] murdo de la propra fratoj <GWDE> <be>.

* de] Bruderpflicht = eo] frata devo <GWDE> <be>.

* de] Brüderschaft; brüderliche Verbundenheit = eo] frateca interligo <GWDE> <be>.

DE) Bruder (2) abgekürzt: br <KAZ>; Frater, abgekürzt: fr; Ordensbruder • Kirche: 1. Titel eines Mönchs. 2. Titel eines Mönchs ohne Priesterweihe. Vgl. Mönch; * de] Nonne; Ordensschwester; Pater.

EO) frato; ordena frato <WF> • Eklezio: 1. Titolo de monaĥo. 2. Titolo de monaĥo sen sacerdota ordino <be>.

DE) Brüder (3); Schwestern • Bibel: 1. Bezeichnung für die Mitglieder der christlichen Glaubensfamilie. 2. Bezeichnung für die Mitglieder einer Großfamilie.

EO) frato; fratino • Biblio: 1. Nomoj por la membroj de la kristana kredofamilio 2. Nomoj por la membroj de grandfamilio <be>.

* de] getrennte Glaubensbrüder = eo] apartiĝintaj [kredo]fratoj <WF> <be>.

* de] Bruderkrieg = eo] interfrata milito <GWDE> <be>.

DE) Brüder vom Gemeinsamen Leben {lateinisch Fratres communis vitae}; Fraterherren; Kugelherren; Kollatienbrüder{rk} • Ordensbewegung, geprägt von der Devotio moderna des 14. Jahrhunderts <be nach LThK>. Vgl. Schwestern vom gemeinsamen Leben.

EO) fratoj de la komuna vivo; fratosinjoroj • Ordeno influita de la devotio moderna <be>.

DE) Brüdergemeine; Brüdergemeinde • Gruppe der Böhmischen Brüder, ursprünglicher Sitz in Herrnhut, Lausitz.

EO) fratokomunumo • Grupo de la Moravia Frataro, origina sidejo en Herrnhut, regiono Lausitz <be>.

DE) Brüderkongregation {rk} • Ordens-Kongregation von Brüdern ohne Priesterweihe. Vgl. Schwesternkongregation.

EO) fratokongregacio {rk} • Ordena kongregacio de fratoj sen sacerdota ordino <be>.

DE) Bruderräte • Kollegiale Leitung einiger evangelischer Kirchen.

EO) fratokonsilantaroj • Kolega estrado de kelkaj evangeliaj eklezioj <be>.

DE) Bruderschaft; Kommunität {lateinisch confraternitas Mitbruderschaft} <be> • {rk} Kirchlich anerkannte Vereinigung der Gemeinschaft eines Klosters <be nach LThK>.

EO) frataro <WF>; komunumo • {rk} Eklezie agnoskita komunumo de klostro <be laŭ LThK>.

* de] Kommunitätsmesse = eo] fratara meso <be>. Vgl. Konventsmesse.

* de] Schwesternschaft = eo] fratinaro <be>.

DE) Bruderschaft Pius X.; Confraternitas Pius X. {lateinisch: Mitbruderschaft Pius X}; Pius-Bruderschaft • {rk} Von Erzbischof Marcel Lefebvre CSSp (1905 - 1991) begründete traditionalistische Vereinigung; wurde 1988 nach vier eigenmächtig geweihten Bischöfen schismatisch <be nach LThK>.

EO) Frataro Pio la 10a; Confraternitas Pius X. {latine: kunfrataro Pio la 10a}; Pius-frataro • {rk} Tradiciema societo fondita de arĥiepiskopo Marcel Lefebvre CSSp (1905 - 1991). En 1988 li konsekris propraaŭtoritate kvar episkopojn kaj tiel fariĝis skisma <be>.

DE) Brunnen • Gibt lebensspendendes (segnendes), reinigendes Wasser. Der Taufbrunnen ist Bild für die Aufnahme in die Kirche mit der die Reinigung von der Sünde verbunden ist <be nach BCS>. Vgl. Quelle.

EO) puto; fonto • Donas vivantan (benantan) purigan akvon. La baptofonto estas bildo por la akcepto en la eklezio, kun kiu estas ligita la purigado de la peko <be laŭ BCS>.

* de] Brunnen mit fließendem Wasser = eo] fonto kun flua akvo <GWDE>.

* de] Brunnen, aus dem man Wasser schöpfen kann = eo] puto, el kiu oni povas ĉerpi akvon <be>.

DE) Brunnenheiliger • {rk} Heiliger, der bei Brunnen verehrt wird; manchmal hat er den Brunnen erschlossen.

EO) putosanktulo; fontosanktulo • {rk} Sanktulo honorigata ĉe puto; kelkfoje li funkciigis la puton <be>.

DE) Brustkreuz; Pektorale • {rk} Auf der Brust als Amtszeichen getragenes Kreuz, Bestandteil der offiziellen Kleidung der Bischöfe und Äbte <be>. Vgl. Kalotte (2).

EO) brustokruco <WF> • {rk} Surbruste portata kruco kiel ofica signo. Parto de la oficiala vestaĵo de episkopoj kaj abatoj <be>.

DE) Brustschild; Brusttasche • Teil des Gewandes des amtierenden Hohenpriesters <BL>.

EO) brustoŝildo; brustopoŝo • Parto de la vesto de la oficianta ĉefsacerdoto <be laŭ BL>.

DE) Buch der Jubiläen • Apokryphes Buch des Alten Testamentes, das in Qumran gefunden wurde <BJN-2-Glossar>.

EO) Libro de la Jubileoj • Apokrifa libro de la Malnova Testamento, kiu estis trovita en Qumran <be laŭ BJN-2-Glossar>.

DE) Buch der Weisheit Weish; Weisheit (2); Weisheit Salomos (griechische Bibel); Sapientia {lateinisch: Weisheit}; liber sapientiae Sap • Altes Testament: Eines der deuterokanonischen Bücher der Weisheitsliteratur <be>.

EO) LA SAĜECO DE JESUO, FILO DE SIRAĤ, Saĝ <BIB>; La Saĝeco de Salomo • Malnova Testamento: duekanona libro de la saĝecoliteraturo <be laŭ LThK>.

* de] Weisheitsliteratur <LThK> = eo] saĝecoliteraturo <be>.

* de] die Weisheitsbücher = eo] saĝecolibroj <kr>; libroj de la saĝeco <be>.

DE) Buch • 1. Größeres gebundenes Druckwerk <DGW-1a>. 2. Heiligendarstellung: Das Buch in den Händen eines Heiligen bedeutet, dass dem dargestellten Heiligen Lehrautorität zugesprochen wird <be laŭ BCS>. Vgl. Bibel / de] Schriftrolle.

EO) libro • 1. Sufiĉe granda bindita presaĵo <be laŭ DGW-1a>. 2. Prezentado de Sanktuloj: libro en la mano de sanktulo signifas, ke oni atribuas instruaŭtoritaton al la prezentata sanktulo <be laŭ BCS>.

* de] Buchbestand = eo] librostoko <xy>; havaĵo de libroj <GWDE> <be>.

* de] Buchbindearbeiten = eo] librobindaj laboroj <GWDE> <be>.

* de] Buchdruckerkunst = eo] presarto <GWDE> <be>.

* de] Bucherfolg = eo] furora libro <GWDE> <be>.

* de] Bücherkunde = eo] libroscienco <be>.

* de] Büchermagazin (einer Bibliothek) = eo] librokonservejo (de biblioteko) <GWDE> <be>.

* de] Bücherrevisor = eo] librotena revizoro <GWDE> <be>.

* de] Buchgestell (an der Wand) = eo] etaĝero (sur la muro) <GWDE> <be>.

* de] Buchhändler = eo] libristo; vendisto de libroj <GWDE> <be>.

* de] Buchhandlung; Bücherladen = eo] librovendejo; librejo <GWDE> <be>.

* de] die Bibel ist das Buch der Bücher = eo] la biblio estas la libro de la libroj <be>.

* de] ein Buch mit sieben Siegeln (Vgl. Offb 5,1ff) = eo] libro kun sep sigeloj <be>; sigelita libro <GWDE> (Kp. Apo 5,1ss) <be>.

* de] ein Buch schreiben = eo] verki libron <GWDE> <be>.

* de] eingetragen in das Buch der Geschichte (durch unvergessliche Taten) = eo] enskribita en la libron de la historio (per ne plu forgeseblaj faroj) <be>.

* de] ein schlaues Buch (Buch, in dem man nachschauen kann) = eo] inteligenta libro (leksikono, en kiu oni povas serĉi informon) <be>.

* de] Nachauflage = eo] represita eldono <VWDE-Nachahmer> <be>.

* de] Neudruck = eo] represo <VWDE-Nachahmer> <be>.

* de] sie redet wie ein Buch = eo] ŝi parolas kiel libro <be>; ŝi senĉese parolas; ŝi parolas sen halto kaj paŭzo <GWDE> <be>.

DE) Buchmalerei (1) • Ausmalung handgeschriebener Bücher <be/kr>.

EO) libroilustrado <xy>; libropentrado • Pentrado en mane skribitajn librojn <be/kr>.

DE) Buchmalerei (2) • Gemalte Bilder in handgeschriebenen Büchern.

EO) libroilustraĵo; libropentraĵo • Pentraĵoj en mane skribitaj libroj <kr>.

DE) Buchpreis (1) • Preis eines Buches.

EO) libroprezo • Prezo de libro <be>.

DE) Buchpreis (2) • Auszeichnung eines Buches.

EO) libropremio • Laŭdopremio por libro <be>.

DE) Buchpreis (3) • Gewinn in Form eines Buches.

EO) libroforma premio • Libro kiel premio <kr>.

DE) Buchreligionen • Begriff aus dem Koran {arabisch ahl al-kitab}: Christen und Juden, die auch heilige Bücher besitzen. Heute für Islam, Judentum und Christentum verwendet, obwohl auch andere Religionen heilige Bücher besitzen, z. B. die Hindus <be nach S. Khalil Samir / Michaela Koller: Muslime und Christen, Ulrich-Verlag, Augburg, 2011, S.150>. Der entscheidende Bezugspunkt des Christentums ist nicht die Bibel, sondern die Person Jesus Christus <be>.

EO) libroreligioj • Nocio el la Korano {arabe ahl al-kitab}: kristanoj kaj judoj, kiuj ankaŭ posedas bazajn sanktajn librojn. Hodiaŭ uzata por islamo, judismo kaj kristanismo, kvankam ankaŭ aliaj religioj havas sanktajn librojn, ekz. la hinduoj <be laŭ S. Khalil Samir / Michaela Koller: Muslime und Christen, Ulrich-Verlag, Augburg, 2011, p.150>. Krome la decidiga punkto de la kristanismo ne estas la biblio, sed la personon de Jesuo Kristo <be>.

DE) Buchrolle • Eine Form des Buches. Besonders bekannt: Die Thorarolle.

EO) [libro]rulaĵo; tekstorulaĵo <Berveling en Gazeto-151-p.27, piednoto.4> • Formo de libro. Plej konata: la Torarulaĵo <be>.

DE) Buch…; Bücher… (Buchdruck; Bücherbrett; Buchdeckel / Buchhülle; usw.).

EO) libro…; … de libro[j] (libropresado; librobreto; kovrilo de libro / librokovrilo; ktp.) <be>.

DE) Buddha (Ehrenname des indischen Religionsstifters Siddharta Gautama) <GWDE> {Sanskrit: buddha = der Erwachte, der Erleuchtete} 1. • Verkünder der Lehren des historischen Buddha. 2. Statue, die einen Buddha (1) darstellt <DGW 1>.

EO) Budho (honora nomo de hinda religio-fondinto Siddharta Gautama) <GWDE> {sanskrite: la vekiĝinta, la iluminita}. • 1. Proklamanto de la instruoj de la historia budho Religio: Mondvasta religio nomita laŭ sia fondinto Buddha <DGW 1>. 2. Budho-statuo <be>.

DE) Buddhismus • Religion: Nach ihrem Stifter Buddha benannte Weltreligion <DGW 1 Buddha>

EO) budhismo <GWDE> • Religio: Mondvasta religio nomita laŭ sia fondinto Buddha <DGW 1>. <be>.

* de] Buddhist = eo] budhano; budhisto <GWDE> <be>.

* de] Buddhistik (Wissenschaft zur Erforschung der Lehre des Buddhismus) = eo] budhistiko <GWDE> <be>.

* de] buddhistisch (Auf die Anhänger Buddhas bezogen) = eo] budhana <GWDE> <be>.

* de] buddhistisch (Auf die Buddhisten bezogen) = eo] budhista <GWDE> <be>.

* de] buddhistisch (Auf den Buddhistmus bezogen) = eo] budhisma <GWDE> <be>.

* de] buddhistisches Kloster = eo] budhana monaĥejo / viharo <GWDE> <be>.

DE) Bul • 2. Monat des wirtschaftlichen jüdischen Kalenders (Oktober/November) <be nach EÜ2016 IV.1.>. Vgl. roschhaschana; kislew; tebet; schebat; nisano; ijar; Nisan; Siwan; Ab; Tammuz; Elul; Tischri; Adar.

EO) bul {nov} <BIB 1 Reĝ 6,38>; (Mar)-ĥevan bul {nov} <EÜ2016 IV.1.> • 2a monato de la ekonomia juda kalendaro. Hodiaŭ: oktobro/novembro <be laŭ EÜ2016 IV.1>.

DE) Bullarium • {rk} Sammlung päpstlicher Bullen. Vgl. Bulle.

EO) bulearo • {rk} Kolekto de papaj buleoj <be>.

DE) Bulle {lateinisch bulla}; Sendschreiben (2) • Feierliches Schreiben des Papstes. Vgl. Verlautbarungen des Apostolischen Stuhles; Breve; Motu Proprio; Enzyklika; Dekret; Verordnung; Direktorium; Nachsynodales Schreiben.

EO) buleo {latine bulla} <PIV2002> • Solena skribaĵo de la papo <be>.

* de] Verkündigungsbulle = eo] anoncbuleo <be>.

DE) Bund (1); Liga; Vereinigung; Allianz; Föderation • 1. Vertrag gleichberechtigter Partner; Vereinigung zu gemeinsamem Handeln <be nach LThK und DGW>. 2. Vasallitätsvertrag. Vertrag zwischen einem stärkeren und einem schwächeren Partner <BLT-Sach- und Worterklärungen-Bund>. Vgl. Genossenschaft; Verbindung; Union; Gesellschaft; Verein; Rechtsperson.

EO) ligo <WF, GWDE>; alianco <PIV2002>, interligo <BIB Psa 132,12> • 1. Kontrakto de samrajtaj partneroj; unuiĝo al komuna agado <be laŭ LThK und DGW>. 2. Vasala ligo. Ligo inter pli forta kaj pli malforta partneroj <be laŭ BLT-Sach- und Worterklärungen-Bund>.

* de] Bundesversammlung {hebräisch qahal} = eo] liga asembleo <be>.

* de] Liebesbund = eo] ama unio <be>.

* de] Union = eo] unio <be>.

DE) Bund (2) • Intensive Verbündung, z. B. Bund Gottes mit den Menschen <be>. Vgl. Alter Bund; Altes Testament; Neuer Bund; Neues Testament.

EO) interligo <PIV2002, BIB Gen 9,12>; alianco <EK 2008/4-6, p. 57ss.>; federacio; asocio; societo <GWDE> • Intensa ligo, ekz. la interligo de Dio kun la homoj <be>.

* de] Alter und Neuer Bund = eo] Malnova kaj Nova Interligoj <be>.

* de] Bundesblut = eo] sango de interligo <be>.

* de] Bundesmotiv = eo] motivo de la interligo <be>.

* de] Bundestheologie = eo] interligoteologio <be>.

* de] bundestheologisch <ML-S.38> = eo] interligateologia <be>.

* de] “Mit dir aber richte ich meinen Bund auf” <EÜ2016 Gen 6,18> = eo]”Kaj Mi starigos Mian interligon kun vi“ <BIB Gen 6,18> <be>.

DE) Bund der Deutschen Katholischen Jugend; Katholische Jugend BDKJ • {rk} Dachverband der katholischen Jugendverbände in Deutschland.

EO) Ligo de la Germana Katolika Junularo; Katolika Junularo • {rk} Tegmentfederacio de la katolikaj junularsocietoj en Germanujo <be>.

DE) Bund der St. Sebastianus-Schützenjugend BdSJ • {rk} Mitgliedsverband im Bund der Deutschen Katholischen Jugend.

EO) Ligo de la S-ta Sebastianus-Pafista-Junularo • {rk} Membrosocietoj de la Ligo de la Germana Katolika Junularo <be>.

DE) Bund des Auserwählten Volkes • Bund Gottes mit dem Volk Israel <be>. Vgl. Bund.

EO) Interligo de la Elektita Popolo <be laŭ Z, PIV2002-interligo>; (Ligo de la Elektita Popolo <WF> {evit} ĉar ligo ne havas tiun fortan reciprokan internan ligon kiel interligo <be>) • Interligo de Dio kun la popolo Izrael <be>.

DE) Bund Evangelisch-Freikirchlicher Gemeinden in Deutschland BEFG; Baptisten • Freikirche, die nur erwachsen getaufte Gläubige aufnimmt.

EO) Ligo de Evangeliaj Liberekleziaj komunumoj en Germanujo; baptistoj <be laŭ WDK> • Sendependa evangelia komunumo, kiu akceptas nur plenkreske baptitajn kredantojn <be laŭ LThK> <be>.

DE) Bund evangelisch-reformierter Kirchen in (der Bundesrepublik) Deutschland • 1928 gegründet als Zusammenschluss reformierter Kirchen und Gemeinden, die nicht einer der reformierten Landeskirchen angehören <LThK>.

EO) Ligo de evangeliaj-reformitaj Eklezioj en (la Federacia Respubliko) Germanujo • En 1928 fondita ligo de reformitaj eklezioj kaj komunumoj, kiuj ne apartenas al iu reformita landa eklezio <be laŭ LThK>.

* de] evangelisch-reformiert = eo] evangelia reformita <be>.

DE) Bund Freier evangelischer Gemeinden in Deutschland BFeG • Freikirchlicher Zusammenschluss selbständiger, von der Erweckungsbewegung geprägter evangelischer Gemeinden <LThK>.

EO) Ligo de Liberaj evangeliaj Komunumoj en Germanujo • Libereklezia ligo de memstaraj evangeliaj komunumoj markitaj de la vekiĝmovado <be laŭ LThK>.

DE) Bund Freikirchlicher Pfingstgemeinden BFG • Hervorgegangen aus der Pfingsterweckung von 1907/1908 <LThK>.

EO) Ligo de Liberekleziaj Pentekostaj Komunumoj • Estiĝinta el la pentekosta vekiĝo de 1907/1908 <be laŭ LThK>.

DE) Bund für Evangelisch-Katholische Wiedervereinigung • 1960 gegründet in der Absicht, auf eine Verbindung zwischen evangelischer und katholischer Kirche hinzuarbeiten <be nach LThK>.

EO) Societo por Evangeli-Katolika Reunuiĝo • En 1960 fondita ligo cele de fondado de interligo inter evangelia kaj katolika eklezioj <be laŭ LThK>.

DE) Bund für Freies Christentum {ev} • 1948 als Dachverband lokaler Gruppen des freien Protestantismus gegründet <LThK>.

EO) Ligo por Libera Kristanismo • Fondita en 1948 kiel tegmenta ligo de lokaj grupoj de la libera protestantismo <be laŭ LThK>.

DE) Bund Neudeutschland ND • Mitgliedsverband im Bund der Deutschen Katholischen Jugend.

EO) Ligo Nova Germanujo • Membrosocieto en la Ligo de la Germana Katolika Junularo <be laŭ KAZ-Bund der Deutschen Katholischen Jugend>.

DE) Bundesarbeitsgemeinschaft BAG {ev} • Bundesarbeitsgemeinschaft der Mitarbeitervertretungen bei den bischöflichen Ordinariaten und Generalvikariaten <WDK>.

EO) Federacia Labor-Unuiĝo {ev} • Laborunuiĝo de la reprezentantoj de la kunlaborantoj en la episkopaj kurioj kaj ĉefvikariejoj <be laŭ WDK>.

DE) Bundesbuch; Urkunde des Bundes • Alttestamentliche Exegese: Das Rechtsbuch Ex 20,22 - 23,19 <LThK>.

EO) libro de la interligo <BIB Eli 24,7> • Malnovtestamenta ekzegezo: la jurolibro Eli 20,22 - 23,19 <be laŭ LThK>.